Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 1: Thông sử và Lịch sử theo lĩnh vực

Mở đầu trang 6 Chuyên đề Lịch Sử 10: Tương tự như vậy, lịch sử dân tộc, lịch sử thế giới cũng có thể trình bày dưới nhiều hình thức. Vậy đối tượng, phạm vi, nội dung cơ bản của mỗi hình thức đó là gì? Em có thể vận dụng những cách thức nào để trình bày một sản phẩm nghiên cứu lịch sử của mình?

Lời giải:

- Lịch Sử dân tộc:

+ Đối tượng nghiên cứu: toàn bộ các quá trình lịch sử trên các phương diện, như: chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội…

+ Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu ở một cộng đồng quốc gia - dân tộc

+ Nội dung chính: phản ánh quá trình vận động, phát triển chung của tất cả các địa phương, tất cả các cộng đồng người đã và đang sinh sống trên lãnh thổ của quốc gia, bao trùm tất cả các lĩnh vực từ thời nguyên thuỷ đến ngày nay.

- Lịch Sử thế giới:

+ Đối tượng nghiên cứu: toàn bộ các quá trình lịch sử chung trên các phương diện, như: chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội…

+ Phạm vi nghiên cứu: phạm vi toàn cầu hoặc một số quốc gia/ châu lục/  khu vực…

+ Nội dung chính: thể hiện quá trình vận động của nhân loại trên các lĩnh vực: chính trị, quân sự,ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội,... đó là lịch sử tương tác giữa nhiều chủ thể, nhiều quốc gia,  dân tộc, xu hướng và lực lượng trong lịch sử.

- Một sản phẩm nghiên cứu lịch sử có thể trình bày dưới nhiều hình thức khác nhau, như:

+ Trình bày dưới dạng chữ viết thông qua các cuốn sách

+ Trình bày dưới dạng truyện kể lochj sử

+ Trình bày dưới dạng lễ hội, ca, múa…

+ Trình bày dưới dạng phim, ảnh…

1. Một số cách trình bày lịch sử truyền thống

• Câu hỏi trang 8 Chuyên đề Lịch Sử 10: Hãy giới thiệu tóm tắt một số cách trình bày lịch sử truyền thống và nêu ví dụ.

  Lời giải:

  - Một số cách trình bày lịch sử truyền thống và ví dụ cụ thể:

  + Trình bày lịch sử dưới dạng chữ viết thông qua các cuốn sách. Ví dụ: sách “Lịch Sử thế giới hiện đại” (của tác giả: Vũ Dương Ninh và Nguyễn Văn Hồng); sách “Các triều đại Việt Nam” (của tác giả: Quỳnh Cư và Đỗ Đức Hùng); sách “Khâm định Việt sử Thông giám cương mục” (do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn); sách Sử kí (của tác giả Tư Mã Thiên)…

  - Trình bày lịch sử dưới dạng chuyện kể. Ví dụ: sách “Lĩnh Nam chích quái” gồm 22 truyện, tập hợp các truyền thuyết và cổ tích dân gian Việt Nam; sự tích về Lý Ông Trọng; Thần thoại Hy Lạp…

  - Trình bày lịch sử dưới dạng Lễ hội, ca, múa…. Ví dụ: lễ hội Đền Hùng (Phú Thọ); Lễ cày tịch điền ở Đọi Sơn (Hà Nam)…

  - Trình bày lịch sử dưới dạng hình ảnh, phim, kịch,... Ví dụ: vở chèo “Bài ca giữ nước” của Tào Mạt; phim tài liệu “Hà Nội 12 ngày đêm” (do Hãng phim truyện Việt Nam sản xuất); phim “Vĩ tuyến 17 ngày và đêm” (của đạo diễn Hãi Ninh); phim “Đường lên Điện Biên” (của đạo diễn Bùi Tuấn Dũng)…

2. Thông sử

• Câu hỏi 1 trang 9 Chuyên đề Lịch Sử 10: Thông sử là gì? Nêu nội dung chính của thông sử.

  Lời giải:

  - Khái niệm: Thông sử là hình thức trình bày lịch sử chung nhất, đề cập đến tất cả các lĩnh vực đời sống trong quá khứ như: chính trị, xã hội, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, tư tưởng, giáo dục, nghệ thuật,... từ khởi nguyên đến ngày nay.

  - Nội dung chính:

  + Trình bày tổng hợp và toàn diện về lịch sử, thường chú trọng vào các nhân vật, sự kiện và quá trình lịch sử có ảnh hưởng mạnh mẽ và ý nghĩa quan trọng của một địa phương, một quốc gia hoặc toàn thế giới.

  + Thông sử thường được trình bày qua các phương pháp lịch đại kết hợp với đồng đại, nhưng tính chất lịch đại thường nổi bật hơn

• Câu hỏi 2 trang 9 Chuyên đề Lịch Sử 10: Theo em, những cuốn sách như trong Hình 6 (tr. 8) có phải là thông sử không? Vì sao?

  Lời giải:

  - Các cuốn sách “Đại cương Lịch Sử Việt Nam”; “World History” trong hình 6 (trang 8) là thông sử, vì: các cuốn sách này trình những tri thức tổng hợp và toàn diện về lịch sử dân tộc Việt Nam hoặc lịch sử thế giới.

3. Lịch Sử theo lĩnh vực

Câu hỏi 1 trang 9 Chuyên đề Lịch Sử 10: Giới thiệu khái quát một số lĩnh vực của lịch sử.

Lời giải:

- Lịch Sử có thể được trình bày theo từng lĩnh vực, như: chính trị; quân sự; kinh tế; văn hoá; xã hội; tư tưởng…

- Ngoài ra, lịch sử còn được trình bày theo một số lĩnh vực khác, như: khoa học và công nghệ; giáo dục; tôn giáo và tín ngưỡng; văn học; ngoại giao,...

• Câu hỏi 2 trang 9 Chuyên đề Lịch Sử 10: Em hãy giải thích ý nghĩa của việc phân chia lịch sử theo lĩnh vực.

  Lời giải:

  - Ý nghĩa của việc phân chia lịch sử theo lĩnh vực:

  + Mang lại cho người đọc nhận thức sâu sắc, cụ thể về một lĩnh vực nào đó.

  + Là một cơ sở giúp hiểu biết đầy đủ hơn toàn bộ lịch sử của địa phương, quốc gia - dân tộc, khu vực hoặc thế giới.

4. Lịch Sử dân tộc và lịch sử thế giới

• Câu hỏi 1 trang 10 Chuyên đề Lịch Sử 10: Nêu khái niệm và nội dung chính của lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới.

  Lời giải:

  - Lịch Sử dân tộc

  + Khái niệm: là lịch sử của một cộng đồng quốc gia - dân tộc, sinh sống trên một lãnh thổ nhất định và được quản lí bởi một nhà nước thống nhất.

  + Nội dung chính:phản ánh quá trình vận động, phát triển chung của tất cả các địa phương, tất cả các cộng đồng người đã và đang sinh sống trên lãnh thổ của quốc gia, bao trùm tất cả các lĩnh vực từ thời nguyên thuỷ đến ngày nay.

  - Lịch Sử thế giới:

  + Khái niệm: là lịch sử của toàn nhân loại hoặc một số khu vực trên thế giới từ khi con người xuất hiện cho đến ngày nay.

  + Nội dung chính: thể hiện quá trình vận động của nhân loại trên các lĩnh vực: chính trị, quân sự,ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội,... đó là lịch sử tương tác giữa nhiều chủ thể, nhiều quốc gia, dân tộc, xu hướng và lực lượng trong lịch sử.

• Câu hỏi 2 trang 10 Chuyên đề Lịch Sử 10: Kể tên một số cuốn sách lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới.

  Lời giải:

  - Một số cuốn sách về lịch sử Việt Nam:

  + Sách “Đại Việt sử kí” được biên soạn dưới thời Trần; tác giả chính là Lê Văn Hưu

  + Sách “Đại Việt sử kí toàn thư” do Ngô Sỹ Liên và các sử thần nhà Lê biên soạn.

  + Sách “Đại Nam thực lục” do Quốc sử quán nhà Nguyễn biên soạn.

  + Sách “Lịch Sử Việt Nam” (15 tập) do Viện sử học Việt Nam tổ chức biên soạn.

  +…

  - Một số cuốn sách về lịch sử thế giới:

  + Sách “Lịch Sử thế giới cận đại” (của tác giả: Vũ Dương Ninh và Nguyễn Văn Hồng”.

  + Sách “Lược sử thế giới” (của tác giả: E.H.Gombirich)

  + Sách “World History” (của tác giả: Adam Brown)

  +…

• Xem thêm lời giải Sách chuyên đề Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức, chi tiết khác:

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 2 (Kết nối tri thức): Một số lĩnh vực của lịch sử Việt Nam

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 3 (Kết nối tri thức): Di sản văn hóa

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 4 (Kết nối tri thức): Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 5 (Kết nối tri thức): Một số di sản văn hóa tiêu biểu ở Việt Nam

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 6 (Kết nối tri thức): Nhà nước và pháp luật trong lịch sử Việt Nam (trước năm 1858)