Gừng thuộc họ Zingiberaceae, có họ hàng gần với nghệ, bạch đậu khấu và riềng.
Thân rễ (phần nằm ngầm dưới mặt đất) của loài thực vật này là bộ phận thường được dùng làm gia vị. Nó thường được gọi là củ gừng hoặc đơn giản là gừng.
Gừng có thể được sử dụng dưới dạng tươi, khô, bột, dầu hoặc nước ép. Nó là một thành phần rất phổ biến trong các công thức nấu ăn. Đôi khi nó còn được thêm vào thực phẩm chế biến sẵn và mỹ phẩm.
Video: Sự thật về công dụng của gừng, bạn có biết? - ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương.
Dưới đây là 11 lợi ích sức khỏe của gừng đã được chứng minh bởi các nghiên cứu khoa học.
Chứa gingerol - hợp chất có đặc tính y học mạnh mẽ
Gừng có một lịch sử rất lâu đời trong y học cổ truyền. Nó hay được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa, giảm buồn nôn, giúp chống lại bệnh cúm và cảm lạnh thông thường.
Mùi thơm và hương vị độc đáo của gừng đến từ các loại dầu tự nhiên của nó, trong đó quan trọng nhất là gingerol.
Gingerol là hợp chất có hoạt tính sinh học chính trong gừng, chịu trách nhiệm cho phần lớn các đặc tính y học của gừng. Theo nghiên cứu, gingerol có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa mạnh. Ví dụ, nó có thể giúp giảm tình trạng stress oxy hóa - kết quả của việc cơ thể tích tụ quá nhiều gốc tự do.
Có thể điều trị nhiều dạng buồn nôn, đặc biệt là ốm nghén
Gừng giúp ngăn cơn buồn nuôn cực hiệu quả.Gừng có hiệu quả cao trong việc chống buồn nôn. Nó có thể giúp giảm tình trạng buồn nôn và nôn cho những người phải trải qua một số loại phẫu thuật. Gừng cũng có thể giúp giảm buồn nôn liên quan đến hóa trị, nhưng chúng ta cần có những nghiên cứu lớn hơn trên người để chứng minh cho điều này.
Gừng có tác dụng hiệu quả nhất trong trường hợp buồn nôn liên quan đến thai nghén, chẳng hạn như ốm nghén.
Theo đánh giá của 12 nghiên cứu bao gồm tổng số 1.278 phụ nữ mang thai, sử dụng 1,1–1,5 gam gừng có thể làm giảm đáng kể các triệu chứng buồn nôn. Tuy nhiên, đánh giá này kết luận rằng gừng không có tác dụng đối với các cơn nôn mửa.
Mặc dù gừng được coi là an toàn, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng một lượng lớn nếu bạn đang mang thai.
Phụ nữ mang thai gần chuyển dạ hoặc bị sẩy thai nên tránh dùng gừng. Gừng cũng được chống chỉ định với tiền sử chảy máu âm đạo và rối loạn đông máu.
Có thể giúp giảm cân
Gừng có thể giúp giảm cân.Gừng có thể đóng một vai trò trong quá trình giảm cân, theo các nghiên cứu được thực hiện trên người và động vật.
Một đánh giá năm 2019 kết luận rằng việc bổ sung gừng trong chế độ ăn làm giảm đáng kể trọng lượng cơ thể, tỷ lệ eo-hông và tỷ lệ hông ở những người thừa cân hoặc béo phì.
Bên cạnh đó, một nghiên cứu năm 2016 trên 80 phụ nữ bị béo phì cho thấy gừng cũng có thể giúp giảm chỉ số khối cơ thể (BMI) và nồng độ insulin trong máu. Mức insulin cao trong máu có liên quan đến béo phì. Những người tham gia nghiên cứu đã sử dụng một liều lượng gừng tương đối cao hàng ngày - 2 gam bột gừng trong 12 tuần.
Một đánh giá về thực phẩm chức năng năm 2019 cũng kết luận rằng gừng có tác dụng rất tích cực đối với béo phì và giảm cân. Tuy nhiên, các nghiên cứu bổ sung là cần thiết.
Các bằng chứng ủng hộ vai trò của gừng trong việc giúp ngăn ngừa béo phì mạnh hơn trong các nghiên cứu trên động vật. Theo đó, những con chuột uống nước gừng hoặc chiết xuất gừng trong thời gian liên tục cho thấy trọng lượng cơ thể chúng bị giảm xuống, ngay cả trong trường hợp chúng được cung cấp một chế độ ăn nhiều chất béo.
Tác dụng trên việc giảm cân của gừng có thể liên quan đến một số cơ chế nhất định, chẳng hạn như khả năng giúp tăng cường đốt cháy calo hoặc giảm viêm.
Có thể giúp chữa viêm xương khớp
Gừng chữa viêm xương khớp.Viêm xương khớp là một vấn đề sức khỏe vô cùng phổ biến. Nó liên quan đến sự thoái hóa các khớp trong cơ thể, dẫn đến các triệu chứng như đau khớp và cứng khớp.
Một đánh giá cho thấy những người sử dụng gừng để điều trị viêm khớp đã giảm được đáng kể mức độ đau và tàn tật.
Những tình nguyện viên nhận được từ 500 miligam (mg) đến 1 gam gừng mỗi ngày trong khoảng thời gian từ 3 đến 12 tuần. Phần lớn trong số họ đã được chẩn đoán mắc viêm khớp gối. Người ta chỉ quan sát thấy các tác dụng phụ nhẹ trên người sử dụng, chẳng hạn như không ưa thích mùi vị của gừng. Tuy nhiên, mùi vị của gừng cùng với chứng khó tiêu vẫn khiến gần 22% số người tham gia nghiên cứu bỏ cuộc. Một nghiên cứu khác từ năm 2011 cho thấy sự kết hợp của gừng, nhũ hương, quế và dầu mè bôi tại chỗ có thể giúp giảm đau và cứng khớp ở những người bị viêm khớp gối.
Có thể làm giảm đáng kể lượng đường trong máu và cải thiện các yếu tố nguy cơ của bệnh tim
Gừng làm giảm lượng đường trong máu.Đây là một lĩnh vực nghiên cứu tương đối mới, nhưng người ta thấy rằng gừng có thể có đặc tính mạnh chống lại bệnh tiểu đường.
Trong một nghiên cứu năm 2015 với 41 người tham gia mắc bệnh tiểu đường typ 2, 2 gam bột gừng mỗi ngày làm giảm 12% chỉ số đường huyết lúc đói.
Bên cạnh đó, nó cũng cải thiện đáng kể chỉ số hemoglobin A1c (HbA1c), một dấu hiệu phản ánh lượng đường trong máu dài hạn. HbA1c đã giảm 10% trong thời gian 12 tuần.
Hơn nữa, tỷ lệ Apolipoprotein B/ Apolipoprotein A-I cũng giảm 28% và lượng malondialdehyde (MDA) cũng giảm 23%. Đây là những sản phẩm phụ của quá trình stress oxy hóa. Tỷ lệ ApoB/ ApoA-I cao và mức MDA cao đều là những yếu tố nguy cơ chính của bệnh tim mạch.
Tuy nhiên, hãy nhớ rằng đây chỉ là một nghiên cứu nhỏ. Kết quả thu được là vô cùng ấn tượng, nhưng chúng cần được xác nhận trong các nghiên cứu lớn hơn trước khi bất kỳ khuyến nghị nào có thể được đưa ra.
Có một tin vui đó là một đánh giá năm 2019 cũng kết luận rằng gừng làm giảm đáng kể HbA1c ở những người bị tiểu đường typ 2. Tuy nhiên, trong đánh giá này người ta cũng thấy rằng gừng không có ảnh hưởng lên lượng đường trong máu lúc đói.
Có thể giúp điều trị chứng khó tiêu mãn tính
Gừng điều trị chứng khó tiêu hiệu quả.Chứng khó tiêu mãn tính đặc trưng bởi những cơn đau tái phát và cảm giác khó chịu ở vùng bụng trên.
Người ta tin rằng tình trạng chậm làm rỗng dạ dày là nguyên nhân chính dẫn đến chứng khó tiêu. Điều thú vị là gừng đã được chứng minh là có tác dụng đẩy nhanh quá trình làm rỗng dạ dày.
Những người bị khó tiêu cơ năng, khó tiêu mà không rõ nguyên nhân, đã được cho uống viên gừng hoặc giả dược trong một nghiên cứu nhỏ năm 2011. Một giờ sau đó, tất cả đều được cho ăn súp. Những người uống gừng mất 12,3 phút để làm rỗng dạ dày. Con số này là 16,1 phút ở những người dùng giả dược.
Những tác dụng này cũng được thấy trên những người không bị khó tiêu. Trong một nghiên cứu năm 2008 của một số thành viên trong cùng nhóm nghiên cứu, 24 người khỏe mạnh được cho uống viên gừng hoặc giả dược. Tất cả họ cũng được cho ăn súp một giờ sau đó. Tiêu thụ gừng giúp đẩy nhanh quá trình làm rỗng dạ dày một cách đáng kể so với dùng giả dược. Cụ thể, mất 13,1 phút đối với người dùng gừng và 26,7 phút đối với người dùng giả dược.
Có thể làm giảm đáng kể cơn đau bụng kinh
Gừng giảm đau bụng kinh.Một trong những công dụng truyền thống của gừng là giảm đau, bao gồm cả đau bụng kinh.
Trong một nghiên cứu năm 2009, 150 phụ nữ được hướng dẫn dùng gừng hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAID) trong 3 ngày đầu tiên của kỳ kinh nguyệt. Ba nhóm tình nguyện viên nhận được bốn liều bột gừng (250 mg), axit mefenamic (250 mg) hoặc ibuprofen (400 mg) hằng ngày. Và gừng đã cho thấy tác dụng giảm đau hiệu quả như hai NSAID kia.
Nhiều nghiên cứu gần đây cũng kết luận rằng gừng có hiệu quả hơn giả dược và hiệu quả tương đương với các loại thuốc giảm đau như axit mefenamic, acetaminophen, caffeine và ibuprofen.
Mặc dù những phát hiện này đầy hứa hẹn, nhưng vẫn cần các nghiên cứu chất lượng cao hơn với số lượng người tham gia nghiên cứu lớn hơn.
Có thể giúp giảm lượng cholesterol
Gừng có thể giúp giảm lượng cholessterol.Mức cholesterol LDL (xấu) cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Loại thực phẩm bạn ăn có thể có ảnh hưởng mạnh mẽ đến lượng LDL trong máu.
Trong một nghiên cứu năm 2018 trên 60 người bị tăng lipid máu, 30 người được dùng 5 gam bột gừng mỗi ngày đã cho thấy mức cholesterol LDL (có hại) giảm đi 17,4% trong khoảng thời gian 3 tháng.
Mặc dù sự sụt giảm LDL là rất ấn tượng, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là những người tham gia nghiên cứu đã sử dụng một liều lượng gừng rất cao.
Nhiều người trong nghiên cứu về bệnh viêm khớp nói rằng mùi vị khó chịu trong miệng khi sử dụng gừng là lý do khiến họ bỏ cuộc, với liều được nhận là 500 mg – 1 gam gừng, trong khi đó liều dùng trong nghiên cứu về ảnh hưởng của gừng với lipid máu còn cao hơn thế 5–10 lần. Vì vậy, có khả năng hầu hết mọi người sẽ khó có thể sử dụng liều 5 gam đủ lâu để thấy được kết quả.
Trong một nghiên cứu cũ hơn từ năm 2008, những người dùng 3 gam bột gừng (ở dạng viên nang) mỗi ngày cũng giảm đáng kể hầu hết các chỉ số cholesterol. Mức cholesterol LDL (xấu) của họ giảm đi 10% trong 45 ngày.
Những phát hiện này được củng cố bởi một nghiên cứu trên những con chuột bị suy giáp hoặc tiểu đường. Theo đó, chiết xuất gừng làm giảm cholesterol LDL (có hại) ở mức độ tương tự như thuốc hạ cholesterol Atorvastatin.
Các đối tượng nghiên cứu từ cả 3 nghiên cứu cũng cho thấy một sự sụt giảm trong tổng lượng cholesterol.
Trên những người tham gia nghiên cứu năm 2008, cũng như những con chuột thí nghiệm, lượng chất béo trung tính trong máu cũng bị giảm xuống.
Chứa một chất có thể giúp ngăn ngừa ung thư
Gừng chứa chất có thể ngăn ngừa ung thư.Gừng đã được nghiên cứu như một phương thuốc thay thế cho một số loại ung thư.
Các đặc tính chống ung thư của gừng là nhờ gingerol, được tìm thấy với một lượng lớn trong gừng sống. Một dạng hợp chất được gọi là [6]-gingerol được coi là có tác dụng đặc biệt mạnh mẽ.
Trong một nghiên cứu kéo dài 28 ngày trên những cá nhân có nguy cơ vừa phải mắc bệnh ung thư đại trực tràng, 2 gam chiết xuất gừng mỗi ngày làm giảm đáng kể các phân tử truyền tín hiệu gây viêm trong đại tràng. Tuy nhiên, một nghiên cứu tiếp theo ở những người có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng không cho kết quả tương tự.
Có một số bằng chứng, mặc dù còn hạn chế, cho thấy gừng có thể có hiệu quả chống lại các bệnh ung thư đường tiêu hóa khác như ung thư tuyến tụy và ung thư gan.
Gừng cũng được cho là có hiệu quả chống lại ung thư vú và ung thư buồng trứng. Nhưng nói chung, chúng ta vẫn cần phải nghiên cứu thêm về các tác dụng này.
Có thể cải thiện chức năng não bộ và bảo vệ chống lại bệnh Alzheimer
Gừng có thể cải thiện chức năng não bộ.Stress oxy hóa và tình trạng viêm mãn tính có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa.
Chúng được cho là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh Alzheimer và suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy rằng các chất chống oxy hóa và các hợp chất có hoạt tính sinh học trong gừng có thể ức chế các phản ứng viêm xảy ra trong não.
Ngoài ra còn có một số bằng chứng cho thấy gừng có thể giúp tăng cường trực tiếp chức năng não bộ. Trong một nghiên cứu năm 2012 trên phụ nữ trung niên khỏe mạnh, dùng chiết xuất gừng hàng ngày đã cho thấy có tác dụng cải thiện thời gian phản ứng và trí nhớ làm việc.
Ngoài ra, nhiều nghiên cứu trên động vật cho thấy gừng có thể giúp bảo vệ chống lại sự suy giảm chức năng não bộ do tuổi tác.
Có thể giúp chống lại nhiễm trùng
Gừng giúp chống lại nhiễm trùng.Gingerol trong gừng có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng.
Trên thực tế, chiết xuất gừng có thể ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn khác nhau. Theo một nghiên cứu năm 2008, nó rất có hiệu quả trong việc đẩy lùi những loại vi khuẩn miệng có liên quan đến viêm nướu và viêm nha chu.
Gừng tươi cũng có thể có hiệu quả chống lại vi rút hợp bào hô hấp (RSV) - một nguyên nhân phổ biến của nhiễm trùng đường hô hấp.
Bổ sung gừng vào chế độ ăn uống của bạn
Gà kho gừng là một món ăn vô cùng thơm ngon, bổ dưỡng. Nguồn ảnh: maggi.com.vnNếu bạn muốn bổ sung gừng vào chế độ ăn uống của mình, dưới đây là một số món ăn và đồ uống với gừng bạn có thể thử chế biến:
- Gà kho gừng
- Thịt bò kho gừng
- Mứt gừng
- Canh gừng chay
- Nước sấu ngâm đường gừng
- Trà gừng
- Chè nếp gừng
Tổng kết
Gừng chứa nhiều chất dinh dưỡng và các hợp chất có hoạt tính sinh học có lợi cho cơ thể và não bộ của bạn. Loại thảo dược này là một trong số rất ít siêu thực phẩm thực sự xứng đáng với danh hiệu mà nó được ban tặng.
Xem thêm: