Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 3: Nhà nước Việt Nam từ 1945 đến nay
1. Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (1945 - 1976)
Câu hỏi trang 51 Chuyên đề Lịch Sử 10: Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời trong bối cảnh nào? Sự ra đời đó có ý nghĩa gì?
Lời giải:
- Bối cảnh ra đời của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
+ Ngày 15/ 8/1945, quân phiệt Nhật Bản đầu hàng Đồng minh vô điều kiện, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.
+ Ở Việt Nam, tháng 8/1945, quân đội Nhật Bản hoang mang, tuyệt vọng, chính quyền thân Nhật rệu rã.
+ Từ ngày 14 đến ngày 28/8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, nhân dân Việt Nam nổi dậy Tổng khởi nghĩa giành chính quyền và thắng lợi trên phạm vi cả nước.
+ Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, công bố trước quốc dân và thế giới sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
- Ý nghĩa sự ra đời của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa:
+ Là một trong những thành quả quan trọng nhất của Cách mạng tháng Tám năm 1945
+ Là bước ngoặt lịch sử, chấm dứt chế độ quân chủ, mở đầu cho chế độ dân chủ tiến bộ ở Việt Nam.
+ Cổ cũ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc trên thế giới.
Câu hỏi trang 52 Chuyên đề Lịch Sử 10: Qua nội dung mục c và các trư liệu 7, 8, hãy nêu một số đặc điểm và tính chất của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Lời giải:
- Đặc điểm: là nhà nước theo chế độ dân chủ cộng hoà, trong đó quyền quyết định những vấn đề quan trọng nhất của đất nước thuộc về nhân dân thông qua Quốc hội.
- Tính chất: nhà nước của dân, do dân và vì dân
+ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nhà nước dân chủ kiểu mới, do nhân dân bầu ra, đại diện cho ý chí và quyền lợi của nhân dân.
+ Mọi chính sách và hoạt động của nhà nước đều hướng tới mục tiêu vì nhân dân.
Câu hỏi trang 53 Chuyên đề Lịch Sử 10: Dựa vào thông tin trong Bảng 1 (tr.52 - 53), em hãy nêu vai trò của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giai đoạn 1945 - 1976.
Lời giải:
* Vai trò của Nhà nước trong tổ chức kháng chiến chống ngoại xâm (1945 - 1975)
- Giai đoạn 1945 - 1946: Thực hiện các biện pháp ngoại giao mềm dẻo, linh hoạt nhằm bảo vệ chính quyền cách mạng
- Giai đoạn 1946 - 1954: tổ chức kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi
- Giai đoạn 1954 - 1975: tổ chức cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước thắng lợi, thống nhất đất nước
* Vai trò của Nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội (1945 - 1976)
- Giai đoạn 1945 - 1946:
+ Thực thi các biện pháp cấp bách để giải quyết nạn đói, tình trạng mù chữ và khó khăn về tài chính.
+ Chia ruộng đất cho nông dân.
- Giai đoạn 1946 - 1954:
+ Phát triển kinh tế kháng chiến và công nghiệp quốc phòng.
+ Phát triển giáo dục, y tế.
+ Thực hiện cải cách ruộng đất, chia ruộng đất cho nông dân.
- Giai đoạn 1954 - 1976 (ở miền Bắc)
+ Khôi phục kinh tế sau chiến tranh
+ Hợp tác hóa nông nghiệp, phát triển công nghiệp, thương nghiệp quốc doanh
+ Phát triển nền giáo dục và y tế toàn dân.
2. Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam từ năm 1976 đến nay
Câu hỏi trang 54 Chuyên đề Lịch Sử 10: Phân tích bối cảnh ra đời Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Lời giải:
Bối cảnh ra đời của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
- Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, Việt Nam thống nhất về mặt lãnh thổ nhưng vẫn tồn tại hai tổ chức nhà nước khác nhau ở hai miền đất nước:
+ Ở miền Bắc là: Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
+ Ở miền Nam là: Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam.
=> Vì vậy, thống nhất về mặt nhà nước vừa là nguyện vọng của nhân dân, vừa là cơ sở pháp lí để thực hiện nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước.
- Từ ngày 15 đến ngày 21/11/1975, Hội nghị Hiệp thương chính trị giữa hai miền Nam - Bắc được tổ chức tại Sài Gòn.
- Ngày 25/4/1976, nhân dân cả nước tham gia Tổng tuyển cử bầu Quốc hội.
- Tại kì họp thứ nhất, Quốc hội khoá VI (từ ngày 24/6 đến ngày 3/7/1976) đã quyết định đổi tên nước Việt Nam là Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Câu hỏi trang 54 Chuyên đề Lịch Sử 10: Nêu ý nghĩa của sự ra đời Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Lời giải:
- Ý nghĩa lịch sử sự ra đời nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
+ Hoàn thành thống nhất đất nước về một nhà nước.
+ Là cơ sở để tiếp tục hoàn thành thống nhất trên các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội.
+ Tạo điều kiện thuận lợi thực hiện nhiệm vụ cách mạng xã hội chủ nghĩa trong phạm vi cả nước, mở rộng quan hệ với các nước trên thế giới.
Câu hỏi trang 56 Chuyên đề Lịch Sử 10: Hãy cho biết vai trò của Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế của Việt Nam từ năm 1986 đến nay.
Lời giải:
Từ năm 1986 đến nay, thực hiện công cuộc đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế.
- Thành tựu về đổi mới, phát triển nền kinh tế:
+ Nông nghiệp: chính sách giao khoán đất nông nghiệp, khuyến khích nông dân ứng dụng các tiến bộ khoa học - kĩ thuật vào sản xuất,... Nhờ đó, Việt Nam dần giải quyết được nhu cầu lương thực trong nước và trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới.
+ Công nghiệp và dịch vụ: chính sách cho phép phát triển kinh tế tư nhân, kêu gọi và khuyến khích đầu tư nước ngoài, ban hành nhiều bộ luật nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế của Nhà nước đưa đến sự hình thành và phát triển các loại hình doanh nghiệp từ quy mô nhỏ, vừa, đến quy mô lớn,... góp phần quan trọng vào sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế quốc dân.
- Thành tựu về hội nhập quốc tế: thực hiện đường lối đối ngoại mở rộng, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế trên nhiều lĩnh vực và đạt được nhiều thành tựu nổi bật:
+ Năm 1995, gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Hoa Kì
+ Năm 1998, tham gia Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC)
+ Năm 2006, gia nhập Tổ chức THương mại thế giới (WTO)
+ Năm 2019: kí Hiệp định thương mại tự do với liên minh châu Âu (EU)…
=> Những thành tựu to lớn đạt được trong hội nhập quốc tế đã góp phần quan trọng trong công cuộc phát triển đất nước, khẳng định và nâng cao vị thế của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.
Xem thêm lời giải Sách chuyên đề Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức, chi tiết khác:
Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 3 (Kết nối tri thức): Di sản văn hóa
Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 4 (Kết nối tri thức): Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa
Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 5 (Kết nối tri thức): Một số di sản văn hóa tiêu biểu ở Việt Nam
