Video Bệnh động kinh là gì? Có thuốc điều trị không? Người bị bệnh động kinh có thể sống bình thường?
Một cơn động kinh thoáng qua có thể khó nhận biết. Nó có thể kéo dài vài giây và làm người bệnh mất nhận thức.
Các cơn động kinh mạnh hơn có thể gây ra co thắt và giật cơ không kiểm soát. Nó có thể kéo dài vài giây đến vài phút. Trong cơn co giật, một số người trở nên lú lẫn hoặc mất ý thức và sau cơn người bệnh không còn nhớ những việc đã xảy ra.
Có một số yếu tố kích hoạt cơn co giật bao gồm:
- Sốt cao
- Chấn thương sọ não
- Hạ đường huyết
- Cai rượu
Động kinh là một chứng rối loạn thần kinh khá phổ biến, ảnh hưởng đến 65 triệu người trên thế giới. Tại Hoa Kỳ, bệnh ảnh hưởng đến khoảng 3 triệu người. Bất kỳ ai cũng có thể mắc động kinh, nhưng bệnh phổ biến hơn ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi và tỉ lệ nam giới mắc bệnh nhiều hơn nữ giới.
Không có cách chữa khỏi bệnh động kinh, nhưng có thể kiểm soát bằng thuốc và các phương pháp khác.
Các triệu chứng của bệnh động kinh là gì?
Hai loại động kinh. Co giật là triệu chứng chính của bệnh động kinh. Các triệu chứng khác ở mỗi người tùy theo thể động kinh.
Động kinh cục bộ
Cơn co giật cục bộ đơn giản không liên quan đến mất ý thức. Các triệu chứng bao gồm:
- Thay đổi vị giác, khứu giác, thị giác, thính giác hoặc xúc giác
- Chóng mặt
- Ngứa ran và co giật chân tay
Các cơn co giật cục bộ phức tạp liên quan đến mất ý thức. Các triệu chứng khác bao gồm:
- Mắt nhìn chằm chằm
- Không đáp ứng với các kích thích
- Thực hiện các chuyển động lặp đi lặp lại
Động kinh toàn thể
Động kinh toàn thể liên quan đến toàn bộ não. Có 6 thể:
Cơn co giật vắng ý thức ảnh hưởng đến hoạt động nhận thức của người bệnh trong thời gian ngắn. Trong cơn người bệnh thường mất ý thức, có thể có các chuyển động lặp đi lặp lại như nhếch môi hoặc chớp mắt.
Động kinh co cứng gây co cứng cơ
Cơn mất trương lực dẫn đến mất kiểm soát cơ và có thể khiến người bệnh ngã đột ngột.
Động kinh co giật được đặc trưng bởi các cử động giật cơ lặp đi lặp lại của mặt, cổ và cánh tay.
Động kinh rung giật cơ thường biểu hiện bằng những cử động giật cơ đột ngột và ngắn hay vặn xoắn tay chân.
Động kinh co cứng - co giật (động kinh cơn lớn). Các triệu chứng bao gồm:
- Co cứng toàn cơ thể
- Giật rung
- Đại tiểu tiện không tự chủ
- Cắn lưỡi
- Mất ý thức
Sau cơn động kinh, người bệnh có thể không nhớ mình đã từng bị động kinh hoặc cảm thấy yếu trong vài giờ.
Các yếu tố khởi phát cơn động kinh
Một số người có thể xác định được nguyên nhân gây ra cơn động kinh.
Một số yếu tố làm khởi phát cơn động kinh là:
- Thiếu ngủ
- Ốm hoặc sốt
- Căng thẳng
- Đèn sáng hoặc đèn nhấp nháy
- Caffeine, rượu, thuốc hoặc ma túy
- Bỏ bữa hoặc ăn quá nhiều
Việc xác định các yếu tố kích hoạt không phải lúc nào cũng dễ dàng. Nó thường là sự kết hợp của các yếu tố gây ra cơn động kinh.
Một cách tốt để tìm ra các tác nhân gây ra cơn động kinh là ghi nhật ký về cơn động kinh. Sau mỗi lần co giật, hãy ghi lại những điều sau:
- Ngày và giờ xảy ra co giật
- Bạn đã tham gia vào hoạt động nào?
- Những gì đang xảy ra xung quanh bạn?
- Hình ảnh, mùi vị hoặc âm thanh bất thường
- Những yếu tố gây căng thẳng bất thường
- Bạn đã ăn những gì hoặc đã bao lâu bạn chưa ăn?
- Mức độ mệt mỏi của bạn
Người bệnh cũng có thể sử dụng nhật ký về cơn động kinh để xác định xem thuốc điều trị có tác dụng hay không. Ghi lại cảm giác của bạn ngay trước và sau khi bị co giật và các tác dụng phụ của thuốc.
Hãy mang theo nhật ký khi đến gặp bác sĩ. Nó có thể giúp bạn điều chỉnh thuốc hoặc đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp.
Bệnh động kinh có di truyền không?
Có tới 500 gen liên quan đến chứng động kinh. Di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến “ngưỡng động kinh” tự nhiên. Nếu bạn có ngưỡng co giật thấp, bạn sẽ dễ bị các tác nhân gây co giật hơn. Ngưỡng co giật cao hơn thì ít có khả năng bị co giật hơn.
Bệnh động kinh đôi khi có tính chất gia đình. Tuy nhiên, nguy cơ mang gen này khá thấp. Hầu hết cha mẹ mắc chứng động kinh đều không có con bị động kinh.
Nói chung, nguy cơ mắc chứng động kinh ở tuổi 20 là khoảng 1%, nghĩa là cứ 100 người thì có 1 người bị bệnh. Nếu cha hoặc mẹ có tiền sử động kinh do di truyền, nguy cơ trẻ mắc bệnh sẽ tăng lên khoảng 2 - 5 %. Nếu cha mẹ bị động kinh do một nguyên nhân khác, chẳng hạn như đột quỵ hoặc chấn thương sọ não, thì điều đó không ảnh hưởng đến khả năng mắc bệnh của trẻ. Một số bệnh di truyền hiếm gặp, như bệnh xơ cứng củ và u sợi thần kinh, có thể gây ra co giật..
Bệnh động kinh không ảnh hưởng đến khả năng có con. Nhưng một số loại thuốc điều trị động kinh có thể ảnh hưởng đến thai nhi. Đừng tự ý dừng thuốc, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi có ý định mang thai hoặc ngay sau khi bạn biết mình có thai.
Nếu bạn bị động kinh và lo lắng về việc bắt đầu xây dựng một gia đình, hãy đi khám và xin ý kiến chuyên gia tư vấn di truyền.
Nguyên nhân nào gây ra bệnh động kinh?
6 trong số 10 người bị động kinh, không thể xác định được nguyên nhân gây bệnh.
Các nguyên nhân có thể bao gồm:
- Chấn thương sọ não
- Ốm nặng hoặc sốt rất cao
- Đột quỵ, là nguyên nhân hàng đầu gây ra chứng động kinh ở những người trên 35 tuổi
- Các bệnh mạch máu khác
- Thiếu oxy não
- U não
- Sa sút trí tuệ hoặc bệnh Alzheimer
- Mẹ sử dụng ma túy, chấn thương trước khi sinh, thai bị dị tật não hoặc thiếu oxy khi sinh
- Các bệnh truyền nhiễm như AIDS và viêm màng não
- Rối loạn di truyền hoặc bệnh thần kinh
Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong một số thể động kinh. Có khoảng 1% dân số có nguy cơ động kinh trước 20 tuổi. Nếu một người có cha hoặc mẹ mắc chứng động kinh liên quan đến di truyền, điều đó sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh của người đó lên 2 - 5%. Di truyền cũng có thể khiến một số người dễ bị co giật do các tác nhân từ môi trường.
Bệnh động kinh có thể phát triển ở mọi lứa tuổi. Bệnh thường được chẩn đoán lúc nhỏ hoặc sau 60 tuổi.
Làm thế nào để chẩn đoán bệnh động kinh?
Nếu bạn nghi ngờ mình bị co giật, hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Co giật có thể là một triệu chứng của một bệnh nghiêm trọng.
Tiền sử và các triệu chứng của bệnh sẽ giúp bác sĩ chỉ định những xét nghiệm để chẩn đoán bệnh. Bác sĩ sẽ khám thần kinh để kiểm tra khả năng vận động, cảm giác và chức năng hệ thần kinh cho bạn.
Để chẩn đoán bệnh, cần loại trừ các tình trạng khác gây ra cơn động kinh. Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm công thức máu và sinh hóa máu để kiểm tra:
- Dấu hiệu nhiễm trùng
- Chức năng gan, thận
- Nồng độ đường huyết
Điện não đồ (EEG) là xét nghiệm phổ biến nhất được sử dụng để chẩn đoán bệnh động kinh. Đây là một thăm dò chức năng không xâm lấn, không gây đau. Đầu tiên, các điện cực được dán vào da đầu người bệnh, sau đó họ sẽ được yêu cầu thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Trong một số trường hợp, thử nghiệm được thực hiện trong khi ngủ. Các điện cực sẽ ghi lại hoạt động điện của não. Và những thay đổi hình dạng của sóng não sẽ giúp chẩn đoán bệnh động kinh.
Điện não đồ. Các chẩn đoán hình ảnh có thể phát hiện khối u và các bất thường khác có thể gây co giật. Những thử nghiệm này bao gồm:
- Chụp CT
- MRI
- Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET)
- Chụp cắt lớp vi tính phát xạ đơn photon
Bệnh động kinh thường được chẩn đoán nếu bệnh nhân bị co giật mà không có lý do rõ ràng nào.
Điều trị bệnh động kinh như thế nào?
Hầu hết mọi người có thể kiểm soát được bệnh động kinh. Kế hoạch điều trị sẽ dựa trên mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, sức khỏe và mức độ đáp ứng của người bệnh với liệu pháp điều trị.
Một số phương pháp điều trị bao gồm:
- Thuốc chống động kinh: Những loại thuốc này có thể làm giảm số cơn co giật. Ở một số người, chúng loại bỏ hoàn toàn cơn co giật. Để có hiệu quả, thuốc phải được thực hiện đúng theo chỉ định.
- Kích thích dây thần kinh phế vị: một thiết bị được đặt dưới da ngực và kích thích điện vào dây thần kinh phế vị. Điều này có thể giúp ngăn ngừa co giật.
Máy kích thích dây thần kinh phế vị. - Chế độ ăn keto (chế độ ăn ít tinh bột): Hơn một nửa số người không đáp ứng với thuốc điều trị bệnh lại đáp ứng với chế độ ăn ít tinh bột này.
- Phẫu thuật não: loại bỏ vùng não gây ra cơn động kinh.
Nghiên cứu về các phương pháp điều trị mới đang được tiến hành. Một phương pháp điều trị có thể có trong tương lai là kích thích não sâu. Đó là một kỹ thuật cấy các điện cực vào não sau đó một máy phát điện sẽ được cấy vào ngực của người bệnh. Máy phát điện sẽ gửi các xung điện đến não để ngăn ngừa cơn co giật.
Phương pháp kích thích não sâu. Một hướng nghiên cứu khác liên quan đến một thiết bị giống như máy điều hòa nhịp tim. Nó sẽ kiểm tra hoạt động của não và gửi tín hiệu đến để ngăn cơn co giật.
Các phẫu thuật xâm lấn tối thiểu và phẫu thuật phóng xạ cũng đang được nghiên cứu.
Thuốc điều trị bệnh động kinh
Phương pháp điều trị đầu tiên cho bệnh động kinh là dùng thuốc chống co giật. Những loại thuốc này giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn co giật. Chúng không thể ngăn chặn cơn động kinh đang diễn ra, cũng như không thể chữa khỏi bệnh động kinh.
Thuốc được hấp thụ ở dạ dày. Sau đó, nó đi theo máu đến não. Nó tác động đến chất dẫn truyền thần kinh và làm giảm hoạt động điện trong não từ đó làm giảm co giật.
Thuốc chống co giật đi vào đường tiêu hóa và ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Có rất nhiều loại thuốc chống co giật trên thị trường. Bác sĩ có thể kê một loại thuốc hoặc kết hợp nhiều loại thuốc, tùy thuộc vào thể co giật của người bệnh.
Thuốc điều trị bệnh động kinh phổ biến bao gồm:
- Levetiracetam (Keppra)
- Lamotrigine (Lamictal)
- Topiramate (Topamax)
- Valproicaxit (Depakote)
- Carbamazepine (Tegretol)
- Ethosuximide (Zarontin)
Những loại thuốc này thường ở dạng viên nén, siro hoặc thuốc tiêm và được dùng 1 hoặc 2 lần trong ngày. Người bệnh sẽ bắt đầu với liều thấp nhất và được chỉnh liều cho đến khi thuốc có tác dụng. Những loại thuốc này phải được thực hiện đúng theo quy định.
Một số tác dụng phụ tiềm ẩn có thể gặp:
- Mệt mỏi
- Chóng mặt
- Phát ban
- Phối hợp động tác kém
- Giảm trí nhớ
Các tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng bao gồm trầm cảm, viêm gan hoặc các cơ quan khác.
Bệnh động kinh ở mỗi người là khác nhau, nhưng hầu hết các triệu chứng đều cải thiện khi điều trị bằng thuốc chống động kinh. Một số trẻ bị động kinh hết co giật và có thể ngừng dùng thuốc.
Phẫu thuật có phải là một lựa chọn để quản lý bệnh động kinh không?
Nếu thuốc không thể làm giảm số tần suất xuất hiện các cơn co giật thì bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật.Phẫu thuật phổ biến nhất là loại bỏ vùng não gây co giật. Thông thường, thùy thái dương sẽ được cắt bỏ. Trong một số trường hợp, điều này có thể làm ngừng cơn co giật.
Nếu ổ động kinh xuất phát từ vùng não điều khiển vận động, lời nói hay các chức năng khác, bác sĩ có thể để người bệnh tỉnh trong một phần của ca mổ nhờ đó có thể theo dõi diễn biến cuộc phẫu thuật và hỏi người bệnh trong suốt quá trình đó.
Nếu vùng não quá lớn hoặc quan trọng không thể phẫu thuật, có một kĩ thuật khác được gọi là chuyển vị dưới da. Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt một số sợi thần kinh ở lớp ngoài của não (chất xám) để làm gián đoạn con đường dẫn truyền thần kinh. Điều đó giữ cho các cơn co giật không lan sang các vùng khác của não.
Kĩ thuật chuyển vị dưới da. Sau phẫu thuật, một số người có thể giảm liều thuốc chống động kinh hoặc thậm chí ngừng dùng chúng.
Trong một số ít trường hợp, phẫu thuật có thể gây những biến chứng như dị ứng thuốc gây mê, chảy máu và nhiễm trùng. Phẫu thuật não đôi khi dẫn đến những thay đổi về nhận thức. Thảo luận về ưu và nhược điểm của các phương pháp với bác sĩ phẫu thuật để đưa ra phương pháp tối ưu nhất.
Khuyến nghị về chế độ ăn cho những người bị động kinh
Chế độ ăn keto (chế độ ăn ít tinh bột, nhiều chất béo) thường được khuyến cáo cho trẻ bị động kinh. Chế độ ăn kiêng đòi hỏi sự cân bằng nghiêm ngặt giữa lượng chất béo, tinh bột và protein. Với chế độ ăn kiêng này, cơ thể sẽ chuyển hoá mỡ thay vì tinh bột để sinh năng lượng. Chế độ ăn keto không có lợi cho tất cả mọi người. Nhưng khi làm theo đúng cách, nó thường thành công trong việc giảm tần suất co giật.
Đối với thanh thiếu niên và người lớn mắc bệnh động kinh, chế độ ăn kiêng Atkins đã điều chỉnh có thể được khuyến nghị. Chế độ ăn này cũng giàu chất béo và bao gồm lượng carb có kiểm soát. Khoảng một nửa số người lớn thử chế độ ăn kiêng Atkins đã điều chỉnh ít bị co giật hơn. Kết quả có thể nhận thấy được sau một vài tháng.
Vì những chế độ ăn kiêng này có xu hướng ít chất xơ và nhiều chất béo, nên táo bón là một tác dụng phụ thường gặp. Hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi bắt đầu một chế độ ăn mới và đảm bảo cung cấp đủ các chất dinh dưỡng quan trọng. Trong mọi trường hợp, không ăn thực phẩm chế biến sẵn có thể giúp cải thiện sức khỏe của bạn.
Động kinh và hành vi: Có mối liên hệ nào không?
Trẻ bị động kinh có xu hướng gặp nhiều vấn đề về học tập và hành vi hơn những trẻ bình thường khác. Nhưng những vấn đề này không phải lúc nào cũng do chứng động kinh gây ra.
Khoảng 15 - 35 % trẻ em khuyết tật trí tuệ cũng bị động kinh. Thông thường, chúng xuất phát từ cùng một nguyên nhân.
Một số người thay đổi hành vi trong vài phút hoặc vài giờ trước khi lên cơn co giật. Điều này có thể liên quan đến hoạt động bất thường của não trước cơn co giật và có thể bao gồm các triệu chứng:
- Không chú ý
- Cáu gắt
- Tăng hoạt động
- Hung hăng, hiếu chiến
Trẻ bị động kinh có thể gặp nhiều bất lợi trong cuộc sống. Viễn cảnh bị động kinh đột ngột trước mặt bạn bè và bạn cùng lớp có thể khiến trẻ căng thẳng. Những cảm giác này có thể khiến trẻ thu mình lại và ngại giao tiếp xã hội.
Hầu hết trẻ em đều học được cách điều chỉnh bản thân theo thời gian. Đối với một số người, rối loạn chức năng xã hội có thể tiếp tục đến tuổi trưởng thành. Khoảng 30 - 70 % những người bị động kinh cũng bị trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc cả hai.
Các vấn đề về hành vi cần được phát hiện và giải quyết trong quá trình bác sĩ thăm khám. Thuốc chống động kinh cũng có thể ảnh hưởng đến hành vi của người bệnh. Trong trường hợp đó cần thay thế hoặc chỉnh liều thuốc.
Bên cạnh đó các liệu pháp cá nhân, liệu pháp gia đình hoặc tham gia một nhóm hỗ trợ có thể giúp điều chỉnh hành vi ở những người bị động kinh.
Sống chung với chứng động kinh
Động kinh là rối loạn mãn tính có ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống người bệnh.
Nếu không kiểm soát tốt các cơn động kinh, bệnh nhân có thể không được phép lái xe. Bởi vì người bệnh không thể biết khi nào cơn động kinh sẽ xảy ra nên nhiều hoạt động hàng ngày như qua đường, có thể trở nên nguy hiểm. Những vấn đề này có thể dẫn đến mất tính độc lập ở người bệnh.
Một số biến chứng khác của bệnh động kinh:
- Nguy cơ bị thương tật vĩnh viễn hoặc tử vong do co giật nghiêm trọng kéo dài hơn năm phút (trạng thái động kinh)
- Nguy cơ co giật tái phát không tỉnh lại giữa các cơn (trạng thái động kinh)
- Đột tử không rõ nguyên nhân (chỉ ảnh hưởng đến khoảng 1% số người mắc bệnh động kinh)
Ngoài việc đi khám bác sĩ thường xuyên và tuân theo kế hoạch điều trị, dưới đây là một số điều người bệnh có thể làm để đối phó với bệnh:
- Ghi nhật ký cơn động kinh giúp xác định các yếu tố khởi phát cơn co giật để bạn tránh chúng.
- Hãy đeo vòng tay cảnh báo y tế để mọi người biết phải làm gì nếu bạn bị co giật.
- Hướng dẫn người thân hoặc bạn bè về cơn co giật và những việc cần làm trong trường hợp khẩn cấp.
- Tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lí đối với các triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu.
- Tham gia nhóm hỗ trợ những người bị động kinh
- Chăm sóc sức khỏe bằng chế độ ăn cân bằng và tập thể dục thường xuyên.
Có cách nào chữa khỏi bệnh động kinh không?
Không có cách chữa khỏi bệnh động kinh, nhưng điều trị sớm có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Các cơn co giật thường có thể được kiểm soát bằng thuốc.
Các cơn co giật không kiểm soát hoặc kéo dài có thể dẫn đến tổn thương não. Bệnh động kinh cũng làm tăng nguy cơ đột tử không rõ nguyên nhân. Có 2 loại phẫu thuật não có thể làm giảm cơn động kinh. Một trong số đó là loại bỏ phần não gây ra các cơn co giật. Nếu động kinh xuất phát từ phần não không thể cắt bỏ được thì bác sĩ có thể đề xuất một kỹ thuật mổ khác làm gián đoạn con đường dẫn truyền thần kinh bằng cách tạo ra một số đường cắt nhỏ trong não. Điều này giúp các cơn co giật không lan sang vùng não khác. Nghiên cứu gần đây cho thấy 81% những người bị động kinh nặng gần như hết co giật trong vòng 6 tháng sau phẫu thuật. Sau 10 năm, 72% gần như không bị co giật. Hàng chục con đường nghiên cứu khác về nguyên nhân và các phương pháp điều trị tiềm năng cho bệnh động kinh đang được tiến hành.
Hiện nay mặc dù không có cách chữa khỏi bệnh, nhưng việc điều trị phù hợp có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Thống kê về bệnh động kinh
Trên thế giới có 65 triệu người mắc bệnh động kinh. Con số đó bao gồm khoảng 3 triệu người ở Hoa Kỳ - nơi có 150.000 ca bệnh động kinh mới được chẩn đoán mỗi năm.
Có tới 500 gen liên quan đến chứng động kinh. Đối với hầu hết mọi người, nguy cơ phát triển bệnh động kinh trước 20 tuổi là khoảng 1%. Có bố hoặc mẹ bị bệnh động kinh do di truyền làm tăng nguy cơ mắc bệnh của trẻ lên 2 – 5%.
Đối với những người trên 35 tuổi, nguyên nhân hàng đầu của bệnh động kinh là đột quỵ. 6 trên 10 người không thể xác định được nguyên nhân của cơn động kinh.
Khoảng 15 - 30 % trẻ khuyết tật trí tuệ bị động kinh. Từ 30 - 70 % những người bị động kinh cũng bị trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc cả hai. Đột tử không rõ nguyên nhân ảnh hưởng đến khoảng 1 % số người mắc bệnh động kinh.
Khoảng 60 - 70 % những người bị động kinh đáp ứng với các thuốc chống động kinh ngay từ những liều đầu tiên. Khoảng 50 % có thể ngừng thuốc sau 2 – 5 năm mà không tái phát cơn giật.
1/3 số người bị động kinh không kiểm soát được cơn co giật vì chưa tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả. Hơn một nửa số người bị động kinh không đáp ứng với thuốc và chế độ ăn keto. Một nửa số người lớn động kinh thử chế độ ăn kiêng Atkins đã sửa đổi có thể giảm tần suất xuất hiện các cơn co giật.