Video: Rong kinh, rong huyết - Kinh nguyệt ra nhiều, kéo dài ngày
Khi bị rong kinh, bạn không thể duy trì các hoạt động thường ngày khi có kinh vì mất máu nhiều và chuột rút bụng. Nếu bạn sợ đến kỳ kinh nguyệt vì chảy máu kinh nhiều, hãy nói với bác sĩ. Có rất nhiều phương pháp điều trị rong kinh hiệu quả.
Triệu chứng của rong kinh
Các dấu hiệu và triệu chứng của rong kinh được liệt kê sau đây:
- Cần dùng một hoặc nhiều băng vệ sinh hoặc tampon mỗi giờ trong vài giờ liên tục
- Cần sử dụng 2 phương pháp để kiểm soát lượng kinh nguyệt
- Cần thức dậy thay băng vệ sinh trong đêm
- Kinh nguyệt kéo dài hơn một tuần
- Có cục máu đông lớn
- Hạn chế các hoạt động hàng ngày do kinh nguyệt ra nhiều
- Các triệu chứng của thiếu máu như mệt mỏi, kiệt sức, khó thở
Khi nào cần gặp bác sĩ
Tìm đến trợ giúp y tế trước khi tới lịch khám sức khỏe định kỳ nếu bạn gặp phải:
- Chảy máu âm đạo quá nhiều, cần dùng ít nhất một miếng băng vệ sinh hoặc tampon mỗi giờ trong hơn hai giờ
- Chảy máu giữa các kỳ kinh hoặc chảy máu âm đạo bất thường
- Bất kỳ chảy máu âm đạo nào sau mãn kinh
Nguyên nhân gây ra rong kinh là gì?
Một số bệnh lý gây ra hiện tượng rong kinh, tuy nhiên vẫn có một số trường hợp không rõ nguyên nhân. Các nguyên nhân phổ biến như sau:
Mất cân bằng hoóc-môn
Một kỳ kinh bình thường có sự cân bằng giữa hoóc-môn estrogen và progesterone giúp điều chỉnh sự phát triển của niêm mạc tử cung, lớp niêm mạc này bong ra trong kỳ kinh nguyệt. Mất cân bằng hoóc-môn làm cho niêm mạc tử cung phát triển quá mức, do đó khi bong dẫn tới kinh nguyệt ra nhiều.
Một số tình trạng gây ra mất cân bằng hoóc-môn như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), béo phì, kháng insulin và các bệnh lý của tuyến giáp.
Suy giảm chức năng buồng trứng
Nếu buồng trứng không phóng thích trứng (chu kỳ đó được gọi là chu kỳ không phóng noãn) thì cơ thể sẽ không sản xuất hoóc-môn progesterone như trong kỳ kinh bình thường (có phóng thích trứng). Điều này gây mất cân bằng hoóc-môn và có thể bị rong kinh.
U xơ tử cung
Đây là những khối u không phải ung thư của tử cung (lành tính) xuất hiện trong độ tuổi sinh sản. U xơ tử cung có thể gây lượng máu kinh nguyệt nhiều hơn bình thường hoặc kéo dài.
Hình ảnh các vị trí của u xơ tử cung. Nguồn: Mayo ClinicPolyp tử cungNhững khối tổ chức nhỏ, lành tính ở niêm mạc tử cung (polyp tử cung) có thể là nguyên nhân gây ra rong kinh.
Bệnh cơ tuyến tử cung
Tình trạng này xảy ra khi các tuyến vốn thuộc niêm mạc tử cung ăn sâu vào cơ tử cung, gây chảy máu nhiều và thống kinh.
Hình ảnh bệnh cơ tuyến tử cung. Nguồn: Mayo ClinicDụng cụ tử cung (IUD)
Rong kinh là tác dụng phụ thường gặp của việc dùng dụng cụ tử cung không hoóc-môn để tránh thai. Bác sĩ sẽ giúp bạn đưa ra các lựa chọn thay thế.
Các biến chứng khi mang thai
Tình trạng chậm kinh, rong kinh đơn lẻ có thể do sẩy thai. Ra máu nhiều khi đang mang thai có thể do vị trí rau thai bất thường, ví dụ rau bám thấp hoặc rau tiền đạo.
Ung thư
Ung thư tử cung và ung thư cổ tử cung có thể gây chảy máu nhiều, nhất là khi đã mãn kinh hoặc trong quá khứ kết quả xét nghiệm Pap bất thường.
Rối loạn đông máu di truyền
Một số rối loạn đông máu có thể dẫn đến chảy máu kinh nguyệt bất thường, ví dụ bệnh von Willebrand là một tình trạng thiếu hoặc suy giảm một yếu tố đông máu quan trọng.
Thuốc
Một số loại thuốc có thể dẫn đến chảy máu kinh nguyệt nhiều hoặc kéo dài. Ví dụ: thuốc chống viêm; thuốc nội tiết tố như estrogen, progestin; thuốc chống đông như warfarin (Coumadin, Jantoven), enoxaparin (Lovenox),...
Các tình trạng sức khỏe khác
Một số bệnh lý gan thận, có thể liên quan đến rong kinh.
Các yếu tố nguy cơ
Các yếu tố nguy cơ thay đổi theo độ tuổi và các bệnh lý liên quan. Trong một kỳ kinh bình thường, việc phóng noãn kích thích cơ thể sản xuất progesterone, một loại hoóc-môn chịu trách nhiệm cao nhất trong việc duy trì kinh nguyệt đều đặn. Khi không có trứng rụng, lượng progesterone không đủ dẫn đến ra máu kinh nhiều.
Rong kinh ở trẻ gái vị thành niên thường là do chu kỳ không phóng noãn. Ở độ tuổi này kỳ kinh thường là các chu kỳ không phóng noãn trong năm đầu tiên.
Rong kinh ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản thường do bệnh lý tử cung, như u xơ tử cung, polyp, bệnh cơ tuyến tử cung. Ung thư tử cung, rối loạn đông máu, tác dụng phụ của thuốc, bệnh lý gan thận cũng là những yếu tố tác động đến vấn đề này.
Biến chứng của rong kinh là gì?
Chảy máu kinh nguyệt quá nhiều hoặc kéo dài có thể dẫn đến các tình trạng như:
Thiếu máu
Rong kinh gây mất máu, làm giảm số lượng hồng cầu lưu thông trong máu, dẫn đến thiếu máu. Lượng hồng cầu trong hệ tuần hoàn được đánh giá thông qua hemoglobin, một protein giúp hồng cầu vận chuyển oxy đến mô.
Thiếu máu do thiếu sắt xảy ra khi cơ thể cố gắng bù đắp lượng hồng cầu đã mất bằng cách sử dụng kho dự trữ sắt để tạo ra nhiều hemoglobin hơn. Rong kinh làm tăng nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt.
Triệu chứng gồm da xanh xao, suy nhược, mệt mỏi. Mặc dù chế độ ăn uống giữ một phần vai trò trong thiếu máu do thiếu sắt nhưng kinh nguyệt ra nhiều khiến vấn đề phức tạp hơn.
Đau dữ dội
Cùng với lượng máu kinh nhiều, bạn có thể bị đau bụng kinh (thống kinh). Đôi khi chuột rút bụng liên quan đến cường/rong kinh nghiêm trọng đến mức cần đánh giá về y tế.
Chẩn đoán rong kinh như thế nào?
Bác sĩ sẽ hỏi các thông tin về tiền sử bệnh, kỳ kinh. Bạn có thể cần ghi nhật ký ngày ra máu, ngày không ra máu, ghi chú về mức độ ra máu, số lượng băng vệ sinh cần dùng.
Bác sĩ sẽ khám và có thể đề nghị một số xét nghiệm hoặc thủ thuật như:
Xét nghiệm máu
Đánh giá về tình trạng thiếu máu thiếu sắt, rối loạn tuyến giáp hoặc bất thường đông máu.
Xét nghiệm Pap
Xét nghiệm này lấy các tế bào cổ tử cung, sau đó kiểm tra tình trạng nhiễm trùng, viêm, những thay đổi do ung thư hoặc có thể dẫn đến ung thư.
Sinh thiết nội mạc tử cung
Bác sĩ có thể lấy một mẫu mô từ bên trong tử cung để kiểm tra giải phẫu bệnh
Siêu âm
Phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh của tử cung, buồng trứng và khung chậu.
Dựa trên kết quả của các xét nghiệm ban đầu, bác sĩ có thể đề nghị kiểm tra thêm:
Siêu âm bơm nước buồng tử cung
Chất lỏng bơm từ cổ tử cung vào tử cung thông qua một ống đưa qua âm đạo. Sau đó, bác sĩ siêu âm để đánh giá niêm mạc tử cung.
Soi buồng tử cung
Sử dụng một dụng cụ mỏng, nhẹ đi qua âm đạo và cổ tử cung vào tử cung, cho phép bác sĩ quan sát bên trong tử cung.
Bác sĩ chỉ có thể chẩn đoán xác định cường/rong kinh sau khi đã loại trừ các rối loạn kinh nguyệt, bệnh lý khác hoặc ảnh hưởng của thuốc mà cũng gây ra triệu chứng này.
Các phương pháp điều trị rong kinh
Điều trị rong kinh dựa trên một số yếu tố như:
- Sức khỏe tổng thể và tiền sử y tế
- Nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng
- Khả năng dung nạp với từng loại thuốc, thủ thuật hoặc liệu pháp điều trị
- Khả năng kinh nguyệt ra ít hơn
- Kế hoạch sinh con trong tương lai
- Ảnh hưởng của tình trạng bệnh đến cuộc sống
- Ý kiến hoặc sở thích cá nhân
Có các lựa chọn điều trị dùng thuốc, phẫu thuật.
Điều trị rong kinh dùng thuốc
Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs)
Tác dụng: giảm lượng máu kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh. Các thuốc như: ibuprofen (Advil, Motrin IB,...); naproxen sodium (Aleve).
Axit tranexamic
Axit tranexamic (Lysteda) làm giảm lượng máu kinh nguyệt và chỉ cần uống vào thời điểm chảy máu.
Thuốc tránh thai đường uống
Ngoài tác dụng tránh thai, thuốc tránh thai có thể giúp điều hòa kỳ kinh và giảm các đợt ra máu kinh nguyệt quá nhiều hoặc kéo dài.
Progesterone đường uống
Progesteron điều chỉnh sự mất cân bằng hoóc-môn, làm giảm rong kinh.
Dụng cụ tử cung có chứa hoóc-môn (Liletta, Mirena)
Loại dụng cụ tử cung này giải phóng một loại progestin có tên là levonorgestrel, làm cho niêm mạc tử cung mỏng, từ đó giảm lưu lượng máu kinh, đồng thời cũng giảm triệu chứng chuột rút bụng.
Rong kinh do dùng thuốc nội tiết có thể điều trị bằng cách thay đổi hoặc ngừng thuốc.
Nếu thiếu máu do rong kinh, bác sĩ khuyên bạn nên bổ sung sắt thường xuyên. Nếu nồng độ sắt thấp nhưng vẫn chưa bị thiếu máu, nên bắt đầu bổ sung sắt thay vì đợi cho đến khi bị thiếu máu.
Các thủ thuật/phẫu thuật điều trị rong kinh
Nếu điều trị nội khoa rong kinh không thành công, cần thiết xem xét điều trị phẫu thuật. Các lựa chọn điều trị bao gồm:
Nong và nạo (D&C)
Bác sĩ sẽ mở (nong) cổ tử cung, sau đó nạo hoặc hút niêm mạc tử cung. Thủ thuật này khá phổ biến, thường điều trị thành công các tình trạng chảy máu cấp tính hoặc đang chảy máu, tuy nhiên có thể cần nong và nạo bổ sung nếu rong kinh tái phát.
Gây tắc động mạch tử cung
Dùng cho phụ nữ bị rong kinh do u xơ tử cung. Mục đích của phương pháp này là thu nhỏ khối u xơ bằng cách cắt nguồn cung cấp máu của chúng. Phẫu thuật viên sẽ đưa một ống thông qua động mạch lớn ở đùi (động mạch đùi), dẫn nó đến động mạch tử cung rồi tiêm các vật liệu làm giảm lưu lượng máu đến khối u xơ.
Phẫu thuật bằng sóng siêu âm hội tụ
Tương tự như nút tắc động mạch tử cung, phẫu thuật siêu âm hội tụ điều trị chảy máu do u xơ tử cung bằng cách thu nhỏ kích thước khối u xơ. Phương pháp này dùng sóng siêu âm phá hủy các u xơ mà không cần rạch da.
Mổ cắt u xơ
Tùy thuộc vào kích thước, số lượng và vị trí của u xơ, phẫu thuật viên lựa chọn cắt bỏ khối u bằng phẫu thuật mở bụng, hoặc phẫu thuật nội soi, hoặc qua âm đạo và cổ tử cung (soi buồng tử cung).
Cắt đốt nội mạc tử cung
Sử dụng tia laser, tần số vô tuyến hoặc nhiệt tác động vào nội mạc tử cung để phá hủy mô. Sau khi cắt đốt nội mạc tử cung, hầu hết phụ nữ đều có kinh nguyệt ít hơn rất nhiều. Mang thai sau khi cắt đốt nội mạc tử cung có nhiều biến chứng, do đó, nếu lựa chọn phương pháp này, bạn nên sử dụng biện pháp tránh thai vĩnh viễn hoặc đáng tin cậy cho đến khi mãn kinh.
Cắt bỏ nội mạc tử cung
Phương pháp này sử dụng một vòng dây đốt điện để loại bỏ lớp niêm mạc của tử cung. Cả cắt đốt nội mạc tử cung và cắt bỏ nội mạc tử cung đều đem lại lợi ích cho những phụ nữ bị chảy máu kinh nguyệt rất nhiều. Không khuyến khích mang thai sau phẫu thuật này.
Cắt tử cung
Cắt tử cung chấm dứt kinh nguyệt và gây vô sinh vĩnh viễn. Phẫu thuật được thực hiện dưới gây mê và cần phải nhập viện. Ngoài ra, cắt buồng trứng hai bên có thể gây mãn kinh sớm.
Nhiều thủ thuật/ phẫu thuật được thực hiện ngoại trú. Bạn có thể gây mê toàn thân mà vẫn về nhà được ngay trong ngày. Phẫu thuật đi theo đường bụng hoặc cắt tử cung thường phải nằm viện.
Với trường hợp rong kinh là một triệu chứng của một bệnh lý khác (ví dụ bệnh tuyến giáp) thì khi điều trị bệnh lý nguyên nhân sẽ làm giảm lượng máu kinh nguyệt.
Chuẩn bị gì cho buổi hẹn khám nếu bạn bị rong kinh?
Nếu kinh nguyệt ra nhiều đến mức ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn, hãy đến gặp bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Dưới đây là một số thông tin giúp bạn chuẩn bị cho buổi khám.
Bạn có thể làm gì để chuẩn bị cho buổi khám:
Hỏi xem có cần làm gì trước buổi khám không. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn theo dõi kỳ kinh, ghi lại thời gian kéo dài và lượng máu kinh.
Viết ra các triệu chứng bạn đang gặp phải, thời gian kéo dài triệu chứng đó. Ngoài tần suất và số lượng kinh nguyệt, hãy cho bác sĩ biết về các triệu chứng khác xung quanh kỳ kinh, ví dụ căng tức ngực, đau bụng kinh hoặc đau vùng chậu.
Viết ra thông tin quan trọng, gồm mọi thay đổi gần đây, những yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến kỳ kinh.
Lập danh sách các thông tin y tế quan trọng, bao gồm các bệnh đang điều trị, tên các loại thuốc, vitamin, thực phẩm chức năng đang dùng.
Viết ra các câu hỏi để hỏi bác sĩ
Mọi người thường hỏi bác sĩ một số câu hỏi như sau:
- Kinh nguyệt của tôi ra nhiều có bất thường không?
- Tôi có cần làm xét nghiệm gì không?
- Bác sĩ đề xuất phương pháp điều trị nào?
- Các phương pháp điều trị này có tác dụng phụ không?
- Những phương pháp điều trị này có ảnh hưởng đến khả năng mang thai của tôi không?
- Có cách nào thay đổi lối sống để giúp kiểm soát các triệu chứng không?
- Các triệu chứng của tôi có thể thay đổi theo thời gian không?
Đừng ngần ngại hỏi bác sĩ bất kỳ câu hỏi nào trong buổi khám.
Về phía bác sĩ
Bác sĩ có thể sẽ hỏi bạn một số câu hỏi như:
- Kỳ kinh cuối cùng của bạn là khi nào?
- Bạn bắt đầu hành kinh ở độ tuổi nào?
- Kinh nguyệt của bạn thay đổi như thế nào theo thời gian?
- Bạn có bị căng tức ngực hoặc đau vùng chậu trong kỳ kinh nguyệt không?
- Kỳ kinh của bạn kéo dài bao lâu?
- Tần suất thay băng vệ sinh hoặc tampon khi hành kinh?
- Bạn có bị chuột rút bụng nghiêm trọng trong kỳ kinh nguyệt không?
- Cân nặng gần đây có thay đổi không?
- Bạn đã quan hệ tình dục chưa?
- Bạn đang sử dụng phương pháp tránh thai nào?
- Tiền sử gia đình có ai mắc rối loạn đông máu không?
- Các triệu chứng có gây hạn chế khả năng hoạt động của bạn không? Ví dụ, bạn đã bao giờ phải nghỉ học hoặc nghỉ làm vì kỳ kinh chưa?
- Bạn có đang điều trị hoặc gần đây điều trị bệnh gì không?
Bạn có thể làm gì trong thời gian chờ đợi
Trong khi chờ buổi khám, hãy cùng các thành viên trong gia đình kiểm tra xem có người thân nào đã được chẩn đoán mắc rối loạn đông máu không. Ngoài ra, bắt đầu ghi lại tần suất và số lượng kinh nguyệt mỗi tháng. Theo dõi lượng máu ra bằng cách tính số lượng trung bình băng vệ sinh hoặc tampon sử dụng trong một kỳ kinh nguyệt.
Xem thêm: