Cơ chế tác dụng thuốc Benzodiazepine
Benzodiazepine gắn trên các receptor đặc hiệu với nó trên thần kinh trung ương. Bình thường, khi không có Benzodiazepine, các receptor của Benzodiazepine bị một protein nội sinh chiếm giữ, làm cho GABA (trung gian hóa học có tác dụng ức chế trên thần kinh trung ương) không gắn vào được receptor của hệ GABA -ergic, làm cho kênh Cl- của nơron khép lại. Khi có mặt Benzodiazepine, do có ái lực mạnh hơn protein nội sinh, Benzodiazepine đẩy protein nội sinh và chiếm lại receptor, do đó GABA mới gắn được vào receptor của nó và làm mở kênh Cl-, Cl- đi từ ngoài vào trong tế bào gây hiện tượng ưu cực hóa.
Các receptor của Benzodiazepine có liên quan về giải phẫu và chức phận với receptor của GA BA.
Các receptor của Benzodiazepine có nhiều trên thần kinh trung ương: vỏ não, vùng cá ngựa, thể vân, hạ khâu não, hành não, nhưng đặc biệt là ở hệ thống lưới, hệ viền và cả ở tuỷ sống.
Benzodiazepine tác dụng gián tiếp là làm tăng hiệu quả của GABA, tăng tần số mở kênh Cl-
Các thuốc thường dùng thuốc Benzodiazepine
Benzodiazepin có rất nhiều loại thuốc. Các thuốc này khác nhay về tiềm năng, thời gian chúng được hấp thụ vào cơ thể và mục đích sử dụng. Sau đây là một số loại thuốc phổ biến của nhóm thuốc an thần này:
- Alprazolam dùng để điều trị chứng rối loạn hoảng sợ và lo lắng.
- Chlordiazepoxide được sử dụng để kiểm soát hội chứng cai rượu.
- Clorazepate được sử dụng để điều trị chứng mất ngủ và rối loạn lo âu nghiêm trọng.
- Diazepam là một loại thuốc giảm lo âu, thôi miên, an thần và chống co giật có tác dụng nhanh chóng. Thuốc được sử dụng để điều trị các cơn hoảng loạn, mất ngủ, co giật, hội chứng chân không yên và cai rượu. Diazepam cũng được sử dụng để điều trị lạm dụng benzodiazepine do hiệu lực thấp.
- Estazolam là thuốc an thần, giảm lo âu được kê toa để điều trị chứng mất ngủ trong thời gian ngắn.
- Flurazepam là một loại thuốc an thần, giảm lo âu được sử dụng để điều trị chứng mất ngủ từ nhẹ đến trung bình.
- Oxazepam được sử dụng để điều trị chứng lo âu và mất ngủ. Thuốc cũng có thể kiểm soát các triệu chứng cai rượu.
- Temazepam được chấp thuận để điều trị chứng mất ngủ trong thời gian ngắn.
- Triazolam được sử dụng như một thuốc an thần để điều trị chứng mất ngủ nghiêm trọng.
Chỉ định và chống chỉ định thuốc Benzodiazepine
Chỉ định
Benzodiazepin thường dùng để điều trị mất ngủ
Các thuốc benzodiazepin có hiệu quả để điều trị một loạt các rối loạn tâm lý và thần kinh, do thuốc tác động lên các tế bào thần kinh gây ra căng thẳng và phản ứng lo lắng.
Những rối loạn này bao gồm:
- Mất ngủ: Các thuốc giảm đau thường chỉ được sử dụng như một phương pháp điều trị ngắn hạn cho chứng mất ngủ trầm trọng vì chúng có thể dẫn đến nghiện thuốc.
- Rối loạn lo âu toàn thể (GAD): Benzodiazepin thường được sử dụng trong điều trị rối loạn lo âu toàn thể. Viện Sức khỏe và Xuất sắc lâm sàng (NICE) của Vương quốc Anh (U.K.) khuyên người bệnh nên dùng thuốc benzodiazepin để điều trị rối loạn này trong thời gian ngắn không quá 1 tháng.
- Động kinh: Benzodiazepin là thuốc chống co giật mạnh và có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa động kinh kéo dài.
- Cai rượu: Loại thuốc phổ biến nhất được kê toa để cai rượu là chlodiazepoxide, sau đó là diazepam. Các loại thuốc này sẽ giúp loại bỏ độc tố khỏi cơ thể và giảm nguy cơ xuất hiện các triệu chứng cai rượu nghiêm trọng.
- Các cơn hoảng loạn: Do tác dụng chống lo âu xảy ra nhanh, các thuốc benzodiazepin rất hiệu quả trong việc điều trị chứng lo âu liên quan đến rối loạn hoảng sợ. Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA) nói rằng nhiều thử nghiệm nghiên cứu khác nhau hỗ trợ việc sử dụng chúng để điều trị ban đầu. Tuy nhiên, NICE khuyên rằng việc sử dụng lâu dài các thuốc benzodiazepin không được khuyến cáo trong điều trị rối loạn hoảng sợ.
Chống chỉ định
- Suy hô hấp, nhược cơ: do tác dụng ức chế thần kinh và giãn cơ.
- Suy gan: do thuốc chuyển hoá tạo các chất có tác dụng kéo dài, có thể tăng độc tính hoặc gây độc cho gan đã bị suy.
- Những người lái ô tô, làm việc trên cao, đứng máy chuyển động.
Nhóm thuốc mới
Do benzodiazepin còn một số tác dụng phụ nên đang nghiên cứu một nhóm thuốc an thần mới không tác dụng qua hệ GABA: buspirone, zolpidem (nhóm imidazopiridin).
Khả năng bị nghiện thuốc benzodiazepin ?
Bạn có thể bị nghiện thuốc benzodiazepin cho dù dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Những người có tiền sử lạm dụng chất gây nghiện hoặc rượu có nhiều khả năng nghiện các loại thuốc này. Nếu sử dụng các thuốc này trong một thời gian dài, bạn có thể lờn thuốc. Điều này có nghĩa là bạn sẽ cần liều thuốc cao hơn để điều trị tình trạng sức khỏe hoặc bệnh. Những loại thuốc an thần này có thể rất hiệu quả để điều trị một số tình trạng, ví dụ như lo lắng và mất ngủ; nhưng hãy cẩn thận vì nó có thể gây nghiện.
Các triệu chứng nghiện thuốc benzodiazepin gồm:
- Hay có những giấc mơ xáo trộn
- Cáu gắt
- Thái độ thù địch
- Mất trí nhớ
- Khó ngủ
- Bệnh tiêu chảy
- Nôn
- Buồn nôn
- Nổi da gà
- Động tác chân không kiểm soát
- Đau xương và cơ bắp
Thực tế, rất khó để phục hồi từ chứng nghiện benzodiazepin vì những thuốc này làm thay đổi hóa học của não. Các bác sĩ sẽ tiến hành giảm dần liều để giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng cai thuốc trong quá trình điều trị.
Tác dụng phụ thuốc Benzodiazepine
Benzodiazepin có thể gây chán nản
Các tác dụng phụ của việc sử dụng benzodiazepine có thể bao gồm:
- Buồn ngủ
- Hoang mang
- Chóng mặt
- Run sợ
- Khả năng phối hợp kém
- Vấn đề về thị lực
- Lảo đảo
- Cảm giác chán nản
- Đau đầu
Một nghiên cứu đã xác định mối liên hệ nhẹ giữa việc sử dụng liên tục các thuốc benzodiazepin ở những người trên 65 tuổi và tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
Việc sử dụng lâu dài các thuốc benzodiazepin cũng có thể dẫn đến sự phụ thuộc về thể chất. Sự phụ thuộc có thể bắt đầu sau khi sử dụng thuốc trong ít nhất một tháng, ngay cả với liều lượng quy định.
Các triệu chứng cai thuốc của benzodiazepin bao gồm khó ngủ, cảm giác chán nản và đổ mồ hôi.
Nếu người bệnh bắt đầu phụ thuộc vào các loại thuốc benzodiazepin, họ không nên ngừng thuốc đột ngột.
Ngừng thuốc bất ngờ có thể dẫn đến run, chuột rút cơ bắp và co giật đe dọa tính mạng. Do đó, điều quan trọng là bạn nên giảm dần liều các thuốc benzodiazepin dưới sự chỉ định của bác sĩ.
Lưu ý khi sử dụng thuốc Benzodiazepine
Bạn không được uống rượu bia khi đang dùng benzodiazepin vì rất nguy hiểm. Những người uống rượu trong khi dùng thuốc này sẽ cảm thấy tác dụng của rượu nhanh hơn. Bạn không được uống rượu hoặc các loại thuốc khác có tác dụng tương tự đối với hệ thần kinh trung ương (CNS) cùng một lúc với các thuốc benzodiazepin vì sẽ làm nghiêm trọng hơn tình trạng suy nhược não và suy hô hấp. Suy hô hấp có thể dẫn đến cơ thể không có thể oxy và sẽ tử vong. Các loại thuốc có thể làm tăng tác dụng phụ an thần hoặc nguy cơ suy hô hấp khi kết hợp với các thuốc nhóm benzodiazepin bao gồm:
Thuốc giảm đau opioid
- Morphin
- Fentanyl
- Oxycodone
- Hydrocodone
- Paracetamol/hydrocodone
Thuốc an thần (ví dụ như thuốc trị mất ngủ) và các loại thuốc khác gây an thần
- Zolpidem
- Intermezzo
- Zaleplon
- Eszopiclone
- Phenobarbital
- Nhiều loại thuốc khác
Phụ nữ mang thai và đang cho con bú có nên dùng thuốc benzodiazepin?
Các thuốc benzodiazepine có thể gây nguy hiểm chết người đối với phụ nữ đang mang thai. Do đó, bạn hãy thông báo cho bác sĩ nếu đang mang thai hoặc nghi ngờ có thai để được bác sĩ kê thuốc hiệu quả.
Các thuốc benzodiazepin có thể đi vào sữa mẹ, gây lờ đờ và sụt cân ở trẻ sơ sinh. Do đó, chúng không nên được sử dụng ở phụ nữ đang cho con bú.
Tương tác thuốc Benzodiazepine
Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Tài liệu này không bao gồm đầy đủ các tương tác thuốc có thể xảy ra. Hãy viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn xem.
Clozapine: Nguy cơ hoặc mức độ nghiêm trọng của tác dụng phụ có thể được tăng lên khi benzodiazepine được kết hợp với Clozapine.
Methadone Benzodiazepine: có thể làm tăng hoạt động của hệ thống thần kinh methadone giảm đau trung ương (CNS trầm cảm).
Olanzapine: Nguy cơ hoặc mức độ nghiêm trọng của tác dụng phụ có thể được tăng lên khi benzodiazepine được kết hợp với Olanzapine.
Sodium oxybate Benzodiazepine: có thể làm tăng hệ thống thần kinh trung ương (CNS trầm cảm) hoạt động của Sodium oxybate.
Teduglutide: Nồng độ trong huyết thanh của benzodiazepine có thể tăng lên khi nó được kết hợp với Teduglutide.
Hyaluronidase: Hiệu quả điều trị của benzodiazepine có thể giảm khi dùng kết hợp với hyaluronidase.
Lorpiprazole: Nguy cơ hoặc mức độ nghiêm trọng của thuốc an thần có thể tăng lên khi Lorpiprazole được kết hợp với benzodiazepine.
Anileridine, Tetracaine, Chloroform , Esketamine, Enibomal...Hiệu quả điều trị của Anileridine có thể tăng lên khi dùng phối hợp với benzodiazepine.
Bảo quản thuốc Benzodiazepine
Thuốc hướng thần. Tránh ánh sáng, bảo quản ở nhiệt độ dưới 25 độ C. Không để ở nhiệt độ đóng băng.
Làm gì khi dùng quá liều, quên liều?
Quá liều thuốc có nguy hiểm không?
Quá liều benzodiazepin hiếm khi gây tử vong trừ khi thuốc được kết hợp với barbiturat, opioid, rượu hoặc thuốc chống trầm cảm ba vòng.
Các triệu chứng phổ biến nhất của quá liều benzodiazepin là suy nhược hệ thần kinh trung ương, nhiễm độc kèm với mất cân bằng và kiểm soát vận động. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể nói chậm.
Người bị quá liều sẽ được nhân viên y tế quan sát và hỗ trợ cho đến khi cơ thể đã tự loại bỏ thuốc.