Chức năng của chúng là bắt giữ và tiêu diệt các loại virus và vi khuẩn trước khi chúng đi vào máu. Các hạch bạch huyết nằm rải rác khắp cơ thể, bao gồm cả vùng cổ (hạch cổ).
Đôi khi, các hạch này sưng lên và ta có thể sờ thấy. Bài viết này sẽ cung cấp các nguyên nhân có thể gây nổi hạch cổ cũng như các thông tin khi nào cần tư vấn bác sĩ và cách điều trị.
Triệu chứng nổi hạch vùng cổ
Hạch cổ nằm ở hai bên và phía sau cổ. Các tuyến này thường rất nhỏ. Tuy nhiên, khi một hạch bạch huyết có đường kính lớn hơn 1 cm thì được gọi là tăng kích thước.
Các hạch cổ nằm sâu bên trong vùng cổ, nên hầu hết những người không được đào tạo y tế không thể sờ được, ngay cả khi chúng bị sưng. Tuy nhiên bác sĩ có thể sờ thấy một hoặc nhiều hạch khi thăm khám vùng cổ.
Đôi khi người bệnh có thể đau hoặc sưng tấy xung quanh vùng nổi hạch.
Nguyên nhân gây nổi hạch vùng cổ
Video: Nổi hạch có đáng lo ngại? Tư vấn về ung thư hạch
Nhiều tình trạng có thể gây nổi hạch cổ. Mỗi nguyên nhân thường đi kèm các triệu chứng bổ sung.
Một số nguyên nhân có thể gây nổi hạch cổ bao gồm:
- Nhiễm trùng
Là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây sưng hạch bạch huyết ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể.
Khi tác nhân nhiễm trùng xâm nhập, các hạch bạch huyết ở khu vực đó sẽ chứa đầy các tế bào bạch cầu. Các tế bào này sau đó bắt đầu tiêu diệt các tác nhân lạ.
Sự tập trung số lượng lớn của các tế bào bạch cầu trong các hạch bạch huyết là nguyên nhân khiến hạch tăng kích thước.
Một số bệnh nhiễm trùng phổ biến có thể dẫn đến sưng hạch cổ bao gồm:
- Cúm mùa
- Viêm họng
- Viêm tai
- Các nhiễm trùng răng miệng
Một số triệu chứng khác ngoài nổi hạch cổ như:
- Đau họng
- Ho
- Đau tai
- Sốt
- Mệt mỏi
Các hạch bạch huyết sưng lên do nhiễm trùng thường đau nhiều khi bị chạm vào. Tuy nhiên, chúng cũng sẽ trở lại kích thước bình thường sau khi cơ thể hết nhiễm trùng.
- Ung thư
Ít gặp hơn, nổi hạch có thể là dấu hiệu của ung thư. Ung thư ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết được gọi là u lympho. Những bệnh ung thư này thường gây nổi hạch bạch huyết ở nhiều vùng trên cơ thể.
Có hai loại ung thư hạch chính: u lympho Hodgkin và u lympho không Hodgkin. U lympho không Hodgkin có thể phát triển trong các hạch bạch huyết ở bất cứ đâu trên cơ thể, trong khi u lympho Hodgkin có xu hướng phát triển ở cổ, ngực hoặc nách.
Hai loại ung thư này có chung các triệu chứng sau:
- Sưng hạch
- Sốt
- Sút cân không rõ nguyên nhân
- Mệt mỏi
Một người gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số những triệu chứng này cùng với sưng hạch nên đến gặp bác sĩ. U lympho Hodgkin có khả năng điều trị hiệu quả nếu được chẩn đoán và điều trị từ giai đoạn sớm.
U lympho không Hodgkin ác tính hơn và ít có khả năng điều trị khỏi, nhưng điều này có thể là do bệnh không được chẩn đoán cho đến khi đã chuyển sang giai đoạn nặng.
- HIV
HIV là nguyên nhân phổ biến gây nổi hạch. Các hạch đặc biệt dễ bị to lên trong giai đoạn đầu, hoặc giai đoạn "cấp tính" của HIV. Đây là lúc cơ thể bắt đầu chống lại nhiễm trùng.
HIV có thể gây nổi hạch ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Tuy nhiên, nó thường gây nổi hạch ở cổ.
Một nghiên cứu năm 2016 đã điều tra các bất thường về hạch bạch huyết ở 100 người tham gia bị nhiễm HIV và các hạch bạch huyết bị to lên. Trong số những người tham gia, 60% bị nổi hạch cổ.
Một số triệu chứng khác của HIV bao gồm:
- Sút cân
- Ra nhiều mồ hôi ban đêm
- Đau mỏi cơ
- Sốt
- Mệt mỏi
- Các tác dụng phụ của thuốc
Hiếm khi, nổi hạch có thể xảy ra do tác dụng phụ của thuốc. Nếu thuốc là nguyên nhân, các hạch bị sưng có thể phát triển ở bất kỳ vị trí nào, bao gồm cả vùng cổ.
Mặc dù hiếm gặp, thuốc chống co giật và thuốc hóa trị liệu như yếu tố kích thích bạch cầu hạt có thể gây nổi hạch.
Chẩn đoán nổi hạch vùng cổ
Bác sĩ sẽ khám bằng tay để phát hiện hạch to. Các xét nghiệm bổ sung là cần thiết để xác định kích thước của hạch và liệu có bất kỳ hạch bạch huyết nào khác bị to lên hay không.
Khám hạch vùng cổChẩn đoán nguyên nhân chính xác của hạch to có thể khó khăn hơn, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh, và có thể yêu cầu các xét nghiệm sau:
- Xét nghiệm máu
- Cấy dịch hầu họng
- Chụp cắt lớp vi tính
- Chụp X quang
Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ sinh thiết hạch để tìm dấu hiệu của ung thư.
Điều trị bị nổi hạch vùng cổ
Tùy vào nguyên nhân mà có cách phương pháp điều trị sau:
- Các nguyên nhân nhiễm trùng
Nổi hạch thường do nguyên nhân nhiễm trùng, và hạch sẽ trở lại kích thước bình thường sau khi cơ thể khỏi bệnh.
Các hạch bị to lên thường không cần điều trị trừ khi chúng gây đau. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng gây khó chịu, các biện pháp khắc phục tại nhà sau đây có thể giúp ích:
- Chườm ấm vùng cổ nhiều lần mỗi ngày để giảm đau
- Dùng các thuốc chống viêm không steroid không cần kê đơn (NSAIDs)
- Nghỉ ngơi, dinh dưỡng đầy đủ
Nếu các triệu chứng vẫn tồn tại hoặc trầm trọng hơn mặc dù đã được điều trị tại nhà, bạn nên đến gặp bác sĩ. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để giúp loại bỏ các nhiễm trùng tiềm ẩn.
- Ung thư
Phương pháp điều trị ung thư lympho Hodgkin và u lympho không Hodgkin phụ thuộc vào một số yếu tố như:
- Loại ung thư
- Giai đoạn ung thư
- Sức khỏe hiện tại của bệnh nhân
Một số hướng điều trị gồm:
Một người nhiễm HIV có thể được kê thuốc kháng virus để giúp kiểm soát virus. Những loại thuốc này hoạt động bằng cách giảm số lượng vi rút trong máu và dịch cơ thể của người đó.
Khi nào cần đi khám?
Trong hầu hết các trường hợp, nổi hạch cổ cho thấy cơ thể đang chống lại nhiễm trùng. Thường không cần phải điều trị vì hạch sẽ trở lại kích thước bình thường sau khi hết nhiễm trùng.
Tuy nhiên, bạn nên đi khám nếu không có dấu hiệu nhiễm trùng rõ ràng ở các cơ quan thường gặp (đã nêu ở phần 1). Điều này có thể cho thấy rằng hạch to là do một nguyên nhân khác, chẳng hạn như ung thư hoặc HIV.
Nếu có các triệu chứng sau đây bạn nên đi khám:
- Đau và sưng kéo dài hơn một vài ngày
- Các triệu chứng kèm theo như sốt, giảm cân đột ngột hoặc mệt nhiều
- Hạch cổ sờ cứng, kém di động và không đau
- Hạch to lên nhanh
- Sưng nhiều vùng hạch, chẳng hạn như ở cổ và bẹn
Tổng kết
Nổi hạch cổ bị là thường gặp và đây thường không phải tình trạng bệnh lý nghiêm trọng mà nổi hạch là một phản ứng tạm thời đối với nhiễm trùng.
Tuy nhiên, đôi khi, các hạch bạch huyết to lên có thể báo hiệu một tình trạng nghiêm trọng hơn. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu tình trạng hạch to kéo dài, nặng hơn hoặc đi kèm với các triệu chứng khác.
Một hạch cổ to và cứng, không đau cũng nên đi khám sớm.
Việc điều trị nổi hạch cổ phụ thuộc vào nguyên nhân, và dưới sự chỉ định của bác sĩ.
Xem thêm: