Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 3: Di sản văn hóa
Mở đầu trang 23 Chuyên đề Lịch Sử 10: Vậy di sản văn hóa là gì? Việt Nam có những loại hình di sản nào? Công tác bản tồn và phát huy di sản văn hóa được tiến hành như thế nào? Trách nhiệm của tổ chức và cá nhân ra sao?
Lời giải:
* Khái niệm di sản văn hóa:
- Di sản văn hoá là hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần do một cộng đồng người sáng tạo và tích luỹ trong một quá trình lịch sử lâu dài được lưu truyền từ thế hệ trước cho thế hệ sau.
- Mỗi cộng đồng đều có những di sản văn hoá riêng, đặc trưng cho cộng đồng đó.
* Các loại hình di sản văn hóa ở Việt Nam:
- Căn cứ trên tiêu chí: khả năng thỏa mãn nhu cầu của con người, các di sản văn hóa được chia thành 2 loại là:
+ Di sản văn hóa vật chất
+ Di sản văn hóa tinh thần.
- Căn cứ trên tiêu chí: hình thái biểu hiện của di sản, các di sản văn hóa được chia thành 2 loại là:
+ Di sản văn hóa vật thể
+ Di sản văn hóa phi vật thể
* Các giải pháp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa:
- Tuyên truyền, giáo dục ý thức bảo tồn di sản
- Đầu tư cho cơ sở vật chất
- Tăng cường biện pháp bảo vệ di sản
* Trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân:
- Nhà nước:
+ Ban hành các văn bản pháp quy về di sản văn hoá.
+ Tổ chức, quản lí di sản văn hoá.
+ Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu di sản văn hoá.
+ Đầu tư cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
- Tổ chức xã hội:
+ Thực hiện quản lí di sản văn hoá theo phân cấp
+ Cung cấp nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
- Nhà trường:
+ Đào tạo, nâng cao nhận thức của người học về giá trị di sản văn hoá.
+ Phát huy giá trị di sản văn hoá thông qua các hoạt động giáo dục.
+ Tham gia nghiên cứu để nhận diện rõ hơn các giá trị của di sản; đề xuất giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
- Cộng đồng:
+ Trực tiếp tham gia bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
+ Khai thác, sử dụng di sản văn hoá hợp lí vì mục tiêu phát triển bền vững.
+ Giao lưu, quảng bá các giá trị của di sản văn hoá.
- Công dân:
+ Chấp hành luật pháp, chính sách, quy định về bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hoá.
+ Trực tiếp tham gia bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
+ Sẵn sàng đóng góp và vận động người khác cùng tham gia bảo tồn, phát huy giá trị của di sản.
1. Khái niệm di sản văn hoá
Câu hỏi 1 trang 24 Chuyên đề Lịch Sử 10: Dựa vào thông tin trong mục a, em hiểu thế nào là di sản văn hoá?
Lời giải:
- Di sản văn hoá là hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần do một cộng đồng người sáng tạo và tích luỹ trong một quá trình lịch sử lâu dài được lưu truyền từ thế hệ trước cho thế hệ sau.
- Mỗi cộng đồng đều có những di sản văn hoá riêng, đặc trưng cho cộng đồng đó.
Câu hỏi 2 trang 24 Chuyên đề Lịch Sử 10: Nêu ý nghĩa của di sản văn hoá và lấy ví dụ để chứng minh cho từng ý nghĩa đó.
Lời giải:
- Ý nghĩa của di sản Văn hóa
+ Là tài sản vô giá của cộng đồng, dân tộc, tạo nên giá trị cốt lõi của cộng đồng, dân tộc đó
+ Góp phần tạo ra sinh kế cho cá nhân và cộng đồng; là nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia
+ Góp phần thúc đẩy hòa bình và tinh thần đoàn kết giữa các quốc gia thông qua quá trình giao lưu cũng như tôn trọng đa dạng văn hóa
+ Đóng góp thiết thức vào quá trình bảo vệ môi trường
- Ví dụ cụ thể (lựa chọn: Dân ca quan họ)
+ Dân ca quan họ là loại hình văn hóa đặc sắc, được hình thành từ lâu đời của người dân đồng bằng Bắc Bộ mà chủ yếu là vùng Kinh Bắc (Bắc Ninh, Bắc Giang ngày nay). Dân ca quan họ là di sản có giá trị về nhiều mặt, như: nghệ thuật; cố kết cộng đồng và lưu truyền tri thức dân gian.
+ Hiện nay, các địa phương ở vùng Kinh Bắc đang đẩy mạnh việc khai thác di sản văn hóa dân ca quan họ để phục vụ cho phát triển du lịch, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước => đem lại nguồn lợi kinh tế cho các địa phương. Mặt khác, dịch vụ thuê hát dân ca quan họ trong các lễ hội, đám cưới… cũng phát triển, tạo ra sinh kế cho hàng nghìn nghệ sĩ quan họ vùng Kinh Bắc.
+ Dân ca quan họ là biểu tượng văn hóa trong quá trình hội nhập quốc tế. Loại hình nghệ thuật này không chỉ lan tỏa khắp vùng Kinh Bắc và các địa phương trên cả nước Việt Nam; mà còn phát triển mạnh trong cộng đồng kieuf bào ở Đức, Pháp, Cộng hòa Séc, Liên bang Nga…
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên mang tính tham khảo
2. Phân loại di sản văn hoá và xếp hạng di tích lịch sử - văn hoá
Câu hỏi 1 trang 26 Chuyên đề Lịch Sử 10: Di sản văn hoá gồm những loại hình nào? Dựa vào cách phân loại ở trên, em hãy cho biết trong các hình 5 -7, hình ảnh nào phản ánh di sản văn hoá phi vật thể, hình ảnh nào phản ánh di sản văn hoá vật thể?
Lời giải:
* Các loại hình di sản văn hóa
- Căn cứ trên tiêu chí: khả năng thỏa mãn nhu cầu của con người, các di sản văn hóa được chia thành 2 loại hình là:
+ Di sản văn hóa vật chất
+ Di sản văn hóa tinh thần.
- Căn cứ trên tiêu chí: hình thái biểu hiện của di sản, các di sản văn hóa được chia thành 2 loại hình là:
+ Di sản văn hóa vật thể
+ Di sản văn hóa phi vật thể
* Xác định các loại hình di sản trong hình ảnh từ 5-7
- Hình ảnh số 5 (Đền Thượng - Khu di tích Cổ Loa) và Hình 6 (Áo Tế giao của các vua triều Nguyễn) là di sản văn hóa vật thể.
- Hình ảnh số 7 (biểu diễn Đờn ca tài tử Nam Bộ) là di sản văn hóa phi vật thể.
Câu hỏi 2 trang 26 Chuyên đề Lịch Sử 10: Phân tích mục đích và ý nghĩa của việc phân loại di sản văn hoá.
Lời giải:
- Mục đích phân loại:
+ Giúp nhận diện di sản, hiểu được tính đa dạng, phong phú của di sản,...
+ Làm cơ sở cho việc quản lý, bảo vệ, khai thác tốt hơn giá trị của di sản.
- Ý nghĩa của việc phân loại:
+ Là căn cứ để đề ra các chính sách, biện pháp phù hợp, cũng như có thái độ, cách thức ứng xử đúng đắn, phù hợp với từng loại hình di sản,...
+ Góp phần tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, nâng cao trách nhiệm của cộng đồng và cá nhân trong việc bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.
Câu hỏi 1 trang 27 Chuyên đề Lịch Sử 10: Phân tích mục đích và ý nghĩa của việc xếp hạng di tích lịch sử - văn hoá.
Lời giải:
- Mục đích của việc xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa:
+ Nhằm xác lập cơ sở pháp lí để bảo vệ di tích;
+ Xác định trách nhiệm của từng cấp trong bảo vệ và phát huy giá trị của di tích;
+ Tạo điều kiện cho tổ chức và cá nhân tham gia vào công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di tích.
- Ý nghĩa của việc xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa:
+ Các di tích được quan tâm đầu tư và bảo vệ tốt hơn.
+ Góp phần thiết thực trong việc phát huy giá trị của di tích
+ Thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương và cả nước.
Câu hỏi 2 trang 27 Chuyên đề Lịch Sử 10: Thảo luận và nêu ví dụ về từng loại di tích theo bảng xếp hạng ở trên.
Lời giải:
- Di sản cấp tỉnh: là những di tích có giá trị tiêu biểu của địa phương; được Chủ tịch UBND tỉnh hoặc thành phố quyết định xếp hạng và cấp bằng xếp hạng. Ví dụ:
+ Đền Quả Sơn (Nghệ An)
+ Đình làng La Hà (Quảng Bình)
- Di sản văn hóa quốc gia: là những di tích có giá trị tiêu biểu của quốc gia; được Bộ trưởng bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định xếp hạng và cấp bằng xếp hạng. Ví dụ:
+ Nhà hát thành phố Hồ Chí Minh.
+ Di tích khảo cổ Địa điểm hành cung Lỗ Giang (Thái Bình)
+ Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Quân khu 4 (Nghệ An)
+ Di tích lịch sử Địa điểm chiến thắng đồi A Bia (Thừa Thiên Huế)
- Di sản quốc gia đặc biệt: là di tích có giá trị đặc biệt tiêu biểu của quốc gia; được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng và cấp bằng xếp hạng. Ví dụ:
+ Khu di tích Cổ Loa (Hà Nội)
+ Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội)
+ Đô thị cổ Hội An (Quảng Nam)
+ Chiến trường Điện Biên Phủ (Điênh Biên)
+ Di tích lịch sử nhà tù Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu)
+ Di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi (thành phố Hồ Chí Minh)
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên mang tính tham khảo
Xem thêm lời giải Sách chuyên đề Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức, chi tiết khác:
