Tiêu chảy cấp thường không nghiêm trọng. Tuy nhiên, tiêu chảy kéo dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị. Vì vậy, cần phải hiểu nguyên nhân gây ra tiêu chảy kéo dài và điều trị dứt điểm nguyên nhân đó.
Triệu chứng của tiêu chảy kéo dài
Triệu chứng chính của tiêu chảy kéo dài là phân lỏng hoặc phân tóe nước xảy ra trong nhiều tuần. Triệu chứng này có thể đi kèm với cảm giác mót rặn. Tiêu chảy kéo dài có thể đi kèm với các triệu chứng khác như:
- Đau quặn bụng
- Chướng bụng
- Buồn nôn
Nguyên nhân của tiêu chảy kéo dài
Tiêu chảy kéo dài đôi khi gây ra bởi một bệnh lý có từ trước đó. Bạn nên đi khám bác sĩ ngay nếu bệnh tiêu chảy không thuyên giảm khi áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà.
Khi đi khám, bác sĩ có thể thăm khám và hỏi về các triệu chứng như:
- Bạn có thường xuyên đi ngoài phân lỏng không?
- Bạn có triệu chứng nào khác không?
- Bạn hoặc gia đình của bạn có tiền sử rối loạn tiêu hóa không?
Dựa trên kết quả thăm khám và các triệu chứng của bạn, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm công thức máu toàn phần hoặc xét nghiệm phân để kiểm tra tình trạng viêm nhiễm.
Các bệnh lý viêm có thể gây ra tình trạng phân lỏng, tóe nước như bệnh viêm loét đại tràng và bệnh Crohn. Các bệnh lý này cũng có thể gây ra triệu chứng phân có máu và đau bụng.
Xét nghiệm phân có thể phát hiện các tế bào bạch cầu tăng cao. Đây có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm do nhiễm khuẩn hoặc nhiễm ký sinh trùng – một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng phân lỏng. Xét nghiệm này cũng có thể phát hiện chất béo trong phân, thường xuất hiện trong bệnh viêm tụy mạn tính hoặc bệnh Celiac.
Chế độ ăn cũng có thể là nguyên nhân gây tiêu chảy kéo dài. Một số thành phần trong thức ăn làm tăng nhu động ruột, khiến thức ăn di chuyển nhanh qua đại tràng. Các thành phần đó bao gồm sữa và chất tạo ngọt tổng hợp (sorbitol và fructose).
Các nguyên nhân khác gây tiêu chảy kéo dài có thể là:
- Một số thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDS), thuốc kháng sinh, thuốc kháng axit dạ dày
- Bệnh đái tháo đường
- Bệnh Celiac (không dung nạp gluten)
- Nghiện rượu
Tiêu chảy kéo dài có thể gây ra bởi một số loại thuốc. Nguồn ảnh:Soundrelief.comNếu xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm phân không thể xác định được nguyên nhân gây tiêu chảy, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính vùng bụng (CT scan) nếu bạn có các triệu chứng khác như đau bụng hoặc phân có máu. Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này sẽ kiểm tra các cơ quan để phát hiện bất thường. Bác sĩ cũng có thể chỉ định nội soi đại tràng để kiểm tra các bất thường trong ruột. Thủ thuật này có thể chẩn đoán các bất thường của niêm mạc ruột, tuyến tụy và đại tràng.
Đôi khi, không thể xác định nguyên nhân của tiêu chảy kéo dài. Nếu các xét nghiệm chẩn đoán không phát hiện bất thường, bác sĩ có thể nghĩ tới nguyên nhân của tiêu chảy kéo dài là do hội chứng ruột kích thích (Irritable bowel syndrome – IBS).
Tình trạng này ảnh hưởng đến đại tràng và gây ra một loạt các triệu chứng như tiêu chảy, táo bón, chướng bụng, buồn nôn và đau bụng. Hội chứng ruột kích thích có thể là mạn tính nhưng nó không gây ra các tổn thương thực thể của đại tràng.
Các phương pháp điều trị cho bệnh tiêu chảy kéo dài
Thuốc chống tiêu chảy có thể làm giảm tiêu chảy nhưng loại thuốc này không được khuyến khích để điều trị lâu dài.
Điều trị tiêu chảy kéo dài phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu bạn mắc một trong các bệnh lý như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, viêm tụy hoặc bệnh Celiac, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị tốt nhất. Điều trị có thể bằng thuốc kê đơn như thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc kháng viêm corticosteroid.
Tình trạng tiêu chảy có thể cải thiện khi các bệnh lý nền được điều trị.
Các phương pháp điều trị khác của bệnh tiêu chảy kéo dài bao gồm:
Thay đổi lối sống và chế độ ăn
Viết lại những loại thực phẩm bạn đã ăn để xem chế độ ăn có phải là yếu tố chính gây tiêu chảy kéo dài hay không. Ghi lại các món ăn trong bữa ăn chính và bữa ăn phụ của bạn, đồng thời ghi lại sự thay đổi của các triệu chứng.
Sau một vài tuần, bạn sẽ xác định được các loại thực phẩm có thể gây kích thích. Hãy loại bỏ chúng ra khỏi chế độ ăn để kiểm tra các triệu chứng có được cải thiện hay không. Ví dụ, tiêu chảy có thể ngừng hoặc cải thiện đáng kể sau khi bạn ngừng ăn các thực phẩm có chứa gluten, chất tạo ngọt tổng hợp hoặc các sản phẩm từ sữa. Tình trạng tiêu chảy cũng có thể cải thiện sau khi loại bỏ một số loại rau, trái cây và đậu ra khỏi chế độ ăn.
Các biện pháp thay đổi lối sống giúp giảm tình trạng tiêu chảy kéo dài bao gồm:
- Tránh uống cà phê và đồ uống có cồn
- Ăn thực phẩm chứa ít chất xơ
- Uống đủ nước
- Kiểm soát khẩu phần ăn để tránh ăn quá nhiều
Uống quá nhiều cà phê có thể gây tiêu chảy kéo dài. Nguồn ảnh: Kaotours.comCác loại thuốc
Thuốc kháng sinh có thể được chỉ định trong các trường hợp tiêu chảy kéo dài do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Codeine là loại thuốc giảm đau kê đơn cũng có thể được chỉ định vì chúng làm tăng thời gian phân di chuyển trong đường tiêu hóa, giúp phân trở nên rắn hơn. Tuy nhiên, loại thuốc này có thể gây nghiện nên codein không được sử dụng để điều trị lâu dài.
Thuốc không kê đơn như bismuth và loperamide cũng làm chậm quá trình di chuyển của phân nhưng chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn. Hãy hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng các loại thuốc này để điều trị tiêu chảy kéo dài.
Các biện pháp chăm sóc tại nhà và thực phẩm chức năng có nguồn gốc tự nhiên
Tiêu chảy kéo dài có thể xuất hiện sau khi dùng thuốc kê đơn như thuốc kháng sinh. Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc thay thế cho loại thuốc gây tiêu chảy kéo dài. Ngoài ra, bạn có thể bổ sung men vi sinh để cải thiện tình trạng tiêu chảy bằng cách ăn sữa chua hoặc sử dụng men vi sinh dạng viên nang.
Thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ có thể cải thiện tình trạng táo bón. Tuy nhiên, chúng cũng có thể làm giảm tiêu chảy kéo dài nhờ tác dụng giữ nước. Dùng thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ vỏ hạt mã đề (psyllium) hàng ngày có thể làm phân rắn hơn, làm giảm hoặc ngăn ngừa tiêu chảy do hội chứng ruột kích thích hoặc do thuốc gây ra.
Ngăn ngừa tiêu chảy kéo dài
Tiêu chảy kéo dài do bệnh lý khác thường khó ngăn ngừa. Tuy nhiên, bạn có thể dự phòng tiêu chảy kéo dài do nhiễm khuẩn bằng cách giữ vệ sinh an toàn thực phẩm và sử dụng nguồn nước sạch. Một số biện pháp có thể áp dụng như:
- Sử dụng nguồn nước sạch hoặc dùng máy lọc nước
- Làm sạch thịt trước khi nấu
- Nấu thịt chín kỹ
- Rửa tay sau khi chế biến thức ăn
- Thường xuyên vệ sinh khu vực chế biến thực phẩm
- Rửa trái cây và rau củ trước khi ăn
- Rửa tay sau khi đi vệ sinh, thay tã, hoặc chăm sóc người bệnh
Các biến chứng của tiêu chảy kéo dài
Video: Các biến chứng nguy hiểm khi bị tiêu chảy kéo dài
Tiêu chảy cấp thường không để lại biến chứng nhưng tiêu chảy kéo dài có thể gây mất nước. Điều này có thể đe dọa tính mạng. Vì vậy, hãy uống nhiều nước khi bị tiêu chảy, bao gồm nước lọc, nước canh, trà không đường và không caffein. Các dấu hiệu mất nước bao gồm:
Hãy đi khám ngay nếu bạn có dấu hiệu mất nước.
Tiên lượng của tiêu chảy kéo dài
Tiên lượng của tiêu chảy kéo dài phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Điều trị khỏi tình trạng viêm ruột, nhiễm khuẩn hoặc các rối loạn tiêu hóa khác sẽ giúp phân dần trở lại bình thường. Nếu tiêu chảy không phải do các bệnh lý nền, theo dõi chế độ ăn và thực hiện thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện tình trạng tiêu chảy. Tốt nhất là bạn nên đi khám càng sớm càng tốt để kịp thời phát hiện nguyên nhân và điều trị tình trạng tiêu chảy kéo dài.
Xem thêm:
- Tiêu chảy: Nguyên nhân, chẩn đoán, các biện pháp điều trị và phòng ngừa
- Các nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy ra máu và biện pháp điều trị
- Tiêu chảy: Nên và không nên ăn gì
- Bệnh tiêu chảy ở phụ nữ mang thai: Có bình thường không? Nguyên nhân và biện pháp điều trị
- Tiêu chảy ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, cách điều trị và thời điểm cần đi khám
- Tiêu chảy ở trẻ em: Nguyên nhân và cách điều trị