Video tác dụng phụ của hóa trị
Bác sĩ chuyên khoa ung thư sẽ lên kế hoạch điều trị cho từng trường hợp cụ thể. Hóa trị thường được kết hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, xạ trị hoặc liệu pháp hormone. Việc lựa chọn các phương pháp điều trị kết hợp phụ thuộc vào:
- Loại ung thư và giai đoạn bệnh
- Sức khỏe tổng thể
- Các phương pháp điều trị ung thư trước đây người bệnh đã thực hiện
- Vị trí ung thư
- Lựa chọn của người bệnh
Đây được coi là một phương pháp điều trị toàn thân, có nghĩa là nó ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể.
Hóa trị đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc tấn công các tế bào ung thư nhưng nó có thể gây ra các tác dụng phụ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nên cân nhắc giữa lợi ích của điều trị và những tác dụng phụ này khi quyết định lựa chọn điều trị hóa chất.
Mục đích của hóa trị
Hóa trị được sử dụng chủ yếu để:
- Giảm số lượng tế bào ung thư trong cơ thể
- Giảm khả năng lây lan của ung thư
- Thu nhỏ kích thước khối u
- Giảm các triệu chứng hiện tại
Sau khi phẫu thuật cắt bỏ khối u, bác sĩ có thể chỉ định hóa trị để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại (điều trị bổ trợ).
Hóa trị cũng được sử dụng trước các phương pháp điều trị khác (điều trị tân bổ trợ). Nó có thể được sử dụng để thu nhỏ khối u trước khi phẫu thuật hoặc trước khi xạ trị.
Trong trường hợp ung thư giai đoạn cuối, hóa trị có thể giúp giảm đau.
Bên cạnh ung thư, những người bị bệnh tủy xương cũng có thể được hóa trị trước khi điều trị bằng tế bào gốc tủy xương. Ngoài ra, phương pháp này còn có thể được chỉ định cho các trường hợp rối loạn miễn dịch.
Điều trị hóa chất liều thấp có thể được sử dụng để điều trị các bệnh tự miễn như bệnh lupus hoặc viêm khớp dạng thấp.
Tác dụng phụ của hóa trị
Hóa trị có tác dụng tiêu diệt các tế bào có khả năng phân chia mạnh. Bên cạnh các tế bào ung thư phân chia quá mức, một số loại tế bào khác trong cơ thể cũng có khả năng phân chia mạnh.
Các cơ quan, bộ phận có thể bị ảnh hưởng do hóa trị là:
- Máu
- Tóc
- Da
- Niêm mạc đường tiêu hóa
Do đó, các tác dụng phụ của hóa trị bao gồm:
- Dễ bị bầm tím và chảy máu
- Tiêu chảy
- Khô miệng
- Loét miệng
- Mệt mỏi
- Sốt
- Rụng tóc
- Chán ăn
- Buồn nôn
- Nôn
- Sụt cân
- Đau do tổn thương dây thần kinh
- Nhiễm trùng
- Thiếu máu
- Táo bón
- Các bệnh lý thần kinh
- Phù bạch huyết
- Suy giảm trí nhớ
- Giảm tập trung
- Thay đổi da
- Thay đổi móng
- Mất ngủ
- Thay đổi thói quen tình dục
- Vô sinh
Những tác dụng phụ này có thể hạn chế bằng thuốc, thay đổi lối sống, ...
Lựa chọn hóa trị cần cân nhắc giữa hiệu quả điều trị và các tác dụng phụ. Nguồn ảnh: Verywellhealth.comBiến chứng lâu dài
Hầu hết các tác dụng phụ của hóa trị sẽ giảm dần khi điều trị kết thúc. Tuy nhiên, một số biến chứng lâu dài có thể hình thành sau khi điều trị, thậm chí sau rất nhiều năm, tùy thuộc vào loại hóa chất được sử dụng.
Những biến chứng này có thể xuất hiện ở:
- Tim
- Thận
- Phổi
- Thần kinh
- Cơ quan sinh dục
Ngoài ra, người bệnh cũng có khả năng hình thành bệnh ung thư thứ phát do hóa trị. Trước khi bắt đầu điều trị, hãy hỏi ý kiến của bác sĩ về những nguy cơ và tác dụng phụ có thể xảy ra.
Cần chuẩn bị những gì trước khi hóa trị?
Vì hóa trị là một phương pháp điều trị mạnh áp dụng cho các bệnh lý nặng nên bác sĩ phải lập kế hoạch trước khi bắt đầu điều trị. Bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán xác định, tiên lượng bệnh, các phương pháp điều trị cụ thể và tác dụng phụ của chúng.
Trước khi bắt đầu hóa trị, người bệnh sẽ được làm các xét nghiệm để đánh giá tình trạng sức khỏe có đủ điều kiện để hóa trị không, bao gồm các xét nghiệm đánh giá chức năng tim và chức năng gan. Các xét nghiệm này cũng giúp bác sĩ quyết định loại hóa chất sẽ được sử dụng.
Người bệnh cũng cần đi khám răng miệng trước khi bắt đầu điều trị. Hóa trị ảnh hưởng đến khả năng chữa lành của cơ thể nên các nhiễm trùng răng miệng đều có thể gây nhiễm trùng toàn thân.
Bác sĩ có thể sẽ đặt buồng tiêm tĩnh mạch dưới da (port-a-cath) nếu người bệnh dùng hóa chất qua đường tĩnh mạch. Buồng tiêm tĩnh mạch dưới da được cấy vào bên trong cơ thể, thường là ở trước ngực. Đây là một hệ thống bao gồm ống thông và buồng tiêm, trong đó ống thông được đặt vào tĩnh mạch trung tâm và buồng tiêm được cấy hoàn toàn vào mô dưới da. Buồng tiêm giúp đưa thuốc vào tĩnh mạch dễ dàng hơn và ít gây đau hơn.
Một số lưu ý trước khi hóa trị
Trước khi điều trị, bạn có thể:
- Sắp xếp công việc. Trong quá trình hóa trị, bạn nên giảm khối lượng công việc để đề phòng các tác dụng phụ xảy ra.
- Dọn dẹp nhà cửa. Hãy giặt giũ, mua sắm và làm những công việc khác trước buổi điều trị đầu tiên.
- Nhờ người thân hỗ trợ. Hãy nhờ bạn bè hoặc người thân trong gia đình giúp làm việc nhà, chăm sóc con cái hay chăm sóc thú cưng.
- Tìm hiểu các tác dụng phụ. Hãy hỏi bác sĩ về những tác dụng phụ có thể xảy ra và lập kế hoạch phù hợp. Nếu hóa trị có thể gây vô sinh và bạn muốn có con thì bạn có thể trữ lạnh tinh trùng (đối với nam), đông lạnh trứng hoặc phôi đã thụ tinh (đối với nữ). Bạn có thể mua khăn trùm đầu hoặc tóc giả nếu có nguy cơ bị rụng tóc.
- Tâm lý trị liệu hoặc tham gia nhóm tư vấn tâm lý. Trò chuyện với người lạ về những gì bạn đang trải qua có thể giúp duy trì sự lạc quan. Nó cũng làm giảm những lo sợ về việc điều trị.
Các đường dùng hóa chất trong điều trị ung thư
Các hóa chất trong điều trị ung thư có thể được sử dụng bằng nhiều đường khác nhau. Mỗi trường hợp đều cần cân nhắc lựa chọn đường dùng thích hợp.
Hóa trị thường được sử dụng bằng đường uống hoặc tiêm truyền tĩnh mạch. Ngoài hai hình thức này, hóa trị cũng có một số đường dùng khác.
Các đường dùng hóa chất có thể là:
- Hóa chất có thể được đưa trực tiếp vào khối u, tùy thuộc vào vị trí của chúng. Trong quá trình phẫu thuật cắt bỏ khối u, bác sĩ có thể cấy hóa chất giải phóng chậm vào vị trí khối u trước đó.
- Một số bệnh ung thư da có thể được điều trị bằng cách bôi trực tiếp các loại hóa chất dạng kem lên da.
- Hóa chất có thể được đưa vào một vị trí cụ thể như màng bụng, màng phổi, tủy sống hoặc bàng quang (qua niệu đạo).
- Một số loại hóa chất có dạng viên uống.
- Một số loại hóa chất được dùng bằng cách tiêm hoặc đưa vào buồng tiêm tĩnh mạch dưới da trong mỗi lần điều trị. Phương pháp sử dụng buồng tiêm chỉ gây đau tại chỗ tiêm trong lần điều trị đầu tiên, nhưng buồng tiêm có thể bị di lệch nếu vận động quá mạnh.
Buồng tiêm tĩnh mạch dưới da giúp đưa hóa chất vào cơ thể dễ dàng và giảm đau đớn. Nguồn ảnh: Healthtree.orgTùy thuộc vào mỗi loại đường dùng mà hóa chất có thể áp dụng tại nhà hoặc cơ sở y tế. Ví dụ, nếu sử dụng kem bôi hoặc viên uống, người bệnh có thể tự điều trị tại nhà. Các đường dùng khác thường phải thực hiện tại bệnh viện.
Thời gian hóa trị sẽ phụ thuộc vào từng người bệnh. Nó có thể được thay đổi nếu người bệnh không đáp ứng với điều trị hoặc có thể tăng giảm tùy thuộc vào mức độ phản ứng của khối u với hóa chất.
Theo dõi sau hóa trị
Bác sĩ sẽ thường xuyên theo dõi hiệu quả điều trị qua chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm máu, ... Bác sĩ có thể điều chỉnh kế hoạch điều trị theo đáp ứng của người bệnh.
Người bệnh nên báo với bác sĩ về tình trạng cơ thể trong khi điều trị, đặc biệt là các tác dụng phụ hoặc các vấn đề liên quan đến điều trị để bác sĩ có thể điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần thiết.
Xem thêm:
- Ung thư là gì? Cơ chế hình thành, đặc điểm và phân loại bệnh
- Bệnh ung thư: Triệu chứng, nguyên nhân, phân loại, giai đoạn và biện pháp điều trị
- Những điều cần biết về các giai đoạn ung thư và tiên lượng bệnh
- Các biện pháp tầm soát bệnh ung thư
- Các loại xạ trị trong điều trị ung thư: Cách thức hoạt động và tác dụng phụ