Mụn nước: Nguyên nhân, biện pháp điều trị và phòng ngừa

Video mụn nước ở môi

Nguyên nhân thường gặp gây ra mụn nước là do ma sát giữa da của bạn và giày dẫn đến các lớp da tách ra và chứa đầy chất lỏng.

Các mụn nước thường gây khó chịu, đau đớn. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, chúng không phải là biểu hiện của một tình trạng nghiêm trọng và sẽ tự lành mà không cần điều trị. Nếu bạn từng bị mụn nước không rõ nguyên nhân trên da nên đi khám để được chẩn đoán chính xác.

Các tình trạng gây ra mụn nước

Mụn nước có thể do ma sát, nhiễm trùng hoặc trong một số trường hợp hiếm gặp là tình trạng bệnh lý của da. Dưới đây là 16 nguyên nhân có thể gây ra mụn nước.

Mụn rộp

Mụn nước xuất hiện ở môi gây ngứa và rát. Nguồn ảnh: nhs.uk

• Mụn nước đỏ, đau, chứa đầy chất lỏng xuất hiện gần miệng và môi
• Khu vực bị ảnh hưởng thường sẽ ngứa ran hoặc bỏng rát trước khi vết loét xuất hiện
• Các đợt bùng phát cũng có thể đi kèm với các triệu chứng giống cúm như sốt nhẹ, đau nhức cơ thể và sưng hạch bạch huyết

Herpes simplex

• Vi rút HSV-1 và HSV-2 gây ra các tổn thương ở miệng và bộ phận sinh dục
• Mụn nước có thể mọc đơn lẻ hoặc thành cụm và chảy ra chất dịch màu vàng trong, sau đó đóng vảy
• Các dấu hiệu cũng bao gồm các triệu chứng giống cúm nhẹ như sốt, mệt mỏi, sưng hạch bạch huyết, đau đầu, đau mỏi người và giảm cảm giác thèm ăn
• Mụn nước có thể bùng phát trở lại do căng thẳng, hành kinh, một tình trạng bệnh lý hoặc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

Mụn rộp sinh dục

• Bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) do vi rút HSV-2 và HSV-1 gây ra.
• Nó gây ra mụn rộp là những mụn nước gây đau đớn (vết sưng tấy chứa đầy chất lỏng) có thể vỡ ra và chảy dịch.
• Vị trí bị nhiễm bệnh thường bắt đầu ngứa trước khi xuất hiện các mụn nước thực sự.
• Các triệu chứng bao gồm sưng hạch bạch huyết, sốt nhẹ, nhức đầu và đau mỏi người.

Chốc

• Thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ em
• Phát ban thường xuất hiện ở vùng quanh miệng, cằm và mũi
• Trên nền phát ban hình thành mụn nước chứa đầy chất lỏng, dễ vỡ và tạo thành lớp vảy màu mật ong

Bỏng

Bỏng do nhiệt ở mu bàn tay. Nguồn ảnh: healthline.comTình trạng này được coi là một cấp cứu y tế, có thể cần cấp cứu ngay.

• Mức độ nghiêm trọng của vết bỏng được phân loại theo cả độ sâu và kích thước
• Bỏng cấp độ một: sưng nhẹ và da khô, đỏ, mềm, chuyển sang màu trắng khi ấn vào
• Bỏng độ hai: rất đau, mụn nước trong dễ chảy nước, da có màu đỏ hoặc có màu loang lổ thay đổi
• Bỏng độ ba: màu trắng hoặc nâu sẫm giảm hoặc mất cảm giác khi chạm vào

Viêm da tiếp xúc

• Xuất hiện vài giờ đến vài ngày sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng
• Phát ban có ranh giới rõ ràng và xuất hiện ở vị trí da bạn chạm vào chất gây kích ứng
• Da ngứa, đỏ, có vảy hoặc trợt da
• Mụn nước vỡ, rỉ nước hoặc đóng vảy

Viêm loét miệng

• Viêm loét miệng là tình trạng đau hoặc viêm xảy ra ở môi hoặc bên trong miệng do nhiễm trùng, căng thẳng, chấn thương, nhạy cảm hoặc các bệnh khác.
• Hai dạng chính của bệnh viêm loét miệng là viêm miệng do herpes, còn được gọi là mụn rộp và loét áp-tơ còn được gọi là nhiệt miệng.
• Các triệu chứng của bệnh viêm loét miệng do herpes bao gồm sốt, đau nhức cơ thể, sưng hạch bạch huyết và các mụn nước chứa đầy chất lỏng gây đau xuất hiện trên môi hoặc trong miệng, chúng có thể bị vỡ và gây ra những vết loét.
• Với bệnh loét áp-tơ, các vết loét có hình tròn hoặc bầu dục với viền vết loét đỏ và tâm màu vàng hoặc trắng.

Bỏng lạnh

• Bỏng lạnh là do một bộ phận cơ thể bị lạnh quá mức
• Các vị trí thường bị bỏng lạnh bao gồm ngón tay, ngón chân, mũi, tai, má và cằm
• Các triệu chứng bao gồm da tê, ngứa, có thể có màu trắng hoặc vàng và cảm thấy như sáp hoặc cứng
• Các triệu chứng bỏng lạnh nghiêm trọng bao gồm đen da, mất cảm giác hoàn toàn và mụn nước chứa đầy chất lỏng hoặc máu

Bệnh Zona Mụn nước do zona ở vùng thân mình. Nguồn ảnh: everydayhealth.com

• Phát ban rất đau có thể bỏng, ngứa ran ngay cả khi không có mụn nước
• Trên nền các ban nổi các cụm mụn nước chứa đầy chất lỏng, dễ vỡ ra và chảy dịch
• Phát ban nổi lên ở dạng đường, thường gặp trên thân mình nhưng cũng có thể xuất hiện trên các bộ phận khác của cơ thể bao gồm cả mặt
• Phát ban có thể kèm theo sốt nhẹ, ớn lạnh, nhức đầu hoặc mệt mỏi

Bệnh tổ đỉa

• Bệnh với biểu hiện là các mụn nước kèm theo ngứa mọc ở lòng bàn chân hoặc lòng bàn tay.
• Nguyên nhân của tình trạng này không rõ ràng, nhưng nó có thể liên quan đến dị ứng.
• Da ngứa xuất hiện trên bàn tay hoặc bàn chân.
• Các mụn nước chứa đầy chất lỏng xuất hiện trên ngón tay, ngón chân, bàn tay hoặc bàn chân.
• Các triệu chứng khác như da khô, đỏ, có vảy với các vết nứt sâu.

Pemphigoid

• Pemphigoid là một rối loạn tự miễn dịch hiếm gặp do hệ thống miễn dịch bị rối loạn dẫn đến phát ban và phồng rộp da ở chân, tay, niêm mạc và bụng.
• Có nhiều loại pemphigoid khác nhau tùy thuộc vào vị trí và thời điểm xuất hiện mụn nước.
• Ban đỏ thường xuất hiện trước khi nổi mụn nước.
• Các mụn nước dày, lớn và chứa đầy chất lỏng thường trong suốt nhưng có thể chứa một ít máu.
• Da xung quanh mụn nước có thể bình thường, hoặc hơi đỏ hoặc sẫm màu.
• Các nốt mụn nước thường rất nhạy cảm và đau.

Pemphigus vulgaris

• Pemphigus vulgaris là một bệnh tự miễn hiếm gặp
• Nó ảnh hưởng đến da và niêm mạc miệng, cổ họng, mũi, mắt, bộ phận sinh dục, hậu môn và phổi
• Các mụn nước trên da gây đau, ngứa dễ vỡ và chảy máu
• Các nốt mụn nước trong miệng và cổ họng có thể gây đau khi nuốt và ăn

Chàm dị ứng Chàm dị ứng gây ngứa và đỏ da. Nguồn ảnh: healthline.com

• Có thể giống như một vết bỏng
• Thường thấy trên bàn tay và cẳng tay
• Da ngứa, đỏ, có vảy hoặc rát
• Mụn nước dễ vỡ, rỉ nước và đóng vảy

Thủy đậu

• Các đám mụn nước ngứa, đỏ, chứa đầy dịch xuất hiện ở các lần lượt trên khắp cơ thể
• Phát ban kèm theo sốt, đau mỏi người, đau họng và chán ăn
• Bệnh tiếp tục lây nhiễm cho đến khi tất cả các mụn nước đã đóng vảy

Bệnh viêm quầng

Bệnh viêm quầng do liên cầu gây ra ở vùng cẳng chân. Nguồn ảnh: sciencephoto.com

• Đây là một bệnh nhiễm khuẩn ở lớp trên của da.
• Nó thường do liên cầu nhóm A gây ra.
• Các triệu chứng bao gồm sốt, ớn lạnh, một vùng da đỏ, sưng và nổi cao hơn mặt da lành, mụn nước và sưng các tuyến.

Viêm da dạng herpes

Viêm da dạng herpes ở vùng cẳng chân. Nguồn ảnh: gluten.org

• Viêm da dạng herpes với các triệu chứng phát ban, ngứa, mụn nước, bỏng rát xuất hiện ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu, lưng và mông.
• Đây là một rối loạn gluten có liên quan đến bệnh celiac.
• Các triệu chứng bao gồm các vết sưng cực kỳ ngứa trông giống như mụn bọc chứa đầy chất lỏng trong suốt.
• Các triệu chứng có thể được kiểm soát bằng cách tuân theo chế độ ăn không chứa gluten.

Nguyên nhân gây ra mụn nước

Có nhiều nguyên nhân tạm thời gây ra mụn nước, ma sát là nguyên nhân phổ biến gây ra mụn nước, thường xảy ra ở bàn tay và bàn chân.

• Viêm da tiếp xúc cũng có thể gây ra mụn nước. Đây là một phản ứng của da với các chất gây dị ứng như chất độc cây thường xuân, cao su, chất kết dính, hoặc các chất gây kích ứng như hóa chất hoặc thuốc trừ sâu. Nó có thể khiến da đỏ, viêm và hình thành mụn nước.
• Bỏng nếu đủ nghiêm trọng có thể tạo ra mụn nước bao gồm bỏng do nhiệt, hóa chất và bỏng nắng.
• Bệnh chàm dị ứng là bệnh do các chất gây dị ứng gây ra có thể trở nên tồi tệ hơn và gây ra mụn nước. Một loại bệnh chàm khác, chàm thể tạng cũng dẫn đến phồng rộp da nhưng nguyên nhân của nó không rõ và có xu hướng xuất hiện và tự khỏi.
• Bỏng lạnh ít phổ biến hơn nhưng nó có thể gây ra các vết phồng rộp trên da khi tiếp xúc với nhiệt độ quá lạnh trong một thời gian dài.

Mụn nước cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh nhiễm trùng bao gồm những trường hợp sau:

• Chốc là một bệnh nhiễm trùng da do vi khuẩn có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn, có thể gây ra mụn nước.
• Bệnh thủy đậu, một bệnh nhiễm trùng do vi rút gây ra, tạo ra các nốt ngứa và thường nổi mụn nước trên da.
• Cùng một loại vi rút gây bệnh thủy đậu cũng gây ra bệnh zona, hay còn gọi là herpes zoster. Vi-rút tái xuất hiện ở một số người sau này trong cuộc đời và tạo ra phát ban trên da với các mụn nước có thể vỡ ra.
• Herpes có thể dẫn đến mụn nước.
• Viêm loét miệng là một vết loét bên trong miệng có thể do herpes simplex 1 gây ra.
• Mụn rộp sinh dục cũng có thể gây ra mụn nước xung quanh vùng sinh dục.
• Bệnh viêm quầng là một bệnh nhiễm trùng do nhóm liên cầu gây ra, chúng gây ra các mụn nước trên da.

Hiếm khi hơn, mụn nước là kết quả của một tình trạng bệnh lý của da. Đối với nhiều bệnh lý hiếm gặp này, nguyên nhân vẫn chưa được biết rõ. Một số bệnh lý da gây ra mụn nước bao gồm: 

• Bệnh rối loạn chuyển hóa porphyrin
• Bệnh bọng nước tự miễn
• Bệnh pemphigoid
• Viêm da dạng herpes
• Bệnh ly thượng bì bọng nước

Điều trị mụn nước

Hầu hết các mụn nước không cần điều trị. Nếu không làm gì chúng, chúng sẽ biến mất và lớp da trên cùng có tác dụng ngăn ngừa nhiễm trùng.

Nếu biết nguyên nhân gây ra mụn nước, bạn có thể điều trị bằng cách băng kín vết mụn nước để giữ cho vết mụn nước được bảo vệ. Cuối cùng chất lỏng sẽ thấm trở lại mô và mụn nước sẽ biến mất.

Bạn không nên chọc vào nốt mụn nước trừ khi nốt mụn nước rất đau vì lớp da có dịch sẽ bảo vệ bị nhiễm trùng. Các nốt mụn nước do ma sát, dị nguyên và bỏng là phản ứng tạm thời với các kích thích. Trong những trường hợp này, cách điều trị tốt nhất là tránh những gì khiến da bạn bị mụn nước.

Các nốt mụn nước do nhiễm trùng cũng chỉ là tạm thời, nhưng chúng có thể cần điều trị. Nếu nghi ngờ mình bị một số loại nhiễm trùng, bạn nên đi khám.

Ngoài thuốc điều trị nhiễm trùng, bác sĩ có thể cho các thuốc để điều trị các triệu chứng. Nếu có nguyên nhân gây ra mụn nước như tiếp xúc với một loại hóa chất nhất định hoặc sử dụng một loại thuốc, hãy ngừng sử dụng sản phẩm đó.

Một số bệnh có thể gây ra mụn nước, chẳng hạn như bệnh bọng nước tự miễn không có cách chữa trị đặc hiệu. Bác sĩ có thể điều trị giúp kiểm soát các triệu chứng bao gồm các loại kem steroid để giảm phát ban trên da hoặc thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng da.

Tiên lượng đối với mụn nước

Trong hầu hết các trường hợp, mụn nước không phải là tình trạng đe dọa tính mạng. Hầu hết mụn nước sẽ tự khỏi mà không cần điều trị, nhưng có thể khiến bạn đau và khó chịu trong thời gian chờ đợi.

Số lượng mụn nước mà bạn có và liệu chúng đã vỡ hay đã bị nhiễm trùng rất quan trọng đối với việc tiên lượng tình trạng của bạn. Nếu bạn điều trị nhiễm trùng gây ra mụn nước, thì tiên lượng thường tốt. Đối với các bệnh da hiếm gặp, phương pháp điều trị có hiệu quả không sẽ tùy thuộc vào tình trạng của từng cá nhân.

Phòng ngừa các mụn nước do ma sát

Đối với các mụn nước do ma sát ở chân - bạn có thể thực hành các biện pháp phòng ngừa cơ bản sau:

• Luôn mang giày thoải mái, vừa vặn.
• Nếu bạn phải đi bộ trong thời gian dài, hãy sử dụng tất có đệm dày để giảm ma sát.
• Khi đi bộ, bạn có thể cảm thấy một vết phồng rộp bắt đầu hình thành. Dừng lại và bảo vệ vùng da này bằng băng để tránh ma sát thêm.