12 nguyên nhân gây buồn nôn phổ biến và cách khắc phục

Video chữa buồn nôn hiệu quả

Nguyên nhân nào có thể gây ra buồn nôn?

Say tàu xe là một nguyên nhân hay gặp khiến bạn buồn nôn, nguồn ảnh imeche.orgCó nhiều tác nhân gây ra cảm giác buồn nôn. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Căng thẳng hoặc lo lắng
• Say tàu xe
• Mang thai
• Sợ hãi
• Đau nửa đầu
• Ngộ độc thực phẩm
• Vi rút, chẳng hạn như vi rút cúm hoặc norovirus (gây bệnh ở dạ dày)
• Rối loạn tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích (IBS)
• Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai nội tiết tố hoặc thuốc chẹn beta
• Các bệnh của tai trong, chẳng hạn như viêm mê cung hoặc viêm dây thần kinh tiền đình
• Rối loạn tuyến giáp
• Rối loạn ăn uống

Các phần sau sẽ tìm hiểu một số nguyên nhân phổ biến nhất gây buồn nôn một cách chi tiết hơn. 

Nhiễm trùng

Buồn nôn là triệu chứng thường gặp trong bệnh viêm dạ dày ruột do vi rút, nguồn ảnh essentialprobiotics.com

Một số loại nhiễm trùng có thể gây buồn nôn, bao gồm:

Ngộ độc thực phẩm hoặc viêm dạ dày ruột do vi rút

Nhiễm trùng đường tiêu hóa, chẳng hạn như ngộ độc thực phẩm hoặc vi rút, là một trong những lý do phổ biến nhất gây buồn nôn.

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Buồn nôn
• Đau bụng hoặc cơn co thắt 
• Nôn mửa
• Bệnh tiêu chảy

Ngộ độc thực phẩm xảy ra khi một người ăn phải thức ăn hoặc đồ uống có chứa vi rút, độc tố hoặc vi khuẩn, như Salmonella và Escherichia coli. Các vi rút đường tiêu hóa khác, như norovirus hoặc rotavirus, xảy ra do tiếp xúc gần với người bị bệnh.

Những bệnh nhiễm trùng này thường tự khỏi tại nhà. Uống đủ nước và chất điện giải rất quan trọng để ngăn ngừa mất nước, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.

Cúm và COVID-19

Một trong các triệu chứng nghi ngờ bị COVID-19 là buồn nôn, nguồn ảnh nodesmarket.com

Các loại vi-rút khác cũng có thể gây buồn nôn, chẳng hạn như cảm cúm và COVID-19. Các triệu chứng của COVID-19 bao gồm:

• Sốt hoặc ớn lạnh
• Mất vị giác hoặc khứu giác
• Ho
• Khó thở
• Mệt mỏi
• Đau đầu
• Nhức mỏi cơ thể
• Bị nghẹt hoặc chảy nước mũi
• Viêm họng
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Bệnh tiêu chảy

Một đánh giá năm 2021 cho thấy trong số 6.335 người bị COVID-19, 79% bị buồn nôn.

Những người bị cảm cúm cũng có thể có các triệu chứng này. Buồn nôn phổ biến hơn ở trẻ em bị cúm so với người lớn, nhưng cả hai nhóm đều có thể gặp phải.

Vì các triệu chứng của COVID-19 tương tự như của bệnh cúm và có thể khác nhau ở mỗi người, điều quan trọng là phải ở nhà và tuân theo các hướng dẫn của địa phương nếu ai đó có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ mắc COVID-19.

Rối loạn tiêu hóa

Trào ngược dạ dày thực quản khiến bạn cảm giác buồn nôn, nguồn ảnh medicalnewstoday.com

Một loạt các rối loạn tiêu hóa có thể gây buồn nôn, bao gồm:

• Viêm dạ dày: Axit hoặc vi khuẩn có tên là H. pylori thường gây viêm dạ dày, có thể dẫn đến loét dạ dày.
• Rối loạn dạ dày: Với tình trạng này, dạ dày làm rỗng chậm hơn nhiều so với bình thường. Một số loại thuốc hoặc tổn thương thần kinh thường gây ra điều này, thường gặp ở những người bị bệnh tiểu đường.
• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: Gây trào ngược axit mãn tính và khó tiêu.
• IBS: Gây co thắt dạ dày, kèm theo tiêu chảy hoặc táo bón.
• Bệnh Celiac: Một bệnh tự miễn dịch gây ra các triệu chứng phản ứng với gluten.
• Bệnh túi mật: Bao gồm các nguyên nhân như sỏi mật.
• Bệnh tuyến tụy: Bao gồm các nguyên nhân như viêm tụy.

Thông thường, buồn nôn không phải là triệu chứng duy nhất của rối loạn tiêu hóa mãn tính. Bạn cũng có thể gặp:

• Chướng bụng đầy hơi
• Đầy hơi hoặc ợ hơi
• Ợ chua hoặc khó tiêu
• Tiêu chảy, táo bón hoặc cả hai
• Đau bụng và co thắt 
• Phản ứng hoặc không dung nạp với một loại thực phẩm cụ thể

Việc chẩn đoán và điều trị rối loạn tiêu hóa khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Chúng bao gồm sự kết hợp của các loại thuốc, thay đổi chế độ ăn uống hoặc lối sống, hoặc trong một số trường hợp, cần tiến hành các thủ thuật y tế. 

Tình trạng sức khỏe tâm thần 

Sức khỏe tinh thần và sức khỏe tiêu hóa có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Những người có bệnh tâm thần có thể gặp các vấn đề tiêu hóa, bao gồm buồn nôn. Tương tự, căng thẳng cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tiêu hóa.

Những người thường xuyên căng thẳng, lo lắng hoặc hoảng sợ có thể bị rối loạn lo âu. Các triệu chứng của lo lắng bao gồm:

• Buồn nôn
• Tim đập loạn nhịp
• Thở nhanh hoặc nông
• Cảm giác nghẹn trong cổ họng
• Ra mồ hôi
• Chóng mặt
• Căng cơ

Lo lắng quá mức cũng có thể gây ra các cơn hoảng loạn, hoặc trong một số trường hợp, ngất xỉu. Ví dụ, những người sợ kim tiêm hoặc máu có thể bị buồn nôn, chóng mặt và mất ý thức. Đây được gọi là ngất do phản xạ thần kinh phế vị.

Bạn cũng có thể bị ám ảnh buồn nôn và nôn mửa. Các bác sĩ gọi đây là hội chứng sợ nôn.

Điều trị rối loạn lo âu thường bao gồm liệu pháp nói chuyện, thuốc để kiểm soát các triệu chứng hoặc cả hai. 

Bệnh lý của tai trong

Bệnh Meniere gây ra các cơn chóng mặt và buồn nôn, nguồn ảnh leighbrainandspine.com

Hệ thống tiền đình nằm ở tai trong, giúp cơ thể giữ được thăng bằng và biết vị trí của cơ thể với môi trường xung quanh. Khi hệ thống này có vấn đề sẽ gây ra hoa mắt hoặc chóng mặt, từ đó gây ra cảm giác buồn nôn.

Các nguyên nhân có thể gây ra buồn nôn bao gồm:

• Say tàu xe: Xảy ra khi não phản ứng với các tín hiệu xung đột về chuyển động được gửi đến não. Đi xe hơi, máy bay hoặc tàu thuyền thường gây ra hiện tượng này.
• Viêm mê cung: Tình trạng nhiễm trùng tai trong có thể xảy ra sau cảm lạnh hoặc cúm.
• Viêm dây thần kinh tiền đình: Xảy ra khi dây thần kinh bên trong tai trong bị viêm.
• Bệnh Meniere: Gây ra các cơn chóng mặt đột ngột, có thể nặng.

Việc điều trị các bệnh của tai trong có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và từng người bệnh. Những người bị nhiễm trùng tai có thể nhận thấy các triệu chứng tự cải thiện theo thời gian, trong khi thuốc chống say tàu xe không kê đơn (OTC) đủ để giảm bớt chứng say tàu xe không thường xuyên.

Những người mắc các bệnh mãn tính có thể cần thử nhiều loại thuốc khác nhau, thay đổi lối sống hoặc các kỹ thuật đối phó để kiểm soát các triệu chứng của họ. 

Thay đổi nội tiết tố 

Những thay đổi về nồng độ hormone, chẳng hạn như do mang thai, tránh thai bằng hormone hoặc rối loạn nội tiết, cũng có thể gây ra buồn nôn.

Mang thai

Buồn nôn là một triệu chứng phổ biến khi mang thai. Nó thường được gọi là ốm nghén, mặc dù nó xảy ra bất cứ lúc nào, có thể phát triển đột ngột hoặc dần dần.

Người mang thai có thể buồn nôn khi ở gần một số loại thực phẩm nhất định hoặc mùi hoặc khi đói. Nói chung, tình trạng ốm nghén cải thiện sau 14 tuần.

Các bác sĩ có thể kê đơn vitamin B6 hoặc doxylamine để giúp giảm buồn nôn và nôn trong thai kỳ.

Khi bạn ốm nghén, bạn hay buồn nôn khi tiếp xúc với thức ăn hoặc một số mùi mạnh, nguồn ảnh pampers.com

Rối loạn tuyến giáp

Tuyến giáp kiểm soát các hormone điều chỉnh sự trao đổi chất của cơ thể. Cả hai tình trạng cường giáp hoặc suy giáp đều có thể gây ra cảm giác buồn nôn.

Các triệu chứng của tuyến giáp hoạt động quá mức, hoặc cường giáp, bao gồm:

• Lo lắng
• Mệt mỏi hoặc yếu cơ
• Cáu gắt
• Không chịu được nóng
• Khó ngủ
• Run tay
• Tim đập loạn nhịp
• Đi đại tiện thường xuyên
• Giảm cân và khó tăng cân

Các triệu chứng của tuyến giáp kém hoạt động, hoặc suy giáp, bao gồm

• Mệt mỏi
• Mặt sưng húp
• Tăng cân và khó giảm cân
• Táo bón
• Không chịu được lạnh
• Da và tóc khô
• Trầm cảm
• Nhịp tim chậm hơn

Các bác sĩ thường điều trị những rối loạn này bằng thuốc, thuốc cũng có thể gây buồn nôn như một tác dụng phụ. 

Bệnh lý thần kinh 

Có nhiều cách mà sự thay đổi trong não và hệ thần kinh có thể gây ra cảm giác buồn nôn. Các nhà khoa học chưa giải thích hết được về chúng. 

Một trong những tình trạng phổ biến nhất gây ra cảm giác buồn nôn là chứng đau nửa đầu. Đây là một rối loạn gây ra các đợt đau đầu từ vừa đến nặng, cùng với các triệu chứng khác, bao gồm:

• Tăng nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Tiền triệu, là những thay đổi thần kinh mà một số người trải qua trước khi cơn đau phát triển

Một số người cũng trải qua chứng đau nửa đầu âm thầm, chúng không gây ra bất kỳ cơn đau nào.

Có một số phương pháp điều trị chứng đau nửa đầu. Đối với các đợt không thường xuyên hoặc tình trạng nhẹ, bạn có thể chỉ cần dùng thuốc giảm đau OTC và tránh các tác nhân gây bệnh là đủ. Đối với chứng đau nửa đầu nghiêm trọng hoặc thường xuyên, bạn có thể cần thuốc dự phòng hoặc các liệu pháp khác.

Các bệnh lý thần kinh nghiêm trọng hơn gây buồn nôn bao gồm chấn thương đầu, viêm màng não hoặc xuất huyết. 

Tác dụng phụ của thuốc

Tác dụng phụ của thuốc là buồn nôn, nguồn ảnh mydr.com.au

Buồn nôn là một tác dụng phụ phổ biến của nhiều loại thuốc, bao gồm:

• Thuốc kháng sinh
• Thuốc chống trầm cảm
• Thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như aspirin hoặc ibuprofen
• Một số thực phẩm chức năng, chẳng hạn như sắt
• Opioid
• Hoá trị liệu

Thuốc hoạt động bằng cách thay đổi các quá trình hóa học trong não và cơ thể. Ví dụ, chất dẫn truyền thần kinh, như serotonin và dopamine, có thể gây ra buồn nôn và nôn, vì vậy các loại thuốc tác động lên các hóa chất này có thể làm trầm trọng thêm hoặc cải thiện triệu chứng này.

Buồn nôn và nôn liên quan đến thuốc có thể xảy ra liên tục hoặc ngẫu nhiên. Nó thường bắt đầu ngay sau khi dùng một loại thuốc mới. Nói chuyện với bác sĩ nếu thuốc có thể gây buồn nôn. 

Làm thế nào để giảm buồn nôn

Uống trà gừng là một cách tốt để giảm buồn nôn, nguồn ảnh timesofindia.indiatimes.com

Những gì giúp mọi người kiểm soát cảm giác buồn nôn có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Để giảm buồn nôn nói chung, Dịch vụ Y tế Quốc gia của Vương quốc Anh (NHS) đề nghị:

• Ở môi trường không khí trong lành
• Ăn các bữa ăn nhỏ, thường xuyên
• Cung cấp đủ nước bằng cách nhấm nháp đồ uống lạnh, như nước hoặc nước trái cây
• Uống trà gừng hoặc trà bạc hà
• Ăn thức ăn có gừng
• Tránh thức ăn cay, có mùi mạnh hoặc nhiều dầu mỡ

Nếu bạn cảm thấy buồn nôn khi căng thẳng hoặc lo lắng thì bạn có thể thử các kỹ thuật thở, luyện tập thư giãn hoặc bài tập thiền. 

Khi nào cần đi khám bác sĩ

Mặc dù các biện pháp điều trị tại nhà có thể làm giảm cảm giác buồn nôn, nhưng chúng không thể thay thế điều trị y tế cho những người có bệnh lý tiềm ẩn.

Nếu bạn thường xuyên bị buồn nôn mà không có lý do rõ ràng, bạn nên đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân. Nếu nguyên nhân là do tâm lý, nói chuyện với bác sĩ trị liệu có thể hữu ích.

Buồn nôn thường không phải là trường hợp khẩn cấp. Tuy nhiên, nếu nó xảy ra cùng với các triệu chứng của một tình trạng nghiêm trọng hoặc sau một chấn thương, bạn có thể cần được trợ giúp khẩn cấp. Gọi 115 nếu bạn cảm thấy buồn nôn:

• Sau một chấn thương đầu gần đây
• Cùng với một cơn đau đầu dữ dội, đột ngột
• Bị cứng cổ, sốt, nhức đầu và nôn mửa

Trong một số trường hợp, buồn nôn có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của cơn đau tim. Điều này thường gặp hơn ở nữ giới, những người có thể gặp các triệu chứng ít rõ ràng hơn trong cơn đau tim. Hãy gọi cấp cứu nếu ai đó:

• Đau, áp lực hoặc ép ở giữa ngực
• Khó thở
• Đau ở một hoặc cả hai cánh tay, lưng, cổ hoặc hàm
• Mê sảng
• Đổ mồ hôi lạnh 

Tóm lược

Có rất nhiều nguyên nhân tiềm ẩn gây ra cảm giác buồn nôn. Trong hầu hết các trường hợp, buồn nôn không phải là dấu hiệu của một căn bệnh nghiêm trọng. Nhiều tình trạng gây buồn nôn có thể điều trị được hoặc tạm thời.

Bạn nên đi khám bác sĩ khi buồn nôn mãn tính hoặc tái phát, vì có thể có nhiều cách để giảm triệu chứng này và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Xem thêm:

• Buồn nôn là gì? Nguyên nhân, biện pháp điều trị và phòng ngừa
• Nguyên nhân gây buồn nôn liên tục và cách điều trị
• Buồn nôn sau ăn: Nguyên nhân và cách điều trị
• Buồn nôn khi mang thai: Nguyên nhân và cách khắc phục
• Nôn ở trẻ em: Nguyên nhân và cách điều trị