Các loại mất ngủ mạn tính
Video Mất ngủ kéo dài: Cách nào khắc phục?
Có 2 dạng mất ngủ mạn tính chính: nguyên phát và thứ phát.
Chứng mất ngủ nguyên phát không phải do các tình trạng bệnh lý hoặc thuốc và các nhà khoa học vẫn chưa hiểu rõ về nó. Phương pháp chụp MRI đang được sử dụng để nghiên cứu bệnh lý này. Chứng mất ngủ nguyên phát có thể liên quan đến sự thay đổi mức độ của một số chất hóa học trong não, nhưng các nghiên cứu về nó vẫn đang tiếp tục diễn ra.
Mất ngủ thứ phát là do các điều kiện hoặc tình huống khác gây ra. Điều này có nghĩa là nó là một triệu chứng đi kèm với một số vấn đề y tế; chẳng hạn như căng thẳng, chấn thương, bệnh lý, một số thói quen lối sống nhất định, hoặc một số loại chất kích thích và thuốc điều trị.
Các triệu chứng của chứng mất ngủ mạn tính
Mất ngủ sẽ gây ra cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày, kèm theo khó tập trung trong công việc. (nguồn: sleepbetterlivebetter.ca)Mất ngủ mạn tính có thể gây ra các triệu chứng vào ban đêm cũng như ban ngày và có thể cản trở khả năng thực hiện các công việc hàng ngày.
Các triệu chứng có thể bao gồm:
- Khó ngủ
- Thức suốt đêm
- Khó ngủ sâu hoặc khó ngủ trở lại
- Thức dậy quá sớm
- Buồn ngủ hoặc ngủ gà ngủ gật vào ban ngày
- Cảm thấy không được nghỉ ngơi sau một đêm
- Cáu gắt
- Thay đổi tâm trạng, chẳng hạn như cảm thấy chán nản
- Khó tập trung
- Vấn đề với ghi nhớ
- Gia tăng các sai lầm và tai nạn
Nguyên nhân của mất ngủ mạn tính
Các tình trạng hoặc bệnh lý gây rối loạn cảm xúc là nguyên nhân phổ biến gây mất ngủ. (nguồn: abcnews.go.com)Có nhiều điều có thể gây ra chứng mất ngủ mạn tính, nhưng nó thường liên quan đến một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn. Cùng với lối sống, một số loại thuốc và chất kích thích có thể gây ra mất ngủ mạn tính.Bệnh lý
Mất ngủ mạn tính có thể do một số bệnh lý kéo dài, bao gồm:
- Tình trạng hô hấp, bao gồm:
- Hen suyễn
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Ngưng thở khi ngủ
- Suy tim sung huyết
- Tiểu đường
- Trào ngược dạ dày – thực quản
- Cường giáp
- Đau cơ xơ hóa
- Đau
- Hội chứng chân không nghỉ
- Mãn kinh
- Tiểu không tự chủ
- Căng thẳng, cả về thể chất và tinh thần
- Lo lắng
- Trầm cảm
- Rối loạn lưỡng cực
- Bệnh Alzheimer
- Bệnh Parkinson
Thuốc và chất kích thích
Đối với một số người, một số loại thuốc và chất kích thích có thể gây mất ngủ mạn tính. Bao gồm:
- Rượu
- Thuốc chống trầm cảm
- Thuốc chẹn beta
- Caffeine
- Thuốc hóa trị
- Thuốc cảm lạnh và dị ứng có chứa pseudoephedrine
- Thuốc lợi tiểu
- Ma túy bất hợp pháp, chẳng hạn như cocaine và các chất kích thích khác
- Nicotine
- Thuốc kích thích nhuận tràng
Lối sống
Một số lối sống nhất định có thể dẫn đến chứng mất ngủ mạn tính. Bao gồm:
- Làm theo ca
- Thường xuyên di chuyển qua nhiều múi giờ, dẫn đến hiện tượng rối loạn cơ thể khi thay đổi múi giờ (jet lag)
- Ít hoạt động thể chất
- Ngủ nhiều vào ban ngày
- Thiếu thói quen đi ngủ và thức dậy
- Môi trường ngủ kém
Điều trị chứng mất ngủ mạn tính
Thuốc ngủ thường có hiệu quả nhưng kèm theo đó là nhiều tác dụng phụ nên cần được kiểm soát chặt chẽ bởi bác sĩ. (nguồn: healthline.com)Có nhiều lựa chọn điều trị cho chứng mất ngủ mạn tính. Điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây mất ngủ và có thể bao gồm sử dụng thuốc hoặc liệu pháp để giải quyết bệnh lý nguyên nhân. Bác sĩ cũng có thể đề nghị một hoặc kết hợp các lựa chọn điều trị cho chứng mất ngủ mạn tính.
Liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive behavioral therapy - CBT)
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng CBT có hiệu quả ngang bằng, hoặc hiệu quả hơn thuốc ngủ trong việc điều trị mất ngủ mạn tính. Nó liên quan đến việc giáo dục bạn về giấc ngủ và thói quen ngủ tốt hơn, đồng thời dạy bạn thay đổi những niềm tin và hành vi ảnh hưởng đến khả năng ngủ của mình.
Một số phương pháp của CBT tập trung đặc biệt vào chứng mất ngủ, được gọi là CBT-i, bao gồm:
- Kỹ thuật nhận thức: Viết nhật ký để nói ra những lo lắng hoặc băn khoăn trước khi đi ngủ có thể giúp một người thoát khỏi việc nghĩ đến chúng trong khi cố gắng ngủ.
- Kiểm soát kích thích: Thiết lập thói quen thời gian ngủ và thức là một phần của phương pháp này. Các ví dụ khác là chỉ sử dụng giường của bạn để ngủ, quan hệ tình dục và rời khỏi phòng ngủ nếu bạn không thể đi vào giấc ngủ trong vòng một số phút nhất định.
- Hạn chế ngủ: Liệu pháp này liên quan đến việc hạn chế thời gian ở trên giường, bao gồm cả việc tránh ngủ trưa. Mục đích là cố tình làm bạn mất ngủ ban ngày để bạn cảm thấy đủ mệt mỏi khi đi ngủ vào ban đêm. Thời gian trên giường được tăng dần khi giấc ngủ của bạn được cải thiện.
- Kỹ thuật thư giãn: Các bài tập thở, yoga, thiền có hướng dẫn và các kỹ thuật khác được sử dụng để giảm căng cơ, kiểm soát hơi thở và nhịp tim để có thể thư giãn.
- Ý định nghịch lý: Phương pháp này liên quan đến việc tập trung vào việc tỉnh táo trên giường thay vì chờ đợi để đi vào giấc ngủ. Nó giúp bạn giảm lo lắng về việc làm thế nào để đi vào giấc ngủ.
Thuốc
Có một số loại thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn có thể giúp bạn dễ đi vào giấc ngủ hoặc ngủ ngon hơn. Mặc dù có hiệu quả nhưng các bác sĩ thường không khuyến khích sử dụng thuốc ngủ lâu dài vì các tác dụng phụ bao gồm: buồn ngủ vào ban ngày, hay quên, mộng du, các vấn đề về thăng bằng. Một số loại thuốc ngủ cũng gây nghiện.
Một số loại thuốc kê đơn được chấp thuận để điều trị chứng mất ngủ bao gồm:
- Zolpidem (Ambien)
- Eszopiclone (Lunesta)
- Zaleplon (Sonata)
- Doxepin (Silenor)
- Ramelteon (Rozerem)
- Suvorexant (Belsomra)
- Temazepam (Restoril)
Các thuốc không kê đơn hỗ trợ giấc ngủ bao gồm:
- Diphenhydramine (Benadryl)
- Doxylamine succinate (Unisom SleepTabs)
- Melatonin
- Rễ cây nữ lang (valerian)
- Trà hoa cúc
Luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc hỗ trợ giấc ngủ không kê đơn, bao gồm cả biện pháp tự nhiên, chẳng hạn như melatonin và rễ cây nữ lang. Cũng giống như thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và sản phẩm tự nhiên hỗ trợ giấc ngủ có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn và ảnh hưởng đến các loại thuốc khác.
Chữa khỏi mất ngủ mạn tính
Nếu chứng mất ngủ mạn tính là do một bệnh lý tiềm ẩn nào đó, chẳng hạn như trào ngược axit hoặc đau, điều trị bệnh này có thể chữa khỏi chứng mất ngủ. Và nếu một loại thuốc đang dùng để điều trị bệnh lý mắc phải gây mất ngủ cho bạn, bạn cũng nên trao đổi với bác sĩ về việc thay đổi thuốc hoặc kế hoạch điều trị cho bệnh đó.
Các biện pháp khắc phục tại nhà cho mất ngủ mạn tính
Tránh sử dụng máy tính, điện thoại, TV một giờ trước khi đi ngủ để có một giấc ngủ tốt hơn. (nguồn: huffpost.com)Có một số điều bạn có thể làm tại nhà để điều trị hoặc ngăn ngừa chứng mất ngủ mạn tính. Trong đó “vệ sinh giấc ngủ” đóng vai trò quan trọng. Vệ sinh giấc ngủ (sleep hygiene) là những hành vi và môi trường được khuyến nghị nhằm mục đích thúc đẩy giấc ngủ đạt chất lượng tốt hơn. Điều này đòi hỏi những thay đổi trong hành vi để giúp cải thiện khả năng đi vào và duy trì giấc ngủ của bạn.
Hãy làm theo các lời khuyên sau:
- Tránh caffeine, đặc biệt là vào cuối ngày.
- Tránh uống rượu và hút thuốc lá trước khi đi ngủ.
- Tham gia hoạt động thể chất thường xuyên.
- Đừng ngủ trưa.
- Không ăn nhiều bữa vào buổi tối.
- Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả vào những ngày nghỉ.
- Tránh sử dụng máy tính, điện thoại, TV hoặc các thiết bị công nghệ khác 1 giờ trước khi đi ngủ.
- Giữ phòng ngủ tối hoặc sử dụng mặt nạ ngủ.
- Giữ cho nhiệt độ phòng ngủ thích hợp.
- Đảm bảo giường ngủ tạo cảm giác thoải mái.
Kết luận
Mất ngủ mạn tính có thể được điều trị hiệu quả bằng cách sử dụng kết hợp các liệu pháp hành vi và thực hiện một số thay đổi lối sống để giúp cải thiện giấc ngủ. Nếu mất ngủ làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn, hãy đi khám bác sĩ để có hướng xử trí phù hợp.
Xem thêm: