4 loại thuốc chống trầm cảm: Cơ chế hoạt động, hiệu quả và tác dụng phụ

Video: Bạn có đang bị trầm cảm không?

Trầm cảm ảnh hưởng đến não, vì vậy các loại thuốc có tác dụng lên não tỏ ra có lợi. Thuốc chống trầm cảm thông thường có thể giúp giảm bớt các triệu chứng, nhưng cũng có rất nhiều lựa chọn khác nhau. Mỗi loại thuốc được sử dụng để điều trị trầm cảm hoạt động bằng cách cân bằng các chất hóa học nhất định trong não được gọi là các chất dẫn truyền thần kinh. Những loại thuốc này hoạt động theo những cách hơi khác nhau để giảm bớt các triệu chứng trầm cảm.

Nhiều loại thuốc phổ biến thuộc các nhóm thuốc sau:

• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI)
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs)
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs)
• Thuốc chống trầm cảm bốn vòng 
• Thuốc chẹn tái hấp thu dopamine
• Thuốc đối kháng thụ thể 5-HT1A
• Thuốc đối kháng thụ thể 5-HT2
• Thuốc đối kháng thụ thể 5-HT3
• Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs)
• Thuốc đối kháng noradrenergic

Thuốc chống trầm cảm không điển hình, không thuộc các nhóm thuốc này và các phương pháp điều trị tự nhiên như St. John’s wort cũng có sẵn. 

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs)

SSRIs chống lại các triệu chứng trầm cảm bằng cách giảm tái hấp thu serotonin trong não.(nguồn: verywellmind.com)SSRIs (selective serotonin reuptake inhibitors) là loại thuốc chống trầm cảm được kê đơn phổ biến nhất. Sự mất cân bằng của serotonin có thể đóng một vai trò trong bệnh trầm cảm. Những loại thuốc này chống lại các triệu chứng trầm cảm bằng cách giảm tái hấp thu serotonin trong não. Hiệu ứng này làm cho nhiều serotonin có sẵn để hoạt động trong não.

SSRIs bao gồm:

• Sertraline (Zoloft)
• Fluoxetine (Prozac, Sarafem)
• Citalopram (Celexa)
• Escitalopram (Lexapro)
• Paroxetine (Paxil, Pexeva, Brisdelle)
• Fluvoxamine (Luvox)

Các tác dụng phụ thường gặp của SSRIs bao gồm:

• Buồn nôn
• Khó ngủ
• Lo lắng
• Chấn động
• Vấn đề về tình dục 

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs)

SNRIs (serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors ) giúp cải thiện mức serotonin và norepinephrine trong não. Điều này có thể làm giảm các triệu chứng trầm cảm. Những loại thuốc này bao gồm:

• Desvenlafaxine (Pristiq, Khedezla)
• Duloxetine (Cymbalta)
• Levomilnacipran (Fetzima)
• Venlafaxine (Effexor XR)

Ngoài việc điều trị trầm cảm, duloxetine cũng có thể làm giảm đau. Điều này rất quan trọng vì cơn đau mãn tính có thể dẫn đến trầm cảm hoặc làm cho bệnh trầm trọng hơn. Trong một số trường hợp, những người bị trầm cảm nhận thức rõ hơn về các cơn đau nhức. Một loại thuốc điều trị cả trầm cảm và đau đớn, chẳng hạn như duloxetine, có thể hữu ích cho những người này.

Các tác dụng phụ thường gặp của SNRIs bao gồm:

• Buồn nôn
• Buồn ngủ
• Mệt mỏi
• Táo bón
• Khô miệng 

Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs)

Thuốc chống trầm cảm ba vòng thường được kê đơn khi SSRIs hoặc các thuốc chống trầm cảm khác không có tác dụng. (nguồn: sigmaaldrich.com) TCAs (tricyclic antidepressants) thường được kê đơn khi SSRIs hoặc các thuốc chống trầm cảm khác không có tác dụng. Người ta vẫn chưa hiểu đầy đủ về cách loại thuốc này hoạt động để điều trị trầm cảm.

TCAs bao gồm:

• Amitriptyline
• Amoxapine
• Clomipramine (Anafranil)
• Desipramine (Norpramin)
• Doxepin
• Imipramine (Tofranil)
• Nortriptyline (Pamelor)
• Protriptyline
• Trimipramine (Surmontil)

Các tác dụng phụ thường gặp của TCAs có thể bao gồm:

• Táo bón
• Khô miệng
• Mệt mỏi

Các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn của loại thuốc này bao gồm:

• Hạ huyết áp 
• Nhịp tim không đều
• Co giật 

Thuốc chống trầm cảm bốn vòng

Maprotiline có tác dụng điều trị trầm cảm và lo lắng, bằng cách cân bằng chất dẫn truyền thần kinh để giảm bớt các triệu chứng trầm cảm.

Các tác dụng phụ thường gặp của thuốc này bao gồm:

• Buồn ngủ
• Cảm giác yếu ớt
• Choáng váng
• Đau đầu
• Mờ mắt
• Khô miệng 

Thuốc chẹn tái hấp thu dopamine

Bupropion là một chất chẹn tái hấp thu dopamine và norepinephrine nhẹ, được sử dụng cho chứng trầm cảm và rối loạn cảm xúc theo mùa. (nguồn: ycdscc.com)

Bupropion (Wellbutrin, Forfivo, Aplenzin) là một chất chẹn tái hấp thu dopamine và norepinephrine nhẹ, được sử dụng cho chứng trầm cảm và rối loạn cảm xúc theo mùa. Nó cũng được sử dụng để cai thuốc lá.

Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm:

• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Táo bón
• Chóng mặt
• Mờ mắt

Thuốc đối kháng thụ thể 5-HT1A

Loại thuốc được sử dụng để điều trị trầm cảm thuộc nhóm này được gọi là vilazodone (Viibryd), hoạt động bằng cách cân bằng mức serotonin và các chất dẫn truyền thần kinh khác.

Thuốc này hiếm khi được sử dụng như một phương pháp điều trị đầu tay cho bệnh trầm cảm, thường chỉ được kê đơn khi các loại thuốc khác không hiệu quả hoặc gây ra các tác dụng phụ khó chịu.

Các tác dụng phụ có thể bao gồm:

• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Khó ngủ 

Thuốc đối kháng thụ thể 5-HT2

Hai chất đối kháng thụ thể 5-HT2, nefazodone và trazodone (Oleptro), là những loại thuốc cũ được sử dụng để điều trị trầm cảm, hoạt động bằng cách thay đổi các chất hóa học trong não để giúp cải thiện tình trạng trầm cảm.

Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm:

• Buồn ngủ
• Chóng mặt
• Khô miệng 

Thuốc đối kháng thụ thể 5-HT3

Thuốc đối kháng thụ thể 5-HT3 vortioxetine (Brintellix) điều trị trầm cảm bằng cách ảnh hưởng đến hoạt động của các chất hóa học trong não.

Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm:

• Vấn đề về tình dục
• Buồn nôn 

Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs)

MAOIs hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phân hủy của norepinephrine, dopamine và serotonin.(nguồn: collection.sciencemuseumgroup.org.uk)

 

MAOIs là loại thuốc cũ điều trị trầm cảm, hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phân hủy của norepinephrine, dopamine và serotonin. Mọi người khó dùng chúng hơn hầu hết các loại thuốc chống trầm cảm khác vì tương tác với thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và một số loại thực phẩm. MAOIs cũng không thể kết hợp với chất kích thích hoặc thuốc chống trầm cảm khác.

MAOIs bao gồm:

• Isocarboxazid (Marplan)
• Phenelzine (Nardil)
• Selegiline (Emsam), có dạng miếng dán thẩm thấu qua da
• Tranylcypromine (Parnate)

MAOIs cũng có nhiều tác dụng phụ, có thể bao gồm:

• Buồn nôn
• Chóng mặt
• Buồn ngủ
• Khó ngủ
• Bồn chồn 

Thuốc đối kháng noradrenergic

Mirtazapine (Remeron) được sử dụng chủ yếu cho bệnh trầm cảm bằng cách thay đổi một số chất hóa học trong não để giảm bớt các triệu chứng trầm cảm.

Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm:

• Buồn ngủ
• Chóng mặt
• Tăng cân 

Thuốc không điển hình

Các loại thuốc trầm cảm khác không thuộc các nhóm kể trên được gọi là thuốc chống trầm cảm không điển hình. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, bác sĩ có thể kê đơn một trong những lựa chọn thay thế này.

Ví dụ, olanzapine / fluoxetine (Symbyax) là thuốc chống trầm cảm không điển hình. Thuốc được sử dụng để điều trị rối loạn lưỡng cực và trầm cảm nặng không đáp ứng với các loại thuốc khác.

Nếu bạn chưa biết rõ thì hãy hỏi bác sĩ xem điều trị bằng thuốc thay thế có phải là một lựa chọn tốt cho bạn hay không. 

Phương pháp điều trị tự nhiên

Bạn có thể quan tâm đến các lựa chọn tự nhiên để điều trị chứng trầm cảm của mình. Một số người sử dụng các phương pháp điều trị 

St. John’s wort là một loại thảo mộc đã được dùng thử cho chứng trầm cảm. (nguồn: gaiaherbs.com)

 

này thay vì thuốc, còn một số người sử dụng như một phương pháp điều trị bổ sung cho thuốc chống trầm cảm.

St. John’s wort tương tác với:

• Thuốc chống co giật
• Thuốc tránh thai
• Warfarin (Coumadin)
• Thuốc chống trầm cảm theo đơn

Ngoài ra, một số loại thuốc điều trị trầm cảm có thể không hiệu quả nếu dùng chúng cùng với St. John’s wort.

Bổ sung S-adenosyl-L-methionine (SAMe) là một lựa chọn tự nhiên khác đã được dùng thử để giảm bớt các triệu chứng trầm cảm. SAMe có thể giúp điều trị đau khớp, nhưng không có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy có tác dụng với bệnh trầm cảm. Phương pháp điều trị này cũng có thể tương tác với các loại thuốc kê đơn. 

Kết luận

Khi nói đến điều trị trầm cảm, những gì hiệu quả với người này có thể không hiệu quả với người khác. Và việc tìm loại thuốc phù hợp cho chứng trầm cảm có thể mất nhiều thời gian. Nếu bạn bắt đầu dùng thuốc điều trị chứng trầm cảm, hãy dành thời gian để thử và đánh giá hiệu quả. Theo các nhà lâm sàng, có thể mất ít nhất 6 tuần để thuốc chống trầm cảm phát huy hết tác dụng.

Hỏi bác sĩ sẽ mất bao lâu để thuốc của bạn có tác dụng. Nếu các triệu chứng trầm cảm không được cải thiện sau đó, hãy nói chuyện với bác sĩ. Bác sĩ có thể đề xuất một loại thuốc khác có thể hiệu quả hơn trong việc giảm bớt chứng trầm cảm của bạn.

Xem thêm:

• Tất cả những điều cần biết về bệnh trầm cảm: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa
• Tất cả những điều cần biết về trầm cảm sau sinh: Nguyên nhân, mức độ, hậu quả và cách vượt qua trầm cảm
• Tiền mãn kinh và trầm cảm: Yếu tố nguy cơ, triệu chứng và các biện pháp khắc phục tại nhà
• Trầm cảm khi mang thai: Dấu hiệu, yếu tố nguy cơ, ảnh hưởng thai nhi và lựa chọn điều trị
• 20 cách giúp bạn vượt qua trầm cảm