Bệnh thủy đậu hay còn gọi là bỏng dạ (phỏng dạ), là bệnh do virus varicella-zoster (VZV) gây ra. Nó thường được nhận biết bằng phát ban mụn nước đỏ ngứa xuất hiện trên mặt, cổ, thân mình, cánh tay và chân.
Những người đã từng mắc bệnh thủy đậu thường có khả năng miễn dịch với căn bệnh này. Vì vậy, nếu bạn bị thủy đậu khi còn nhỏ, bạn thường có ít nguy cơ mắc thủy đậu khi trưởng thành.
Các triệu chứng của bệnh thủy đậu ở người lớn
Các triệu chứng thủy đậu ở người lớn thường giống với trẻ em, nhưng chúng có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Bệnh tiến triển thông qua các triệu chứng bắt đầu từ 1 đến 3 tuần sau khi tiếp xúc với virus, bao gồm:
- Các triệu chứng giống cúm như sốt, mệt mỏi, chán ăn, đau nhức cơ thể và đau đầu. Những triệu chứng này thường bắt đầu một hoặc hai ngày trước khi phát ban xuất hiện.
- Các vết đỏ xuất hiện trên mặt và ngực, cuối cùng lan rộng ra toàn bộ cơ thể. Các nốt đỏ phát triển thành mụn nước ngứa và chứa đầy dịch.
- Các mụn nước chảy nước mắt, trở thành vết loét, đóng vảy và lâu lành. Vì một số mụn nước bắt đầu đóng vảy nên không có gì lạ nếu các nốt đỏ xuất hiện nhiều hơn, tổng số từ 250 đến 500 mụn nước.
Thời gian hồi phục thủy đậu ở người lớn
Đối với người lớn, các nốt thủy đậu mới thường ngừng xuất hiện vào ngày thứ bảy. Sau 10–14 ngày, mụn nước đóng vảy. Sau khi mụn nước đóng vảy, bạn không còn khả năng lây bệnh nữa.
Ai có nguy cơ mắc thủy đậu?
Khi trưởng thành, bạn có nguy cơ mắc bệnh thủy đậu nếu bạn không mắc bệnh thủy đậu khi còn nhỏ hoặc chưa tiêm vắc xin thủy đậu. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:
- Sống với trẻ em dưới 12 tuổi chưa được tiêm chủng
- Làm việc trong trường học hoặc những nơi giữ trẻ
- Ở lâu hơn 15 phút trong phòng với người bị nhiễm bệnh
- Chạm vào phát ban của người bị nhiễm bệnh thủy đậu hoặc bệnh zona
- Chạm vào đồ vật mà người bị nhiễm bệnh đã sử dụng gần đây chẳng hạn như quần áo hoặc bộ khăn trải giường
Bạn có nguy cơ gặp phải các biến chứng của bệnh ở mức độ cao hơn nếu bạn:
- Mang thai chưa bị thủy đậu
- Đang dùng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch của bạn, chẳng hạn như hóa trị liệu
- Có hệ thống miễn dịch bị suy giảm bởi một bệnh khác, chẳng hạn như hiv
- Đang sử dụng thuốc steroid cho một tình trạng khác, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp
- Có hệ thống miễn dịch bị suy yếu có tiền sử ghép tạng hoặc ghép tủy xương
Biến chứng thủy đậu ở người lớn
Bệnh thủy đậu thường là một bệnh nhẹ, nhưng gây khó chịu. Tuy nhiên, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, phải nhập viện, thậm chí tử vong. Một số biến chứng bao gồm:
- Nhiễm trùng do vi khuẩn ở da, mô mềm và / hoặc xương
- Nhiễm trùng huyết, hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn trong máu
- Vấn đề về xuất huyết
- Mất nước
- Viêm não
- Viêm phổi
- Hội chứng Reye, đặc biệt nếu một đứa trẻ dùng aspirin khi bị bệnh thủy đậu
- Hội chứng sốc nhiễm độc
Thủy đậu và mang thai
Nếu phụ nữ mang thai mắc bệnh thủy đậu, cả sản phụ và thai nhi có nguy cơ bị các biến chứng nghiêm trọng bao gồm:
- Viêm phổi
- Cân nặng khi sinh thấp
- Dị tật bẩm sinh như tay chân bất thường và sự phát triển não bộ
- Nhiễm trùng đe dọa tính mạng
Điều trị bệnh thủy đậu cho người lớn
Nếu bạn bị thủy đậu, bác sĩ sẽ điều trị các triệu chứng và để bệnh tự khỏi. Các phương pháp điều trị được khuyến cáo thường bao gồm:
- Kem dưỡng da calamine và tắm bột yến mạch dạng keo để giảm ngứa
- Thuốc giảm đau để hạ sốt
Trong một số trường hợp nhất định, bác sĩ cũng có thể kê đơn các loại thuốc như acyclovir hoặc valacyclovir để chống lại virus và ngăn ngừa các biến chứng.
Vắc-xin thủy đậu
Có một loại vắc xin thủy đậu hai liều (Varivax) có hiệu quả khoảng 94% trong việc ngăn ngừa bệnh suốt đời. Người lớn chưa bị thủy đậu sẽ tiêm hai liều cách nhau khoảng một tháng.
Bác sĩ có thể khuyên bạn không nên tiêm vắc-xin này nếu:
- Đang bị bệnh mức độ vừa hoặc nặng
- Có dự định có thai trong 30 ngày tới
- Tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong vắc-xin, chẳng hạn như gelatin hoặc neomycin, hoặc có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với liều vắc-xin thủy đậu trước đó
- Tiền sử hóa trị hoặc xạ trị bệnh ung thư
- Tiền sử dùng thuốc steroid
- Tiền sử mắc bệnh gây suy giảm miễn dịch, ví dụ như HIV
- Truyền máu gần đây
Những nguy cơ khi tiêm vắc-xin thủy đậu
Khi nguy cơ của bệnh thủy đậu cao hơn nhiều so với các nguy cơ khi tiêm vắc-xin, việc tiêm vắc-xin vẫn được khuyến cáo.
Trong khi một số người có thể bị sốt nhẹ hoặc phát ban nhẹ sau khi tiêm vắc-xin thủy đậu, các tác dụng phụ thường gặp nhất là mẩn đỏ, sưng tấy hoặc đau nhức tại chỗ tiêm. Các tác dụng phụ nghiêm trọng rất hiếm gặp khác bao gồm:
- Sốc phản vệ
- Mất điều hướng, hoặc mất thăng bằng
- Viêm mô tế bào
- Viêm não
- Co giật không hồi phục, hoặc co giật không sốt
- Viêm phổi
Bệnh thủy đậu và bệnh zona
Nếu đã mắc bệnh thủy đậu, thì bạn vẫn còn virus varicella-zoster trong các tế bào thần kinh. Nó không bao giờ biến mất và nó có thể không hoạt động trong nhiều năm. Mặc dù bây giờ bạn có nhiều khả năng miễn dịch với việc tái nhiễm virus thủy đậu, nhưng bạn vẫn có nguy cơ mắc một bệnh khác: bệnh zona.
Bệnh zona hay còn gọi là bệnh giời leo là một bệnh nhiễm virus gây đau đớn, đặc trưng bởi phát ban da phồng rộp hình thành từng dải ở một vị trí cụ thể trên cơ thể. Nó thường xuất hiện ở bên trái hoặc bên phải thân mình, đôi khi xung quanh một bên mắt hoặc một bên mặt hoặc cổ.
Vắc-xin bệnh Zona (Nguồn ảnh: https://www.aarp.org/health)
Bệnh zona có nhiều khả năng xuất hiện ở người lớn tuổi và những người suy giảm miễn dịch. Có hai loại vắc xin phòng bệnh zona - Zostavax và Shingrix - và được nhiều bác sĩ khuyên dùng cho những bệnh nhân đã mắc bệnh thủy đậu và từ 50 tuổi trở lên.
Tổng kết
Bạn đã bị thủy đậu chưa? Bạn đã tiêm phòng bệnh thủy đậu chưa? Trả lời những câu hỏi đó và làm theo các khuyến cáo sau:
- Nếu bạn đã mắc bệnh thủy đậu hoặc đã chủng ngừa bệnh thủy đậu, bạn sẽ được miễn dịch và ít phải lo lắng về việc mắc bệnh thủy đậu.
- Nếu chưa mắc bệnh thủy đậu, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ về việc tiêm phòng.
- Nếu bạn đã bị thủy đậu, bạn nên nói chuyện với bác sĩ về thuốc tiêm phòng bệnh zona, đặc biệt nếu bạn trên 50 tuổi.
- Nếu bạn nghĩ rằng bạn bị thủy đậu, hãy liên hệ với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đầy đủ.
Xem thêm:
- Bệnh thủy đậu: Nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, điều trị và dự phòng
- Thủy đậu ở trẻ em: Triệu chứng, lây nhiễm, biến chứng, điều trị và dự phòng
- Bạn có thể bị thủy đậu hai lần không?
- Làm thế nào để dự phòng bệnh thủy đậu?
- Các phương pháp giúp loại bỏ hoặc làm mờ sẹo do thủy đậu
- Người bị thủy đậu nên ăn gì và kiêng ăn gì?