Viêm tuyến giáp bao gồm một nhóm các rối loạn khiến tuyến giáp bị viêm. Hầu hết các loại viêm tuyến giáp thường dẫn đến cường giáp hoặc suy giáp. Cường giáp là một rối loạn trong đó tuyến giáp hoạt động quá mức và sản xuất quá nhiều hormone. Suy giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động kém và không tạo đủ hormone. Cả hai tình trạng này đều có thể thay đổi cân nặng, gây ra lo lắng và mệt mỏi.
Viêm tuyến giáp bán cấp là một loại viêm tuyến giáp hiếm gặp, gây đau và khó chịu ở tuyến giáp. Những người bị tình trạng này cũng sẽ có các triệu chứng của cường giáp và sau đó xuất hiện các triệu chứng của suy giáp. Mặc dù đa số viêm tuyến giáp bán cấp là tạm thời, nhưng tình trạng này cũng có thể gây ra các biến chứng vĩnh viễn nếu không được điều trị.
Nguyên nhân và nguy cơ viêm tuyến giáp bán cấp
Không giống như các dạng viêm tuyến giáp khác, viêm tuyến giáp bán cấp được cho là do nhiễm vi rút. Để phản ứng lại với vi rút, tuyến giáp sưng lên và có thể làm gián đoạn quá trình sản xuất hormone. Điều này gây ra viêm và một loạt các triệu chứng khác.
Viêm tuyến giáp bán cấp phổ biến hơn ở phụ nữ từ 40 đến 50 tuổi so với nam giới cùng tuổi. Nó thường xảy ra sau khi bị nhiễm trùng đường hô hấp trên, chẳng hạn như cúm hoặc quai bị.
Triệu chứng viêm tuyến giáp bán cấp
Không giống như các dạng viêm tuyến giáp khác, viêm tuyến giáp bán cấp gây đau ở tuyến giáp. Trong một số trường hợp, cơn đau này có thể lan sang các bộ phận khác của cổ, tai hoặc hàm. Tuyến giáp có thể bị sưng và mềm khi chạm vào. Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ (American Thyroid Association) ước tính rằng bệnh nhân thường đau đớn kéo dài từ 1 đến 3 tháng.
Các triệu chứng khác của viêm tuyến giáp bán cấp bao gồm:
Các triệu chứng cường giáp
Hầu hết mọi người bị cường giáp trong giai đoạn đầu của viêm tuyến giáp bán cấp. Các triệu chứng trong giai đoạn này của bệnh có thể bao gồm:
- Cáu gắt
- Lo lắng
- Bồn chồn
- Khó tập trung
- Tiêu chảy
- Giảm cân đột ngột
- Tim đập nhanh hoặc không đều
- Nhiệt độ cơ thể tăng lên thường dẫn đến đổ mồ hôi nhiều
- Run
Các triệu chứng suy giáp
Khi bệnh tiến triển, suy giáp thường thay thế cường giáp ở giai đoạn hai. Các triệu chứng trong giai đoạn thứ hai có thể bao gồm:
Giai đoạn đầu của viêm tuyến giáp bán cấp thường kéo dài dưới 3 tháng. Giai đoạn thứ hai có thể kéo dài thêm từ 9 đến 15 tháng.
Các loại viêm tuyến giáp bán cấp
Có bốn loại viêm tuyến giáp bán cấp:
- Viêm tuyến giáp u hạt bán cấp: là loại viêm tuyến giáp bán cấp phổ biến nhất. Chủ yếu là do nhiễm virus.
- Viêm tuyến giáp sau sinh: Tình trạng này xảy ra ở phụ nữ trong vòng một năm sau khi sinh và thường khỏi trong vòng 18 tháng. Những phụ nữ tiến triển dạng viêm tuyến giáp này được cho là mắc bệnh tự miễn tiềm ẩn và gây ra tình trạng viêm. Các triệu chứng xảy ra theo hai giai đoạn, bắt đầu với các triệu chứng cường giáp và sau đó chuyển sang các triệu chứng suy giáp.
- Viêm tuyến giáp lymphocytic bán cấp: tình trạng này cũng xảy ra trong thời kỳ hậu sản. Các triệu chứng cường giáp phát triển sớm hơn (thường trong vòng ba tháng sau khi sinh) và các triệu chứng suy giáp có thể kéo dài vài tháng sau đó.
- Viêm tuyến giáp do sờ nắn: nguyên nhân là bởi các nang tuyến giáp bị tổn thương do thao tác cơ học như kiểm tra tuyến giáp lặp đi lặp lại hoặc phẫu thuật.
Tất cả các dạng viêm tuyến giáp bán cấp đều có các triệu chứng tương tự nhau, trong đó cường giáp tiến triển trước. Chủ yếu khác biệt về nguyên nhân.
Chẩn đoán
Bác sĩ sẽ sờ và khám cổ của bạn để xem tuyến giáp có bị phì đại hay không. Họ cũng sẽ hỏi bạn về các triệu chứng và bệnh sử gần đây. Nhiều khả năng bác sĩ sẽ kiểm tra xem bạn có bị viêm tuyến giáp bán cấp hay không nếu bạn vừa bị nhiễm virus ở đường hô hấp trên.
Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm máu để chẩn đoán xác định viêm tuyến giáp bán cấp. Xét nghiệm này sẽ kiểm tra nồng độ của một số hormone nhất định trong máu. Cụ thể, xét nghiệm máu sẽ đo lượng hormone tuyến giáp, hoặc T4 tự do và nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH. Bình thường TSH kích thích tạo ra T4, khi TSH tăng thì T4 cũng tăng, tuy nhiên khi T4 tăng quá cao sẽ gây điều hòa ngược làm giảm lượng TSH đây được gọi là cơ chế điều hòa ngược âm tính. Kết quả của xét nghiệm máu sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn của bệnh. Trong giai đoạn đầu, mức T4 tự do sẽ cao trong khi mức TSH sẽ thấp. Trong giai đoạn sau, mức TSH cao trong khi mức T4 của bạn thấp. Mức độ bất thường của một trong hai loại hormone này cho thấy tình trạng viêm tuyến giáp bán cấp.
Điều trị viêm tuyến giáp bán cấp
Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh viêm tuyến giáp bán cấp, bác sĩ sẽ cho bạn dùng thuốc để giúp giảm đau và kiểm soát tình trạng viêm. Trong một số trường hợp, đây là phương pháp điều trị duy nhất cần thiết cho bệnh viêm tuyến giáp bán cấp. Các loại thuốc có thể bao gồm:
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) không kê đơn: Các loại thuốc như aspirin và ibuprofen có tác dụng giảm viêm và giảm đau. Acetaminophen (Tylenol) không hiệu quả vì nó không làm giảm tình trạng viêm.
- Thuốc corticoid: Corticosteroid được sử dụng khi NSAID không đủ để giảm viêm. Prednisone là một loại corticosteroid phổ biến được sử dụng để điều trị viêm tuyến giáp bán cấp. Để bắt đầu bác sĩ có thể kê toa 15 đến 30 miligam mỗi ngày và sau đó giảm liều từ từ trong ba đến bốn tuần.
- Thuốc chẹn beta: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chẹn beta nếu cường giáp xuất hiện ở giai đoạn đầu. Những loại thuốc này làm giảm huyết áp và nhịp tim để giảm một số triệu chứng nhất định, bao gồm cả lo lắng và tim đập không đều.
Điều trị cường giáp là quan trọng khi bắt đầu bệnh. Tuy nhiên, nó sẽ không hữu ích nếu tình trạng tiến triển sang giai đoạn thứ hai - suy giáp. Có thể bạn sẽ cần dùng đến các hormone như levothyroxine để thay thế những hormone mà cơ thể không sản xuất đủ.
Điều trị viêm tuyến giáp bán cấp đa số là tạm thời. Sau đó bác sĩ sẽ thay thế cho bạn bất kỳ loại thuốc nào đã được kê đơn để điều trị tình trạng này.
Phòng ngừa và tiên lượng
Không có biện pháp phòng ngừa rõ ràng cho viêm tuyến giáp bán cấp vì không rõ nguyên nhân chính xác và tái phát không phổ biến.
Trong nhiều trường hợp, viêm tuyến giáp bán cấp tự khỏi mà không có dấu hiệu báo trước. Tiên lượng chung phụ thuộc vào mức độ tổn thương của tuyến giáp. Nếu tổn thương nhiều, bạn có thể gặp các vấn đề về tuyến giáp vĩnh viễn và cần được chăm sóc y tế lâu dài.
Triển vọng đối với những người bị viêm tuyến giáp bán cấp là gì?
Các triệu chứng của viêm tuyến giáp bán cấp thường biến mất trong vòng 12 đến 18 tháng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, suy giáp tồn tại vĩnh viễn. Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ (American Thyroid Association) ước tính rằng khoảng 5% những người bị viêm tuyến giáp bán cấp tiến triển thành suy giáp vĩnh viễn. Các vấn đề sức khỏe vĩnh viễn là cực kỳ hiếm.
Hãy gọi cho bác sĩ nếu bạn nghi ngờ mình bị viêm tuyến giáp bán cấp. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển thành suy giáp vĩnh viễn.
Xem thêm: