Phụ nữ bị PCOS có lượng hormone nam cao hơn bình thường. Sự mất cân bằng hormone này khiến cơ thể họ mất kinh nguyệt và khó mang thai hơn.
PCOS cũng gây mọc lông trên mặt và cơ thể, kèm theo đó là tình trạng hói đầu. Ngoài ra, nó có thể góp phần gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài như bệnh tiểu đường và bệnh tim.
Thuốc tránh thai và thuốc tiểu đường (chống lại tình trạng kháng insulin –là một triệu chứng của PCOS) có thể giúp khắc phục sự mất cân bằng hormone và cải thiện các triệu chứng.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn xác định được những nguyên nhân có thể gây ra PCOS và những ảnh hưởng có thể có của nó đối với cơ thể phụ nữ.
Hội chứng buồng trứng đa nang là gì?
Video: Buồng trứng đa nang có nguy hiểm?
Hội chứng buồng trứng đa nang (viết tắt tiếng anh là PCOS - Polycystic ovary syndrome) là một tình trạng rối loạn nội tiết tố ảnh hưởng đến phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (từ 15 đến 44 tuổi). Từ 2,2% đến 26,7% phụ nữ trong độ tuổi này bị PCOS.
Nhiều phụ nữ mắc PCOS nhưng không được chẩn đoán. Trong một nghiên cứu, có tới 70% phụ nữ mắc PCOS không được chẩn đoán.
PCOS ảnh hưởng đến buồng trứng - cơ quan sinh sản sản xuất estrogen và progesterone – là các hormone điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt. Buồng trứng cũng sản xuất một lượng nhỏ nội tiết tố nam được gọi là nội tiết tố androgen.
Buồng trứng giải phóng trứng để được thụ tinh bởi tinh trùng. Thông thường, mỗi tháng sẽ có 1 trứng rụng.
Hormone kích thích nang trứng (FSH) và hormone tạo hoàng thể (LH), được sản xuất trong tuyến yên, kiểm soát sự rụng trứng.
FSH kích thích buồng trứng tạo ra nang trứng và sau đó LH kích hoạt buồng trứng giải phóng trứng trưởng thành.
PCOS là một “hội chứng” hoặc một nhóm các triệu chứng ảnh hưởng đến buồng trứng và quá trình rụng trứng. 3 đặc trưng của hộ chứng này là:
- U nang trong buồng trứng
- Nồng độ nội tiết tố nam cao
- Kinh nguyệt không đều hoặc bị mất
Trong PCOS, nhiều nang nhỏ chứa đầy dịch phát triển bên trong buồng trứng. Từ “đa nang” có nghĩa là “nhiều u nang”.
Những nang này bản chất là những nang trứng, mỗi nang chứa một trứng chưa trưởng thành. Những trứng này không bao giờ đủ trưởng thành để kích hoạt quá trình rụng trứng.
Việc không rụng trứng sẽ làm thay đổi nồng độ estrogen, progesterone, FSH và LH. Mức progesterone thấp hơn bình thường, trong khi mức androgen cao hơn bình thường.
Nội tiết tố nam cao hơn sẽ làm gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt, vì vậy phụ nữ bị PCOS có kinh nguyệt ít hơn bình thường.
PCOS không phải là một hội chứng mới được phát hiện. Bác sĩ người Ý Antonio Vallisneri lần đầu tiên mô tả các triệu chứng của nó vào năm 1721.
Tóm tắt
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) ảnh hưởng đến gần 27% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Nó liên quan đến u nang trong buồng trứng, nồng độ nội tiết tố nam cao và kinh nguyệt không đều.
Nguyên nhân gây hội chứng buồng trứng đa nang
Các bác sĩ không biết chính xác nguyên nhân gây ra PCOS. Họ tin rằng lượng hormone nam giới cao ngăn cản buồng trứng sản xuất hormone và tạo ra trứng bình thường.
Gen, tình trạng kháng insulin và viêm nhiễm đều có liên quan đến việc sản xuất androgen dư thừa.
Gen
Các nghiên cứu cho thấy PCOS di truyền trong gia đình.
Có khả năng là nhiều gen góp phần vào phát triển bệnh.
Kháng insulin
Có tới 70% phụ nữ mắc PCOS bị kháng insulin, nghĩa là các tế bào của họ không thể sử dụng insulin đúng cách.
Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất để giúp cơ thể sử dụng đường từ thực phẩm vào mục đích sinh năng lượng.
Khi các tế bào không thể sử dụng insulin đúng cách, nhu cầu insulin của cơ thể tăng lên. Tuyến tụy tạo ra nhiều insulin hơn để bù đắp. Insulin bổ sung kích hoạt buồng trứng sản xuất nhiều nội tiết tố nam hơn.
Béo phì là nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng insulin. Cả béo phì và kháng insulin đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2.
Viêm
Phụ nữ bị PCOS thường bị tăng mức độ viêm trong cơ thể. Thừa cân cũng có thể góp phần gây viêm. Các nghiên cứu đã cho thấy mối liên quan giữa tình trạng viêm quá mức với mức androgen cao hơn.
Tóm tắt
Các bác sĩ không biết chính xác nguyên nhân gây ra PCOS. Họ tin rằng nó bắt nguồn từ các yếu tố như gen, tình trạng kháng insulin và mức độ viêm cao hơn trong cơ thể.
Các triệu chứng phổ biến của hội chứng buồng trứng đa nang
Một số phụ nữ bắt đầu thấy các triệu chứng vào những chu kỳ kinh đầu tiên trong đời. Những người khác chỉ phát hiện ra họ bị PCOS sau khi họ tăng nhiều cân hoặc họ gặp khó khăn khi mang thai.
Các triệu chứng PCOS phổ biến nhất là:
- Kinh nguyệt không đều. Trứng không rụng sẽ ngăn không cho niêm mạc tử cung bong ra hàng tháng. Một số phụ nữ bị PCOS có ít hơn 8 kỳ kinh một năm hoặc không có kinh nguyệt.
- Chảy máu nhiều. Niêm mạc tử cung hình thành trong một thời gian dài, vì vậy kinh nguyệt của họ có thể nặng hơn bình thường.
- Mọc lông. Hơn 70% phụ nữ bị tình trạng này mọc lông trên mặt và cơ thể - bao gồm cả trên lưng, bụng và ngực.
Mọc lông ở mặt là triệu chứng thường gặp của phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. (Nguồn ảnh independentnurse.co.uk)
- Mụn trứng cá. Nội tiết tố nam có thể làm cho da tiết dầu hơn bình thường và gây ra mụn trên các vùng như mặt, ngực và lưng trên.
- Tăng cân. Có đến 80% phụ nữ mắc PCOS bị thừa cân hoặc béo phì.
- Hói đầu giống ở nam giới. Tóc trên da đầu mỏng hơn và có thể rụng.
- Sạm da. Các mảng da sẫm màu có thể hình thành thành các nếp nhăn trên cơ thể như ở cổ, ở bẹn và dưới vú.
- Đau đầu. Sự thay đổi hormone có thể gây đau đầu ở một số phụ nữ.
Tóm tắt
PCOS có thể làm gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt, dẫn đến kinh nguyệt ít hơn. Mụn trứng cá, mọc lông, tăng cân và các mảng da sẫm màu là những triệu chứng khác của hội chứng này.
Hội chứng buồng trứng đa nang tác động tới cơ thể như thế nào?
Có nồng độ androgen cao hơn bình thường có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và các khía cạnh sức khỏe khác của bạn.
Vô sinh
Để có thai, bạn phải rụng trứng. Những phụ nữ không rụng trứng thường xuyên sẽ không phóng ra nhiều trứng để thụ tinh. PCOS là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở phụ nữ.
Hội chứng chuyển hóa
Có đến 80% phụ nữ mắc PCOS bị thừa cân hoặc béo phì. Cả béo phì và PCOS đều làm tăng nguy cơ:
- Đường máu cao
- Huyết áp cao
- Nồng độ HDL cholesterol "tốt" thấp
- Nồng độ LDL cholesterol “xấu” cao
Các yếu tố này kết hợp với nhau được gọi là hội chứng chuyển hóa và chúng làm tăng nguy cơ:
- Bệnh tim
- Bệnh tiểu đường
- Đột quỵ
Chứng ngưng thở lúc ngủ
Hội chứng này gây ra tình trạng ngừng thở lặp đi lặp lại vào ban đêm, làm gián đoạn giấc ngủ.
Ngưng thở khi ngủ phổ biến hơn ở phụ nữ thừa cân - đặc biệt nếu họ cũng bị PCOS. Nguy cơ ngưng thở khi ngủ ở phụ nữ bị béo phì và PCOS cao gấp 5 đến 10 lần so với những người không bị PCOS.
Ung thư nội mạc tử cung
Sau thời kỳ rụng trứng, niêm mạc tử cung sẽ bong ra . Nếu bạn không rụng trứng hàng tháng, lớp niêm mạc có thể tích tụ.
Niêm mạc tử cung dày lên có thể làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
Trầm cảm
Cả những thay đổi nội tiết tố và các triệu chứng như mọc lông không mong muốn đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cảm xúc của bạn. Nhiều người bị PCOS cuối cùng bị trầm cảm và lo lắng.
Tóm tắt
Sự mất cân bằng hormone có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ theo nhiều cách. PCOS có thể làm tăng nguy cơ vô sinh, hội chứng chuyển hóa, ngưng thở khi ngủ, ung thư nội mạc tử cung và trầm cảm.
Cách chẩn đoán hội chứng buồng trứng đa nang
Các bác sĩ thường chẩn đoán PCOS ở những phụ nữ có ít nhất 2 trong 3triệu chứng dưới đây:
- Nồng độ androgen cao
- Chu kỳ kinh nguyệt không đều
- U nang trong buồng trứng
Bác sĩ cũng khai thác xem liệu bạn có các triệu chứng như mụn trứng cá, mọc lông trên mặt và cơ thể hoặc tăng cân hay không.
Khám phụ khoa có thể xác định các vấn đề ở buồng trứng hoặc các bộ phận khác của đường sinh sản. Trong quá trình kiểm tra này, bác sĩ sẽ đưa các ngón tay đeo găng tay vào âm đạo của bạn và kiểm tra xem có bất kỳ sự phát triển nào trong buồng trứng hoặc tử cung của bạn hay không.
Xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ nội tiết tố nam cao hơn bình thường.
Bạn cũng có thể làm xét nghiệm máu để kiểm tra mức cholesterol, insulin và triglycerid để đánh giá nguy cơ mắc các bệnh liên quan như bệnh tim và tiểu đường.
Siêu âm sử dụng sóng âm thanh để quan sát các nang trứng bất thường và các vấn đề khác với buồng trứng và tử cung của bạn.
Tóm tắt
Các bác sĩ chẩn đoán PCOS nếu phụ nữ có ít nhất 2 trong 3 triệu chứng chính - nồng độ androgen cao, kinh nguyệt không đều và u nang trong buồng trứng. Khám phụ khoa, xét nghiệm máu và siêu âm có thể xác định chẩn đoán.
Mang thai và hội chứng buồng trứng đa nang
PCOS làm gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt bình thường dẫn tới khó mang thai hơn. Từ 70 đến 80% phụ nữ bị PCOS có vấn đề về khả năng sinh sản.
Tình trạng này cũng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ.
Phụ nữ bị PCOS có nguy cơ sinh non cao gấp đôi những người không bị. Họ cũng có nhiều nguy cơ bị sẩy thai, cao huyết áp và tiểu đường thai kỳ.
Tuy nhiên, phụ nữ bị PCOS có thể mang thai bằng cách sử dụng các phương pháp điều trị sinh sản giúp cải thiện quá trình rụng trứng. Giảm cân và giảm lượng đường trong máu có thể cải thiện cơ hội mang thai bình thường.
Tóm tắt
PCOS có thể khiến bạn khó mang thai và tăng nguy cơ bị các biến chứng thai kỳ và sẩy thai. Giảm cân và các phương pháp điều trị khác có thể cải thiện cơ hội mang thai bình thường.
Lời khuyên về chế độ ăn uống và lối sống để điều trị PCOS
Điều trị PCOS thường bắt đầu bằng thay đổi lối sống như giảm cân, ăn kiêng và tập thể dục.
Chỉ cần giảm 5 đến 10 % trọng lượng cơ thể của bạn có thể giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và cải thiện các triệu chứng PCOS. Giảm cân cũng có thể:
- Cải thiện mức cholesterol
- Giảm nồng độ insulin
- Giảm nguy cơ mắc bệnh tim và tiểu đường
Bất kỳ chế độ ăn kiêng nào giúp bạn giảm cân đều có thể giúp ích cho tình trạng của bạn. Tuy nhiên, một số chế độ ăn kiêng có thể có lợi thế hơn những chế độ ăn kiêng khác.
Các nghiên cứu so sánh chế độ ăn kiêng cho PCOS đã phát hiện ra rằng chế độ ăn ít carbohydrate có hiệu quả cho cả việc giảm cân và giảm mức insulin.
Chế độ ăn kiêng có chỉ số đường huyết ((GI) thấp, sử dụng carbohydrate hầu hết từ trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt tốt hơn chế độ ăn kiêng giảm cân thông thường.
Một vài nghiên cứu đã phát hiện ra rằng 30 phút tập thể dục cường độ vừa phải ít nhất 3 ngày một tuần có thể giúp phụ nữ mắc PCOS giảm cân. Giảm cân bằng tập thể dục cũng giúp cải thiện quá trình rụng trứng và mức insulin.
Tập thể dục thậm chí còn có lợi hơn khi kết hợp với một chế độ ăn uống lành mạnh. Chế độ ăn kiêng cộng với tập thể dục giúp bạn giảm cân nhiều hơn so với chỉ can thiệp và nó làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và bệnh tim.
Có một số bằng chứng cho thấy châm cứu có thể giúp cải thiện PCOS, nhưng cần nghiên cứu thêm.
Tóm tắt
Điều trị PCOS bắt đầu bằng việc thay đổi lối sống như chế độ ăn uống và tập thể dục. Chỉ cần giảm 5 đến 10% trọng lượng cơ thể nếu bạn thừa cân có thể giúp cải thiện các triệu chứng.
Các phương pháp điều trị y tế
Thuốc tránh thai và các loại thuốc khác có thể giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và điều trị các triệu chứng PCOS như mọc lông và mụn trứng cá.
Kế hoạch sinh sản
Dùng progestin hàng ngày có thể:
- Khôi phục sự cân bằng hormone bình thường
- Điều hòa rụng trứng
- Giảm các triệu chứng như mọc lông thừa
- Bảo vệ khỏi ung thư nội mạc tử cung
Hormone này có ở dạng viên thuốc, miếng dán hoặc vòng âm đạo.
Metformin
Metformin (Glucophage, Fortamet) là một loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường loại 2. Nó cũng điều trị PCOS bằng cách cải thiện mức insulin.
Một nghiên cứu cho thấy rằng dùng metformin trong khi thực hiện thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục giúp cải thiện việc giảm cân, giảm lượng đường trong máu và phục hồi chu kỳ kinh nguyệt bình thường tốt hơn so với việc thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục một mình.
Clomiphene
Clomiphene (Clomid) là một loại thuốc hỗ trợ sinh sản có thể giúp phụ nữ mắc PCOS mang thai.
Điều quan trọng cần lưu ý là, khi bạn đang thảo luận về kế hoạch hóa gia đình, hãy nhớ rằng clomiphene làm tăng cơ hội đa thai.
Thuốc tẩy lông
Một vài phương pháp điều trị có thể giúp loại bỏ lông không mong muốn hoặc ngăn lông mọc.
Kem Eflornithine (Vaniqa) là một loại thuốc kê đơn làm chậm sự phát triển của lông. Tẩy lông bằng laser và điện phân có thể giúp loại bỏ lông không mong muốn trên mặt và cơ thể của bạn.
Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể là một lựa chọn để cải thiện khả năng sinh sản nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Đốt điểm buồng trứng là một thủ thuật tạo các lỗ nhỏ trên buồng trứng bằng tia laser hoặc kim mỏng được nung nóng để phục hồi quá trình rụng trứng bình thường.
Tóm tắt
Thuốc tránh thai và thuốc tiểu đường metformin có thể giúp mang lại chu kỳ kinh nguyệt bình thường. Clomiphene và phẫu thuật cải thiện khả năng sinh sản ở phụ nữ bị PCOS. Thuốc tẩy lông có thể giúp chị em loại bỏ những sợi lông không mong muốn.
Khi nào cần đi khám?
Hãy đi khám bác sĩ nếu:
- Bạn đã bị trễ kinh và bạn không có thai.
- Bạn có các triệu chứng của PCOS, chẳng hạn như mọc lông trên mặt và cơ thể.
- Bạn đã cố gắng mang thai hơn 12 tháng nhưng chưa thành công.
- Bạn có các triệu chứng của bệnh tiểu đường, như khát hoặc đói quá mức, mờ mắt hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân.
Nếu kinh nguyệt của bạn không đều hoặc bị mất và bạn đang cố gắng mang thai, đừng đợi 12 tháng mà hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá.
Ngoài ra, hãy nhớ rằng nếu bạn không muốn mang thai, kinh nguyệt không đều hoặc bị mất không phải là biện pháp tránh thai.
Vẫn có thể có thai ngay cả trong những tình trạng này. Tốt nhất bạn nên sử dụng biện pháp tránh thai trong trường hợp này ngay cả khi bạn bị PCOS.
Nếu bạn bị PCOS, hãy lập kế hoạch thăm khám thường xuyên với bác sĩ. Bạn sẽ cần xét nghiệm thường xuyên để kiểm tra bệnh tiểu đường, huyết áp cao và các biến chứng có thể xảy ra khác.
Tóm tắt
Đi khám bác sĩ nếu bạn bị mất kinh hoặc bạn có các triệu chứng PCOS khác như mọc lông trên mặt hoặc cơ thể. Cũng nên đi khám nếu bạn đã cố gắng mang thai từ 12 tháng trở lên mà không thành công.
Tổng kết
PCOS có thể làm gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ và làm khó mang thai hơn. Lượng hormone nam cao cũng dẫn đến các triệu chứng không mong muốn như mọc lông trên mặt và cơ thể.
Các biện pháp can thiệp vào lối sống là phương pháp điều trị đầu tiên mà bác sĩ khuyên dùng cho phụ nữ mắc PCOS và chúng thường tác động tốt.
Giảm cân có thể điều trị các triệu chứng PCOS và cải thiện khả năng mang thai. Ăn kiêng và tập thể dục là hai cách giảm cân hiệu quả.
Thuốc là một lựa chọn nếu thay đổi lối sống không hiệu quả. Thuốc tránh thai và metformin đều có thể khôi phục chu kỳ kinh nguyệt bình thường hơn và làm giảm các triệu chứng PCOS.
Xem thêm: