Tuyến cận giáp điều hòa nồng độ canxi máu. Khi nồng canxi máu thấp, tuyến cận giáp tiết ra hormone tuyến cận giáp (Parathyroid hormone – PTH) giúp huy động canxi từ xương.
Cắt bỏ tuyến cận giáp là một loại phẫu thuật được thực hiện nếu nồng độ canxi máu quá cao (còn gọi là tăng canxi máu).
Tại sao phải cắt bỏ tuyến cận giáp?
Tăng canxi máu xảy ra khi nồng độ canxi máu cao bất thường. Nguyên nhân phổ biến nhất của tăng canxi máu là sản xuất quá mức PTH ở 1 hoặc nhiều tuyến cận giáp. Đây là cường tuyến cận giáp nguyên phát. Cường tuyến cận giáp nguyên phát xuất hiện ở nữ giới nhiều gấp 2 lần so với nam giới. Hầu hết những người được chẩn đoán mắc bệnh cường tuyến cận giáp nguyên phát đều trên 45 tuổi. Độ tuổi chẩn đoán trung bình là khoảng 65 tuổi.
Phẫu thuật cắt bỏ tuyến cận giáp cũng có thể được chỉ định trong trường hợp:
- U tuyến cận giáp, thường lành tính và hiếm khi tiến triển thành ung thư
- Ung thư tuyến cận giáp hoặc ung thư các tổ chức lân cận
- Phì đại tuyến cận giáp, một tình trạng trong đó cả 4 tuyến cận giáp đều to lên.
Nồng độ canxi máu có thể tăng lên ngay cả khi bất thường xuất hiện chỉ ở 1 tuyến cận giáp. Bất thường ở 1 tuyến thường xảy ra trong khoảng 80 – 85% các trường hợp.
Các triệu chứng của tăng canxi máu
Các triệu chứng có thể không rõ trong giai đoạn đầu của tăng canxi máu. Khi tình trạng này tiến triển, các triệu chứng sau có thể xuất hiện:
- Mệt mỏi
- Trầm cảm
- Đau cơ
- Chán ăn
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Khát nước
- Đi tiểu nhiều
- Đau bụng
- Táo bón
- Yếu cơ
- Lú lẫn
- Sỏi thận
- Gãy xương
Tăng canxi máu không triệu chứng có thể chỉ cần theo dõi. Các trường hợp tăng nhẹ có thể được kiểm soát bằng thuốc. Tuy nhiên, nếu tăng canxi máu do cường tuyến cận giáp nguyên phát thì chỉ có phẫu thuật cắt bỏ (1 hoặc nhiều) tuyến cận giáp bị bệnh mới có thể chữa khỏi.
Biến chứng nghiêm trọng nhất của tăng canxi máu là:
- Suy thận
- Tăng huyết áp
- Rối loạn nhịp tim
- Bệnh mạch vành
- Chứng tim to
- Xơ vữa động mạch (động mạch có mảng xơ vữa, trở nên cứng và hoạt động không bình thường)
Các biến chứng này có thể do sự tích tụ canxi trong động mạch và van tim.
Các loại phẫu thuật cắt bỏ tuyến cận giáp
Có nhiều cách thăm dò khác nhau để xác định vị trí và cắt bỏ tuyến cận giáp bị bệnh.
Trong phương pháp truyền thống, phẫu thuật viên sẽ bộc lộ trực quan tất cả 4 tuyến để kiểm tra tuyến nào bị bệnh và tuyến nào nên cắt bỏ. Đây được gọi là phẫu thuật thăm dò vùng cổ 2 bên. Phẫu thuật viên sẽ rạch một đường từ phần giữa đến phần dưới của cổ. Đôi khi, cả 2 tuyến ở cùng bên đều sẽ bị cắt bỏ.
Nếu kết quả chẩn đoán hình ảnh trước khi phẫu thuật cho thấy chỉ có 1 tuyến bị bệnh, có thể phẫu thuật cắt tuyến cận giáp xâm lấn tối thiểu chỉ với một vết rạch rất nhỏ (chiều dài dưới 2,5cm). Một số kỹ thuật được sử dụng trong phẫu thuật cắt tuyến cận giáp xâm lấn tổi thiểu như:
Cắt tuyến cận giáp có hướng dẫn của bức xạ
Phẫu thuật cắt tuyến cận giáp có hướng dẫn của bức xạ sẽ sử dụng chất phóng xạ mà 4 tuyến cận giáp đều hấp thụ được. Một đầu dò đặc biệt có thể định vị nguồn bức xạ từ mỗi tuyến, giúp định hướng và xác định vị trí các tuyến cận giáp. Nếu bệnh xuất hiện cùng một bên (ở 1 hoặc 2 tuyến), phẫu thuật viên chỉ cần rạch một đường nhỏ để loại bỏ (các) tuyến đó.
Cắt tuyến cận giáp nội soi
Trong phẫu thuật cắt tuyến cận giáp nội soi, phẫu thuật viên sẽ sử dụng một ống nội soi có gắn camera nhỏ ở trên. Với phương pháp này, phẫu thuật viên sẽ rạch 2 hoặc 3 đường nhỏ cho ống nội soi và dụng cụ phẫu thuật ở hai bên cổ cùng 1 đường rạch trên xương ức. Phương pháp này hạn chế sẹo có thể nhìn thấy.
Phẫu thuật cắt tuyến cận giáp xâm lấn tối thiểu cho phép phục hồi nhanh hơn. Tuy nhiên, nếu không phát hiện và cắt bỏ được tất cả các tuyến bị bệnh, nồng độ canxi máu sẽ tiếp tục cao và có thể cần phải phẫu thuật lần hai.
Trường hợp bị phì đại tuyến cận giáp (bệnh ở cả 4 tuyến) thường sẽ phải cắt bỏ 3,5 tuyến. Phẫu thuật viên sẽ bảo tồn nửa tuyến còn lại để kiểm soát nồng độ canxi máu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, mô tuyến cận giáp còn lại sẽ được lấy ra khỏi cổ và cấy vào nơi dễ tiếp cận hơn như cẳng tay để đề phòng trường hợp cần cắt bỏ sau này.
Lắng nghe tư vấn của bác sĩ để lựa chọn phương pháp phẫu thuật cắt bỏ tuyến cận giáp phù hợp. Nguồn ảnh: Verywellhealth.com
Chuẩn bị cho phẫu thuật
Trước khi phẫu thuật 1 tuần cần ngừng dùng các loại thuốc chống đông máu như:
- Aspirin
- Clopidogrel
- Ibuprofen (Advil)
- Naproxen (Aleve)
- Warfarin
Bác sĩ gây mê sẽ hỏi tiền sử bệnh và xác định hình thức gây mê phù hợp. Ngoài ra, cũng cần nhịn ăn trước khi phẫu thuật.
Nguy cơ của quá trình phẫu thuật
Các nguy cơ của quá trình phẫu thuật chủ yếu giống nguy cơ của các loại phẫu thuật khác. Đầu tiên, gây mê toàn thân có thể dẫn đến các vấn đề về hô hấp, dị ứng hoặc phản ứng có hại khác đối với các loại thuốc được sử dụng. Giống như các phẫu thuật khác, chảy máu và nhiễm trùng cũng có thể xảy ra.
Những nguy cơ cụ thể của phẫu thuật này bao gồm tổn thương tuyến giáp và dây thần kinh thanh quản. Một số trường hợp hiếm có thể gặp vấn đề về hô hấp. Chúng thường biến mất sau vài tuần hoặc vài tháng sau phẫu thuật.
Nồng độ canxi máu thường giảm sau phẫu thuật. Nồng độ canxi máu quá thấp có thể gây tê hoặc ngứa ran ở đầu ngón tay, ngón chân hoặc môi. Tình trạng này có thể được ngăn ngừa dễ dàng hoặc điều trị bằng các thực phẩm bổ sung chứa canxi. Tình trạng hạ canxi máu cải thiện nhanh chóng nhờ các thực phẩm bổ sung và thường không kéo dài.
Hãy cân nhắc việc liên hệ với phẫu thuật viên có kinh nghiệm để giảm các nguy cơ trên. Các phẫu thuật viên thực hiện ít nhất 50 ca phẫu thuật tuyến cận giáp mỗi năm được coi là chuyên gia. Một chuyên gia có tay nghề cao sẽ có tỷ lệ biến chứng phẫu thuật thấp nhất. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là không có cuộc phẫu thuật nào là hoàn toàn không có rủi ro.
Sau khi phẫu thuật
Bạn có thể xuất viện cùng ngày phẫu thuật hoặc ở lại 1 đêm trong bệnh viện. Thông thường sau khi phẫu thuật sẽ xuất hiện triệu chứng đau hoặc khó chịu như đau họng. Hầu hết các trường hợp sẽ bình thường trở lại trong vòng 1 – 2 tuần, nhưng khả năng hồi phục có thể khác nhau ở mỗi trường hợp.
Để dự phòng, nồng độ canxi và PTH máu sẽ được theo dõi ít nhất 6 tháng sau khi phẫu thuật. Có thể sử dụng thực phẩm bổ sung trong 1 năm sau khi phẫu thuật để tái tạo xương bị mất canxi.
Xem thêm: