2 phương pháp điều trị dị ứng phổ biến

Video phát hiện và điều trị các loại bệnh liên quan dị ứng 

Dị ứng là kết quả của phản ứng quá mức của hệ thống miễn dịch chống lại tác nhân dị nguyên. Hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân gây bệnh như vi rút và vi khuẩn. Đối với người bị dị ứng, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng quá mức với một chất vô hại như thể đây là tác nhân nguy hiểm.

Các chất gây dị ứng bằng việc kích thích quá mức hệ thống miễn dịch phản ứng được gọi là “dị nguyên”. Các dị nguyên phổ biến như:

• Bụi bặm
• Phấn hoa
• Lông thú cưng, chó mèo
• Một số loại thực phẩm, chẳng hạn như trứng và các loại hạt, vỏ tôm
• Nọc ong
• Thuốc: Penicillin
• Mủ cao su

Trong bài viết này, chúng tôi mô tả các loại thuốc dị ứng, phương pháp điều trị thay thế và chiến lược phòng bệnh giúp kiểm soát hoặc ngăn ngừa khởi phát phản ứng dị ứng.

Thuốc dị ứng

Hình: Thuốc dị ứng kháng histamin. Nguồn: phanopharmacy.com

Nhiều loại thuốc khác nhau có tác dụng hiệu quả với tình trạng dị ứng. Dưới đây là một số loại phổ biến:

Thuốc kháng histamine

Thuốc kháng histamine là loại thuốc được sử dụng chủ yếu cho bệnh viêm mũi xoang dị ứng và các bệnh dị ứng khác. Chúng chống lại tác động của histamine, chất mà cơ thể sản xuất để giúp hệ thống miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh như virus.

Các histamine gây sưng nề, phù niêm và làm giãn mạch máu. Điều này dẫn đến các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi và ngứa mắt, chảy nước mắt.

Thuốc kháng histamine có bán tại quầy hoặc theo toa. Chúng có dạng viên nén, chất lỏng, thuốc xịt mũi, kem và thuốc nhỏ mắt.

Thuốc kháng histamine thế hệ cũ hơn, chẳng hạn như diphenhydramine (Benadryl) và chlorphenamine (Chlor-Trimeton), làm giảm các triệu chứng dị ứng nhưng có thể gây buồn ngủ. Tránh lái xe khi sử dụng các loại thuốc này.

Các tác dụng phụ phổ biến khác của những loại thuốc kháng histamine thế hệ cũ này bao gồm:

• Khô miệng
• Mờ mắt
• Bí tiểu

Thuốc kháng histamine mới hơn có ít tác dụng phụ hơn và ít gây buồn ngủ hơn, ngoại trừ cetirizine (Zyrtec). Những loại thuốc này có dạng viên nén và một số loại biệt dược bao gồm Desloratadin, Loratadin, Fexofenadin (Telfast), Aereus, Clarityne, Cetirizine, Allegra, Alavert, Clarinex, Claritin và Xyzal.

Các tác dụng phụ thường gặp của những loại thuốc kháng histamine này bao gồm:

• Đau đầu
• Khô miệng
• Buồn nôn và khó chịu
• Buồn ngủ, ở một mức độ thấp hơn so với các thuốc kháng histamine cũ

Bất kỳ ai đang mang thai hoặc có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào sau đây nên nói chuyện với bác sĩ trước khi sử dụng thuốc kháng histamine:

• Tăng huyết áp
• Tăng nhãn áp
• Bí tiểu
• Bệnh lý tim mạch
• Vấn đề về thận hoặc gan

Thuốc thông mũi

Thuốc thông mũi. Nguồn: Nhà thuốc An Khang

Thuốc thông mũi có thể giúp thông mũi và làm giảm nghẹt mũi. Những loại thuốc này làm co các mạch máu trong mũi và làm thông thoáng đường thở.

Chúng thường có sẵn tại quầy như:

• Thuốc xịt mũi
• Thuốc nhỏ mũi
• Viên nang hoặc thuốc viên
• Xi-rô hoặc các chất lỏng khác
• Bột để hòa tan trong nước

Ví dụ về thuốc thông mũi có thương hiệu như thuốc xịt mũi Otrivil, Coldi-B, Sudafed. Sau khi tham khảo ý kiến của dược sĩ, người bệnh có thể thử Sudafed, có thành phần hoạt chất khác với thành phần trong Sudafed PE. Bất kỳ ai đang mang thai hoặc bị cao huyết áp nên nói chuyện với bác sĩ trước khi sử dụng thuốc thông mũi.

Tác dụng phụ của thuốc thông mũi có thể bao gồm:

• Buồn ngủ
• Bồn chồn và kích động
• Đau đầu
• Khô miệng
• Phát ban
• Kích ứng ở mũi

Corticosteroid dạng xịt mũi

Corticosteroid phun, xịt mũi là thuốc kê đơn để giảm tình trạng viêm do phản ứng với chất gây dị ứng. Ở dạng xịt, loại thuốc này có thể làm dịu các triệu chứng của dị ứng theo mùa, chẳng hạn như nghẹt mũi, hắt hơi và sổ mũi. Một số tùy chọn tên thương hiệu bao gồm Flisonase, Meseca, Avamys, Benita (Budesonide) và Nasacort.

Các tác dụng phụ thường gặp của corticosteroid mũi bao gồm:

• Ngứa, đỏ và sưng ở mũi
• Cảm giác châm chích hoặc nóng rát trong mũi
• Khô mũi
• Chảy máu cam
• Khô họng, kích ứng trong cổ họng
• Vị bất thường trong miệng

Epinephrine (Adrenalin)

Bút tiêm adrenalin là cần thiết trong xử trí phản vệ. Nguồn: Vietnamplus.vn

Bút tiêm adrenalin có thể điều trị phản ứng dị ứng đe dọa tính mạng được gọi là sốc phản vệ. Bất kỳ ai có các triệu chứng này nên được chăm sóc y tế, bất kể họ có sử dụng adrenalin hay không.

Thuốc này kê đơn, có tác dụng đảo ngược các triệu chứng sốc phản vệ có thể gây tử vong, chẳng hạn như khó thở, co thắt đường thở, tụt huyết áp. Một số phiên bản biệt dược của thuốc bao gồm EpiPen và Auvi-Q.

Bút tiêm được dùng đường tiêm bắp, thường là bắp đùi, tiêm qua quần. Hiệu quả nhanh chóng nhưng không kéo dài. Thuốc có thời gian bán hủy là 5 phút, sau đó tác dụng của thuốc giảm 50%.

Một người có thể gặp tác dụng phụ của thuốc và những tác dụng này có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác nhau. Tuy nhiên, trong trường hợp xảy ra phản ứng dị ứng khẩn cấp, thuốc có thể cứu sống người bị nạn. Bác sĩ sẽ giải thích cách sử dụng loại thuốc này.

Vào tháng 3 năm 2020, Nguồn tin cậy của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) đã đưa ra khuyến cáo rằng các bút tiêm adrenalin, chẳng hạn như EpiPen, EpiPen Jr. và các phiên bản chung, có thể hoạt động sai. Điều này có thể cản trở việc cấp cứu người bị phản vệ.

Bạn nên đọc kỹ, nghiên cứu về cách dùng của dạng bút tiêm này, đọc hướng dẫn trước khi dùng, hỏi ý kiến bác sĩ.

Liệu pháp miễn dịch (giải mẫn cảm điều trị dị ứng) 

Mục đích của liệu pháp miễn dịch là xây dựng khả năng miễn dịch đối với chất gây dị ứng bằng cách đưa một lượng nhỏ chất này vào cơ thể theo thời gian - thông qua việc tiêm hoặc đặt một lượng nhỏ dưới lưỡi. Một số người nhận thấy rằng điều này giúp giảm phản ứng dị ứng của họ. Liệu pháp cũng có thể giúp chấm dứt tình trạng dị ứng hoặc ngăn các phản ứng nhỏ trở nên nghiêm trọng.

Người dị ứng có thể cần tiêm một lần một tuần trong khoảng 7 tháng, sau đó cứ 2 tuần một lần. Khi khả năng miễn dịch tăng lên, người bệnh có thể chỉ cần tiêm một lần sau mỗi 4 tuần. Việc điều trị có thể cần tiếp tục trong 3-5 năm.

Các phương pháp khác

Có thể có nhiều cách khác nhau để giảm bớt các triệu chứng dị ứng. Ví dụ, bạn có thể chườm lạnh để giảm sưng mắt và đau xoang. Bạn cũng có thể sử dụng bất kỳ kỹ thuật nào sau đây kết hợp với các phương pháp được mô tả ở trên.

Rửa mũi bằng nước muối

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý (0.9%)giúp loại bỏ dị nguyên và chất nhầy, giúp bạn thở dễ dàng hơn. Rửa mũi nhẹ nhàng bằng cách bơm dung dịch nước muối vào lỗ mũi một bên bằng xyanh hoặc bình rửa mũi (bình neti pot), nghiêng đầu để nước muối chảy qua lỗ còn lại. Đảm bảo làm theo các khuyến nghị của nhà sản xuất và khuyến cáo của bác sĩ để phòng viêm xoang.

Ngoài ra, một người có thể thấy rằng thuốc xịt mũi dạng muối ít gây kích ứng hơn dạng xịt. Một đánh giá năm 2018 đưa ra kết luận rằng phương pháp rửa mũi bằng nước muối có thể hữu ích và không có báo cáo nào về tác dụng phụ, nhưng cần có các nghiên cứu sâu hơn để xác nhận tính an toàn và hiệu quả của phương pháp này.

Tránh thức ăn gây dị ứng

Thói quen ăn uống có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn. Một số người có phản ứng nghiêm trọng với các loại thực phẩm cụ thể, chẳng hạn như các loại hạt, hoặc các thành phần trong thực phẩm, chẳng hạn như gluten.

Để xác định dị nguyên gây dị ứng, bạn có thể ghi nhật ký ăn uống và đi khám chuyên khoa dị ứng miễn dịch lâm sàng. Bất cứ ai có cơ địa dị ứng thực phẩm nên cẩn thận để tránh bị phản ứng. Nếu có khả năng xảy ra dị ứng nặng, bạn nên mang theo bút tiêm adrenalin bên mình.

Chế độ ăn uống chống viêm

Người cơ địa dị ứng thực phẩm cần phải tránh các loại dị nguyên cụ thể, và cần tuân thủ chế độ ăn uống khác nhằm giúp chữa bệnh dị ứng một cách hiệu quả hơn. Những người bị dị ứng nên tránh các thực phẩm có khả năng gây viêm và ăn nhiều thực phẩm có thể làm giảm viêm.

Các loại thực phẩm có thể gây phản ứng viêm:

• Chất béo chuyển hóa, có trong nhiều loại bánh nướng và thực phẩm chế biến sẵn
• Đường tinh luyện
• Chất béo bão hòa

Các chuyên gia khuyên rằng nên chọn các loại rau không có tinh bột, nhiều màu sắc, vì có chứa hàm lượng polyphenol cao giúp ngăn chặn các chất gây viêm và kích hoạt những chất chống viêm. Bạn nên tập trung vào các loại thực phẩm:

• Nguyên hạt, ít tinh chế, không qua xử lý
• Nguồn gốc thực vật
• Thực phẩm giàu chất béo lành mạnh
• Giàu chất dinh dưỡng thực vật, chẳng hạn như chất chống oxy hóa

Các triệu chứng dị ứng

Các triệu chứng của dị ứng phát sinh do viêm. Chúng có biểu hiện đa dạng từ nhẹ đến nặng như:

• Mề đay, phát ban, sẩn cục
• Sổ mũi
• Ngứa ở cổ họng, mũi hoặc cả hai
• Ho khan
• Sưng nề mí mắt, miệng, môi hoặc mặt
• Thở khò khè và khó thở
• Mạch yếu, nhanh
• Chóng mặt
• Ngất xỉu

Nếu một người đột nhiên bất tỉnh hoặc lên  cơ khó thở, thở rít, họ có thể bị sốc phản vệ. Đây là tình trạng nặng có thể gây tử vong, cần xử trí cấp cứu. Bạn nên xử trí sốc phản vệ bằng adrenalin ngay, gọi người hỗ trợ, gọi cấp cứu 115, tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn nếu có ngừng tim. Điều này rất quan trọng cho dù người đó đã được tiêm adrenalin hay chưa.

Phòng ngừa dị ứng

Để tránh các phản ứng dị ứng, hãy tránh xa các dị nguyên bất cứ khi nào có thể. Người bị dị ứng có thể cần kiểm tra nhãn thực phẩm và hỏi xem thực phẩm đã được chế biến như thế nào. Đôi khi có tình trạng nhiễm chéo trong quá trình chế biến, nghĩa là một lượng nhỏ dị nguyên vô tình rây vào món ăn, cũng đủ để gây ra phản vệ. Ví dụ, trong một nhà hàng phục vụ nước sốt đậu phộng, bã đậu phộng có thể bám vào món ăn từ dụng cụ nhà bếp được làm sạch không đúng cách. Điều đó cảnh báo cho nhân viên nhà hàng về một tình trạng dị ứng nghiêm trọng có thể xảy ra.

Thường xuyên làm sạch các bề mặt và quần áo trong nhà có thể giúp loại bỏ các chất gây dị ứng như bụi và chải lông, vệ sinh chuồng chó, mèo thường xuyên có thể giúp hạn chế một số bệnh dị ứng liên quan đến vật nuôi.

Bạn nên thường xuyên thay bộ lọc điều hòa không khí và đóng cửa sổ có thể giúp giảm lượng phấn hoa bay vào nhà. Đầu tư vào một máy lọc không khí với bộ lọc hấp thụ hạt (HEPA) hiệu quả cao cũng có thể giúp giảm bớt các chất gây dị ứng trong không khí.

Những điểm cần nhớ

Các triệu chứng dị ứng có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng, và có nhiều cách khác nhau để điều trị và phòng bệnh..

Các loại thuốc như thuốc kháng histamine, thuốc xịt mũi và adrenalin trong trường hợp khẩn cấp có thể làm giảm tác động của phản vệ. Một số cách phòng ngừa khởi phát bệnh như tránh tiếp xúc dị nguyên bất cứ khi nào có thể, sử dụng bình rửa mũi neti pot, điều trị bằng liệu pháp miễn dịch và thay đổi chế độ ăn uống.

Xem thêm:

• Viêm mao mạch dị ứng: Tác nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và biến chứng
• Dị ứng thuốc: Nguyên nhân, triệu chứng, loại thuốc gây dị ứng phổ biến và điều trị
• Dị ứng hải sản: Các loại, triệu chứng, chẩn đoán và phòng ngừa
• Dị ứng với động vật có vỏ: Triệu chứng, điều trị, chẩn đoán, phòng ngừa
• Phản ứng dị ứng: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa