Cách nhận biết các chất hóa học (2024) chính xác nhất

Cách nhận biết các chất hóa học

1. Phương pháp giải bài tập nhận biết các chất hóa học.

- Bước 1: Đầu tiên cần chiết (trích mẫu thử) các chất cần nhận biết vào các ống nghiệm (có đánh số cụ thể).

- Bước 2: Chọn thuốc thử thích hợp (tuỳ theo yêu cầu đề bài: thuốc thử tuỳ chọn, hạn chế hay không dùng thuốc thử nào khác).

- Bước 3: Cho vào các ống nghiệm ghi nhận các hiện tượng, sau đó rút ra kết luận đã nhận biết, phân biệt được hoá chất nào.

- Bước 4: Viết phương trình hóa học minh hoạ.

2. Nguyên tắc và yêu cầu giải các bài tập nhận biết các chất hóa học.

- Để phân biệt hay nhận biết các chất hóa học, ta cần dựa vào phản ứng đặc trưng và xem xét các hiện tượng: Như có chất kết tủa tạo thành sau phản ứng, việc đổi màu dung dịch, giải phóng chất có mùi hoặc có hiện tượng sủi bọt khí. Hoặc để nhận biết các chất hóa học, bạn có thể sử dụng một số tính chất vật lý (nếu như bài cho phép) như nung ở nhiệt độ khác nhau, hay hoà tan các chất vào nước…

- Phản ứng hoá học được chọn để nhận biết là phản ứng đặc trưng đơn giản và có dấu hiệu rõ rệt. Trừ trường hợp đặc biệt, thông thường muốn nhận biết n hoá chất cần phải tiến hành (n - 1) thí nghiệm.

- Tất cả các chất được lựa chọn dùng để nhận biết các hoá chất theo yêu cầu của đề bài, đều được coi là thuốc thử.

- Lưu ý: Khái niệm phân biệt bao hàm ý so sánh (ít nhất phải có hai hoá chất trở lên) nhưng mục đích cuối cùng của phân biệt cũng là nhằm nhận biết tên của một số hoá chất nào đó.

3. Phương pháp nhận biết các chất hóa học.

3.1 Nhận biết dựa vào tính chất vật lí

- Loại bài tập này có thể dựa vào tính chất vật lý khác nhau như: màu, mùi vị, tính tan. 

- Các đặc trưng của các chất như: CO₂ không cháy, sắt bị nam châm hút, Khí NH₃ có mùi khai, khí H₂S có mùi trứng thối...

3.2 Nhận biết dựa vào tính chất hóa học

Nhận biết các chất rắn:

Thường cho các chất rắn hòa tan vào nước sau đó nhận biết sản phẩm thu được.

Nhận biết các chất khí: Thường dẫn các khí đó vào thuốc thử để nhận biết.

Nhận biết các chất trong dung dịch: Thường lấy các chất đó cho vào thuốc thử.

4. Bài tập vận dụng

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

Trích mẫu thử và đánh số thứ tự

Cho nước vào từng ống nghiệm đã đựng sẵn mẫu thử

Mẫu thử nào tan trong nước là K₂O và CaO

K₂O + H₂O → 2KOH

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Mẫu thử không tan là Al₂O₃ và MgO

Sục khí CO₂ vào mẫu thử đã tan trong nước, mẫu thử nào xuất hiện kết tủa trắng là CaCO₃, chất ban đầu là CaO

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O

Mẫu thử không có kết tủa => chất ban đầu là K₂O

Cho NaOH dư vào 2 chất rắn không tan trong nước

Chất nào tan ra => chất rắn ban đầu là Al₂O₃

Al₂O₃ + 2NaOH + H₂O → 2NaAlO₂ + H₂

Chất rắn còn lại không tan là MgO

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

TH1: Nếu H₂SO₄ đặc:

Thì Cu tác dụng với HNO₃, H₂SO₄ (Nhóm 1)

Không tác dụng HCl, H₃PO₄ (Nhóm 2)

Ta dùng muối Ba(NO₃)₂

Cho vào nhóm 1 có kết tủa BaSO₄ nhận biết được H₂SO₄, còn HNO₃ không có hiện tượng đặc biệt

Ba(NO₃)₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + NO₂ + H₂O

Cho vào nhóm 2: có kết tủa Ba₃(PO₄)₂. nhận biết H₃PO₄.

còn HCl không có hiện tượng gì đặc biệt:

Phương trình: H₃PO₄ + Ba(NO₃)₂ → Ba₃(PO₄)₂ + NO₂ + H₂O

TH2: Nếu H₂SO₄ loãng:

Nhóm 1: không tác dụng với Cu: HCl, H₃PO₄, H₂SO₄

Nhóm 2: HNO₃ tác dụng tạo khí → nhận biết được HNO₃

Cũng dùng Ba(NO₃)₂

Cho vào nhóm 1

Có kết tủa Ba₃(PO₄)₂ và BaSO₄

Không có hiện tượng đặc biệt là HCl → nhận biết được HCl

Còn hai kết tủa, ta dùngHCl vừa nhận ra cho vào hai kết tủa, kết tủa nào tan là Ba₃(PO₄)₂ → Nhận biết được H₃PO₄, còn kết tủa nào không tan là BaSO₄ → nhận biết được H₂SO₄

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

a) Ta có các ống nghiệm sau: K₂CO_3, Pb(NO₃)₂, MgSO₄, BaCl₂.

Giải thích. Lọ K₂CO₃ là phải có vì gốc CO₃ ^2- kết hợp với các gốc kim loại Ba, Mg, Pb đều tạo kết tủa không tạo dung dịch.

b) Phân biệt:

Cho HCl vào 4 dung dịch: K₂CO_3, Pb(NO₃)₂, MgSO₄, BaCl₂.

→Tạo khí: K₂CO₃

K₂CO₃ + 2HCl → 2KCl + H₂O + CO₂↑

Không hiện tượng: Pb(NO₃)₂, MgSO₄, BaCl₂: Nhóm A

Cho dd NaCl vào nhóm A:

+ Tạo kết tủa: Pb(NO₃)₂:

2NaCl + Pb(NO₃)₂ → PbCl₂↓ + 2NaNO₃

+ Không hiện tượng: MgSO₄, BaCl₂: Nhóm B

Cho tiếp dd Na₂SO₄ vào nhóm B:

→ Tạo kết tủa: BaCl₂:

Na₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄↓ + 2NaCl

→ Không hiện tượng: MgSO₄.

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

Dùng dung dịch Ca(OH)₂ làm thuốc thử để nhận biết.

Cho dung dịch Ca(OH)₂ vào mẫu thử của dung dịch các loại phân bón trên và đun nhẹ:

Nếu có khí mùi khai NH₃ thoát ra là NH₄NO₃

2NH₄NO₃ + Ca(OH)₂   Ca(NO₃)₂ + 2NH_3↑ + H₂O

Nếu có kết tủa xuất hiện là Ca(H₂PO₄)₂

2Ca(OH)₂ + Ca(H₂PO₄)₂ → Ca₃(PO₄)₂↓ + H₂O

Không có hiện tượng gì là KCl.

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

Dùng Ba(OH)₂ vào các dd:

Không xuất hiện dấu hiệu là NaNO₃

Xuất hiện kết tủa là trắng là gồm

Mg(NO₃)₂ + Ba(OH)₂→ Ba(NO₃)₂ + Mg(OH)₂

MgSO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + Mg(OH)₂

Xuất hiện kết tủa trắng có lẩn màu xanh là gồm:

Fe(NO₃)₂ + Ba(OH)₂ → Ba(NO₃)₂ + Fe(OH)₂

FeSO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + Fe(OH)₂

Xuất hiện kết tủa xanh gồm:

Cu(NO₃)₂ + Ba(OH)₂ → Ba(NO₃)₂ + Cu(OH)₂

CuSO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + Cu(OH)₂

Lọc lấy các kết tủa mỗi phần hòa tan vào dd HCl

Cho dd HCl dư vào hai kết tủa trắng

Kết tủa tan hết trong dd HCl thì dd ban đầu là _Mg(NO3)2

do phản ứng Mg(OH)₂ +2HCl → MgCl₂ + H₂O

Kết tủa tan một phần còn một phần không tan  do BaSO₄) là MgSO₄

Tương tự muối Fe và Cu

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

Đem đốt mẫu thử 4 chất rắn:

Ngọn lửa chuyển màu vàng tươi: NaNO₃ và NaCl

Ngọn lửa chuyển màu tím đỏ: KNO₃ và KCl

Dùng dung dịch AgNO₃:

tạo kết tủa trắng → NaCl và KCl

NaCl (dd) + AgNO_{3 (dd)} → NaNO_{3 (dd)} + AgCl (r)

KCl (dd) + AgNO_{3 (dd)} → KNO_{3 (dd)} + AgCl (r)

còn lại → NaNO₃ và KNO₃

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

Fe và Fe₂O₃ tan 1 phần trong HNO₃ đặc nguội không có khí, 2 cái còn lại có khí

Fe và Fe₂O₃ khi cho vào HCl hay H₂SO₄loãng cho dung dịch màu vàng nâu, có khí; Fe và FeO cho dung dịch màu lục nhạt (gần như trong suốt và có khí); FeO và Fe₂O₃ cho dung dịch màu vàng nâu và không có khí.

Vậy nên có thể dùng cả 3 dung dịch này để phân biệt 3 nhóm hỗn hợp 2 chất trên.

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

Trích mẩu thử cho mỗi lần thí nghiệm. Cho dung dịch H₂SO₄ loãng lần lượt vào các mẩu thử.

Kim loại không tan là Ag, các kim loại còn lại tan và tạo khí H₂ và các dung dịch muối.

Trường hợp tạo kết tủa là Ba. Lọc bỏ kết tủa rồi lấy dung dịch nước lọc có chứa Ba(OH)₂ cho tác dụng với các dung dịch muối ở trên.

+ Dung dịch tạo kết tủa trắng xanh rồi hóa nâu là FeSO₄.

=> kim loại ban đầu là Fe.

FeSO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + Fe(OH)₂

4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O → 4Fe(OH)₃

+ Dung dịch tạo kết tủa keo trắng rồi tan dần là Al₂(SO₄)₃ => kim loại ban đầu là Al.

Al₂(SO₄)₃ + 3Ba(OH)₂ → 3BaSO₄ + 2Al(OH)₃

2Al(OH)₃ + Ba(OH)₂ → Ba[Al(OH)₄]₂

Dung dịch tạo kết tủa trắng là MgSO₄ => kim loại ban đầu là Mg

MgSO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + Mg(OH)₂

+ Dung dịch tạo kết tủa trắng là MgSO₄ => kim loại ban đầu là Mg.

MgSO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + Mg(OH)₂

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

B1: Cho H₂O vào thì sẽ thấy BaCO₃ và BaSO₄ không tan còn 3 muối Na đều tan.

B2: Sục CO₂ vào 2 lọ đựng BaCO₃ và BaSO₄ , nếu lọ nào thấy kết tủa tan thì đó là lọ đựng BaCO₃ còn lọ đựng BaSO₄ không có hiện tượng gì cả

BaCO₃ + CO₂ + H₂O → Ba(HCO₃)₂

B3:Cho Ba(HCO₃)₂ vừa tạo ra vào 3 lọ muối Na

Lọ nào k phản ứng là lọ đựng NaCl

Lọ nào tạo ra kết tủa là Na₂CO₃ và Na₂SO₄

Phương trình phản ứng minh họa

Na₂CO₃ + Ba(HCO₃)₂ → NaHCO₃ + BaCO₃

Na₂SO₄ + Ba(HCO₃)₂ → NaHCO₃ + BaSO₄

B4: Cho sục khí CO₂ vào 2 lọ chưa nhận biết đượcchất ở B3

Lọ nào thấy kết tủa tan là lọ đựng BaCO₃ hay ban đầu đựng Na₂CO₃

Lọ đựng sản phẩm BaSO₄ sẽ k có ht gì cả

Phương trình phản ứng minh họa

BaCO₃ + CO₂ + H₂O→ Ba(HCO₃)₂

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

	KHCO3	NaHSO4	Mg(HCO3)2	Na2CO3	Ba(HCO3)2
KHCO3	x	Khí không màu	x	x	x
NaHSO4	Khí không màu	x	Khí không màu	Khí không màu	Khí không màu
Mg(HCO3)2	x	Khí không màu	x	x	kết tủa trắng
Na2CO3	x	Khí không màu	x	x	kết tủa trắng
Ba(HCO3)2	x	Khí không màu	kết tủa trắng	kết tủa trắng	x

Trộn lần lượt các hoá chất theo cặp, lập bảng như hình. Suy ra:

KHCO₃ 1 lần tạo khí không màu.

NaHSO₄ 4 lần tạo khí không màu.

Na₂CO₃ 1 lần tạo khí không màu, 2 lần tạo kết tủa trắng.

Còn lại 1 lần khí và 1 lần kết tủa trắng.

Cô cạn hai dung dịch còn lại rồi nung hoàn toàn. Hai chất rắn sau phản ứng cho vào dd Na₂CO₃. CaO tan tạo kết tủa, chất ban đầu là Ca(HCO₃)₂. Còn lại là Mg(HCO₃)₂.

Phương trình phản ứng minh họa

Ca(HCO₃)₂  CaCO₃ + CO₂ + H₂O

Mg(HCO₃)₂  MgCO₃ + CO₂ + H₂O

CaCO₃  CaO + CO₂

MgCO₃  MgO + CO₂

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃ + 2NaOH

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

• Hoà tan các mẫu thử vào nước nhận biết Na₂O tan tạo dung dịch trong suốt; CaO tan tạo dung dịch đục.

Na₂O + H₂O → 2NaOH

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

• Dùng dung dịch HCl đặc để nhận biết các mẫu thử còn lại

Phương trình phản ứng minh họa

Ag₂O + 2HCl → 2AgCl ↓ trắng + H₂O

Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂O (dung dịch không màu)

Fe₂O₃ + 6HCl → 2FeCl₃ + H₂O (dd màu vàng nhạt)

CuO + 2HCl → CuCl₂ + 2H₂O (dung dịch màu xanh)

MnO₂ + 4HCl → MnCl₂ + Cl₂ vàng nhạt + 2H₂O

Hướng dẫn giải chi tiết bài tập

Dùng dung dịch Ba(OH)₂ để nhận biết:

Có khí mùi khai bay ra là NH₄Cl

Có khí mùi khai và có kết tủa trắng là (NH₄)₂SO₄

Có kết tủa đỏ nâu là FeCl₃

Có kết tủa màu xanh là CuCl₂

Không có phản ứng là NaCl

Phương trình phản ứng minh họa

Ba(OH)₂ + 2NH₄Cl → BaCl₂ + 2NH₃ + 2H₂O

Ba(OH)₂ + (NH₄)₂SO₄ →BaSO₄ ↓ + 2NH₃ + 2H₂O

3Ba(OH)₂ + 2FeCl₃ → 2Fe(OH)₃ + 3BaCl₂

Ba(OH)₂ + CuCl₂ → Cu(OH)₂ ↓ + BaCl₂

Xem thêm các dạng bài tập Hóa Học khác:

Cách gọi tên amin (2024) chính xác nhất

Cách đọc tên các chất hóa học (2024) chi tiết, chính xác nhất

Cách đọc tên oxit (2024) chi tiết nhất

Cách đọc tên este (2024) chi tiết nhất

Công thức tính đồng phân amin (2024) chi tiết, đầy đủ nhất