Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 4: Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa
1. Mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá
Câu hỏi 1 trang 28 Chuyên đề Lịch Sử 10: Bảo tồn di sản văn hoá là gì?
Lời giải:
- Bảo tồn là bảo vệ, giữ gìn sự tồn tại và những giá trị của di sản theo dạng thức vốn có của nó.
Câu hỏi 2 trang 28 Chuyên đề Lịch Sử 10: Hãy phân tích mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá. Lấy ví dụ minh hoạ.
Lời giải:
- Mối quan hệ giữa bảo tồn với phát huy giá trị di sản văn hóa
+ Bảo tồn được coi là cơ sở nền tảng để phát huy giá trị của di sản.
+ Phát huy tốt giá trị của di sản trong đời sống thực tiễn góp phần tạo ra nguồn lực vật chất, tinh thần,... để bảo tồn di sản tốt hơn.
=> Để việc bảo tồn không trở thành gánh nặng và rào cản của sự phát triển, cần giải quyết hài hoà mối quan hệ giữa bảo tồn di sản và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.
- Ví dụ (lựa chọn di sản: Văn Miếu - Quốc Tử Giám)
+ Các hoạt động bảo tồn hiện vật, cảnh quan kết hợp với tổ chức những sự kiện văn hóa, nghệ thuật đã tạo điều kiện để phát huy giá trị khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
+ Nhờ hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản, năm 2019, khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã đón tiếp được hơn 2 triệu lượt khách tham quan trong nước và quốc tế, tổng thu từ khách du lịch đạt 45,7 tỷ đồng. Một phần nguồn kinh phí từ du lịch đó đã được sử dụng để hỗ trợ cho việc bảo tồn di sản.
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên mang tính tham khảo
2. Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản
Câu hỏi 1 trang 29 Chuyên đề Lịch Sử 10: Phân tích cơ sở khoa học của công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
Lời giải:
Bảo tồn, phát huy giá trị di sản cần dựa trên nhiều cơ sở khoa học.
- Xác định được giá trị của di sản:
+ Giá trị lịch sử, văn hoá;
+ Giá trị khoa học;
+ Giá trị giáo dục;
+ Giá trị kinh tế;...
- Dựa trên các quan niệm, nhận thức, tiêu chí chuẩn mực về bảo tồn:
+ Những văn bản pháp quy của Nhà nước: Luật Di sản văn hoá Việt Nam (sửa đổi năm 2013); các nghị định của Chính phủ có liên quan đến công tác bảo tồn và phát duy giá trị của di sản…
+ Các công ước quốc tế liên quan;
+ Hệ thống lí thuyết chuyên ngành;...
- Căn cứ vào kết quả nghiên cứu, khảo sát đặc điểm, hiện trạng của di sản:
+ Tình trạng thực tế của di sản;
+ Các điều kiện tự nhiên, xã hội đang tác động tới di sản;
+ Các biện pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản đang áp dụng;…
- Phân tích tổng hoà lợi ích của các bên liên quan, như: Nhà nước; Doanh nghiệp; Cộng đồng; Cá nhân;...
Câu hỏi 2 trang 29 Chuyên đề Lịch Sử 10: Em hãy cho biết những cơ sở khoa học nào không được tuân thủ trong quá trình bảo tồn di sản Thung lũng En-bơ (Đức).
Lời giải:
- Trong quá trình bảo tồn di sản Thung lũng En-bơ, chính quyền thành phố Đre-xđen đã không tuân thủ những cơ sở khoa học sau:
+ Xác định giá trị di sản
+ Các quan niệm, nhận thức, tiêu chí chẩn mực bảo tồn
+ Kết quả nghiên cứu, khảo sát đặc điểm và hiện trạng của di sản.
Câu hỏi trang 30 Chuyên đề Lịch Sử 10: Nêu một số giải pháp để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
Lời giải:
Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách hiệu quả, cần tập trung vào một số công việc sau:
- Tuyên truyền, giáo dục ý thức bảo tồn di sản:
+ Nâng cao nhận thức của tập thể và cá nhân về giá trị của di sản.
+ Giáo dục ý thức, nâng cao tinh thần trách nhiệm của cá | nhân và cộng đồng về việc bảo vệ di sản.
- Đầu tư cho cơ sở vật chất
+ Đầu tư cho việc nghiên cứu, khảo sát về di sản,...
+ Đầu tư cơ sở vật chất, nguồn vốn để bảo tồn di sản; sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm nguồn đầu tư đó,...
+ Đầu tư cho nhiệm vụ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để quản lí di sản.
- Tăng cường biện pháp bảo vệ di sản:
+ Tăng cường năng lực tổ chức, quản lý nhà nước đối với di sản.
+ Xã hội hoá công tác bảo vệ, thông qua phát huy vai trò của cộng đồng địa phương.
+ Giải quyết hài hoà giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế - xã hội.
+ Xử lí kịp thời những vi phạm trong quá trình bảo vệ, khai thác giá trị di sản.
3. Vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan
Câu hỏi 1 trang 31 Chuyên đề Lịch Sử 10: Giải thích vai trò của hệ thống chính trị, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư và mỗi cá nhân trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
Lời giải:
- Vai trò của hệ thống chính trị:
+ Tạo ra khuôn khổ pháp lí và cơ chế chính sách cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hoá.
+ Quản lí các di sản văn hoá.
- Vai trò của doanh nghiệp: Cung cấp nguồn vốn và nhân lực cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
- Vai trò của cộng đồng dân cư: Là chủ thể của di sản, đóng vai trò then chốt trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
- Vai trò của công dân:Trực tiếp tham gia bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
Câu hỏi 2 trang 31 Chuyên đề Lịch Sử 10: Thông qua sự kiện UNESCO ghi danh hát Xoan là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại, hãy cho biết trách nhiệm của các bên liên quan (Nhà nước, tổ chức xã hội, nhà trường, cộng đồng,...) trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
Lời giải:
Trách nhiệm của các bên liên quan trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể hát Xoan
- Nhà nước:
+ Trách nhiệm: Ban hành các văn bản pháp quy về di sản văn hoá; Tổ chức, quản lí di sản văn hoá; Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu di sản văn hoá; Đầu tư cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
+ Ví dụ: Ngày 13/2/2012, tỉnh Phí Thọ đã xây dựng Chương trình hành động để bảo vệ Hát Xoan, tiếp đó xây dựng đề án Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại - Hát Xoan Phú Thọ (giai đoạn 2013-2020) được Chính phủ phê duyệt. Trên cơ sở đề án này, các kế hoạch từng năm để bảo vệ di sản đã được xây dựng và triển khai một cách nghiêm túc trên địa bàn tỉnh, hướng tới bảo tồn và phát huy di sản Hát Xoan cả ngắn hạn và dài hạn.
- Tổ chức xã hội có trách nhiệm: Thực hiện quản lí di sản văn hoá theo phân cấp; Cung cấp nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.
- Nhà trường:
+ Trách nhiệm: Đào tạo, nâng cao nhận thức của người học về giá trị di sản văn hoá; Phát huy giá trị di sản văn hoá thông qua các hoạt động giáo dục; Tham gia nghiên cứu để nhận diện rõ hơn các giá trị của di sản; đề xuất giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
+ Ví dụ: Ông Phùng Quốc Lập, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ cho biết: từ năm học 2012 - 2013 hát Xoan được đưa vào giảng dạy chính khóa trong các trường phổ thông, thông qua các bộ môn như: Âm nhạc. Bên cạnh đó, các nhà trường đã tổ chức các hoạt động trải nghiệm gắn với Hát Xoan và Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương nhằm rút ngắn khoảng cách giữa các bài học trên sách, trong nhà trường với thực tiễn, giúp các em tiếp cận kiến thức dễ dàng và nhớ lâu. Nhiều cơ sở giáo dục đã làm tốt công tác bảo tồn hát Xoan, như: Trường Trung học phổ thông Kỹ thuật Việt Trì, Trường Trung học phổ thông Xuân Áng, Trường Trung học phổ thông Trung Nghĩa....
- Cộng đồng:
+ Trách nhiệm: Trực tiếp tham gia bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá; Khai thác, sử dụng di sản văn hoá hợp lí vì mục tiêu phát triển bền vững; Giao lưu, quảng bá các giá trị của di sản văn hoá.
+ Ví dụ: hiện nay, hát Xoan không chỉ được thực hành thường xuyên tại 4 phường Xoan gốc là Phù Đức, Kim Đái, Thét thuộc xã Kim Đức và An Thái thuộc xã Phượng Lâu (thành phố Việt Trì) mà còn được duy trì thực hành, trình diễn ở 37 câu lạc bộ Hát Xoan và dân ca cấp tỉnh Phú Thọ với 1.557 thành viên tham gia, 64 câu lạc bộ cấp huyện với 1.325 thành viên và 42 câu lạc bộ cấp xã với 1.430 thành viên.
- Công dân:
+ Trách nhiệm: Chấp hành luật pháp, chính sách, quy định về bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hoá; Trực tiếp tham gia bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá; Sẵn sàng đóng góp và vận động người khác cùng tham gia bảo tồn, phát huy giá trị của di sản.
+ Ví dụ: Năm 2009, anh Nguyễn Văn Quyết (ở phường Xoan Kim Đới) đã bắt đầu tự mở lớp dạy học hát Xoan đầu tiên tại nhà với gần 30 học viên ở đủ mọi lứa tuổi, người nhỏ nhất là 4 tuổi. Từ đó đến nay, anh Quyết đã truyền dạy cho khoảng 600 học viên ở khắp nơi trong tỉnh.
Xem thêm lời giải Sách chuyên đề Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức, chi tiết khác:
