Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 5: Một số di sản văn hóa tiêu biểu ở Việt Nam

1. Di sản văn hoá phi vật thể

Câu hỏi 1 trang 35 Chuyên đề Lịch Sử 10: Dựa vào lược đồ Hình 16 (tr. 32), em hãy xác định vị trí phân bố của một số di sản văn hoá phi vật thể tiêu biểu ở Việt Nam.

Lời giải:

- Vị trí phân bố của một số di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu ở Việt Nam:

+ Nhã nhạc cung đình Huế - ở: Thừa Thiên Huế.

+ Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên - ở các tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đăk Lăk, Đắk Nông, Lâm Đồng

+ Dân ca quan họ - ở các tỉnh: Bắc Ninh, Bắc Giang

+ Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc - ở Hà Nội

+ Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương; hát Xoan - ở Phú Thọ.

+ Dân ca ví, dặm Nghệ - Tĩnh - ở Nghệ An và Hà Tĩnh

+ Nghi lễ và trò chơi kéo co - ở Bắc Ninh, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Lào Cai…

+ Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - ở hầu hết các địa phương trên cả nước

+ Đờn ca tài tử Nam Bộ - ở hầu hết các tỉnh thành thuộc khu vực Nam Bộ của Việt Nam hiện nay.

+ Nghi lễ Then của người Tày, Nùng, Thái - ở các tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam hiện nay.

Câu hỏi 2 trang 35 Chuyên đề Lịch Sử 10: Giới thiệu giá trị nổi bật của một di sản văn hoá phi vật thể tiêu biểu (tự chọn).

Lời giải:

(*) Lựa chọn: Giới thiệu các giá trị của Nhã nhạc cung đình Huế

- Giá trị nghệ thuật của Nhã nhạc cung đình Huế

+ Phong phú, đa dạng về loại hình ca, nhạc, múa, kịch,...

+ Có quy mô lớn và tính chuyên nghiệp cao: sử dụng nhiều loại nhạc khí, với sự tham gia của nhiều nghệ nhân,...

+ Là loại hình nghệ thuật có tính bác học cao với hệ thống lí luận âm nhạc và sử dụng ca từ theo ngôn ngữ bác học,..

- Giá trị lịch sử của Nhã nhạc cung đình Huế

+ Có lịch sử lâu đời, kế thừa được các thành tựu âm nhạc của dân tộc nói chung và âm nhạc cung đình Thăng Long nói riêng.

+ Phản ánh quá trình giao lưu, tiếp xúc với văn hoá Trung Quốc, văn hoá Chăm-pa và tiếp thu những ảnh hưởng của Phật giáo, Nho giáo,...

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên mang tính tham khảo

2. Di sản văn hoá vật thể

Câu hỏi 1 trang 38 Chuyên đề Lịch Sử 10: Dựa vào lược đồ Hình 16 (tr. 32) em hãy kể tên, xác định vị trí của một số di sản văn hoá vật thể tiêu biểu ở Việt Nam.

Lời giải:

- Vị trí phân bố của một số di sản văn hóa vật thể tiêu biểu ở Việt Nam:

+ Đền Hùng - ở Phú Thọ

+ Thành Cổ Loa; Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long; Văn miếu - Quốc Tử Giám; khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh - ở Hà Nội

+ Thành nhà Hồ - ở Thanh Hóa

+ Đô thị cổ Hội An; thánh địa Mỹ Sơn - ở Qảng Nam

+ Quần thể di tích cố đô Huế - ở Quảng Nam

+ Chiến trường Điện Biên Phủ - ở Điện Biên

+ Dinh Độc Lập - ở Thành phố Hồ Chí Minh.

+ Trống đồng Ngọc Lũ - ở Hà Nam

+ Khu di tích cổ và kiến trúc Óc Eo - Ba Thê ở An Giang

+ Nhà tù Côn Đảo ở Bà Rịa - Vũng Tàu

Câu hỏi 2 trang 38 Chuyên đề Lịch Sử 10: Em hãy lựa chọn giới thiệu một di sản văn hoá vật thể tiêu biểu nhất.

Lời giải:

(*) Lựa chọn: Giới thiệu về Khu di tích Thánh địa Mỹ Sơn

- Thánh địa Mỹ Sơn thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Nơi đây được coi là một trong những trung tâm đền đài chính của Hin-du giáo ở Đông Nam Á.

- Thánh địa Mỹ Sơn có hơn 70 ngôi đền, tháp bằng gạch đá, được xây dựng từ thế kỉ thứ IV đến thế kỉ XIII.

- Ngoài chức năng hành lễ, Mỹ Sơn còn là trung tâm văn hoá, tín ngưỡng và là khu lăng mộ của các vua quan, hoàng thân quốc thích của các vương triều Chăm-pa.

- Năm 1999, Thánh địa Mỹ Sơn được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản Văn hoá Thế giới. Năm 2009, nơi đây đã được Thủ tướng Chính phủ đưa vào danh sách xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt ở Việt Nam.

Câu hỏi 3 trang 38 Chuyên đề Lịch Sử 10: Có quan điểm cho rằng: di sản văn hoá vật thể là các công trình, di tích nên chỉ có giá trị về kiến trúc. Em có đồng ý với quan điểm này không? Thông qua một ví dụ cụ thể, hãy giải thích vì sao em đồng ý hoặc không đồng ý.

Lời giải:

- Phát biểu ý kiến: không đồng ý với quan điểm cho rằng: di sản văn hoá vật thể là các công trình, di tích nên chỉ có giá trị về kiến trúc. Vì, bên cạnh các giá trị về kiến trúc, di sản văn hóa vật thể còn mang những giá trị về mặt lịch sử, văn hóa…

- Ví dụ: Khu di tích Hoàng thành Thăng Long không chỉ mang những dấu ấn về mặt kiến trúc mà còn mang nhiều giá trị về mặt lịch sử, khảo cổ vì:

+ Hoàng thành Thăng Long là quần thể di tích gắn liền với lịch sử Thăng Long - Hà Nội, phản ánh tiến trình lịch sử lâu dài của dân tộc Việt Nam từ thời Bắc thuộc cho đến ngày nay.

+ Quần thể kiến trúc Hoàng thành Thăng Long được xây dựng trải qua nhiều giai đoạn và trở thành di tích quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích ở Việt Nam.

+ Tại Khu di tích Hoàng thành Thăng Long đã phát hiện dấu tích nền móng của các công trình kiến trúc cổ, cùng nhiều hiện vật có giá trị…

3. Di sản thiện nhiên và di sản hỗn hợp

• Câu hỏi 1 trang 44 Chuyên đề Lịch Sử 10: Dựa vào lược đô Hình 29 (tr. 39), hãy xác định vị trí phân bố của một số di sản thiên nhiên và di sản hỗn hợp. Kể tên một số di sản thiên nhiên và hỗn hợp khác.

  Lời giải:

  - Xác định vị trí của một số di sản thiên nhiên tiêu biểu ở Việt Nam

  + Cao nguyên đá Đồng Văn - ở Hà Giang

  + Non nước Cao Bằng - ở Cao Bằng

  + Vườn quốc gia Ba Bể - ở Bắc Cạn

  + Vịnh Hạ Long - ở Quảng Ninh

  + Vườn quốc gia Cúc Phương - ở 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình, Thanh Hóa

  + Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng - ở Quảng Bình

  + Công viên địa chất toàn cầu Đắc Nông - ở Đắc Nông

  + Khu dự trữ sinh quyển Lang Biang (ở Lâm Đồng)

  + Vườn quốc gia Cát Tiên - ở các tỉnh: Lâm Đồng, Bình Phước, Đồng Nai

  + Khu dự trữ sinh quyển ven biển và biển đảo Kiên Giang - ở Kiên Giang

  - Xác định vị trí của một số di sản hỗn hợp tiêu biểu ở Việt Nam

  + Di tích lịch sử và danh thắng Tây Thiên - Tam Đảo (Vĩnh Phúc)

  + Quần thể danh thắng Tràng An (Ninh Bình)

  + Khu di tích danh thắng Yên Tử (Quảng Ninh).

• Câu hỏi 2 trang 44 Chuyên đề Lịch Sử 10: Thông qua một ví dụ cụ thể, giải thích vì sao các di sản được phân loại là di sản thiên nhiên/di sản hỗn hợp.

  Lời giải:

  - Dựa trên giá trị của di sản để phân loại thành: di sản thiên nhiên hoặc di sản hỗn hợp. Trong đó:

  + Di sản thiên nhiên là di sản do tự nhiên tạo nên, có những giá trị đặc sắc về địa chất học, địa lí tự nhiên hoặc sinh vật học. 

• Ví dụ: Vịnh Hạ Long là di sản thiên nhiên có những giá trị nổi bật về: địa hình, địa mạo; cảnh quan thiên nhiên; đa dạng sinh học…

  + Di sản hỗn hợp: là những di sản có giá trị nổi bật cả về văn hóa và thiên nhiên. 

• Ví dụ: khu di tích - danh thắng Yên Tử được xem là Kinh đô Phật giáo Việt Nam, là chốn tổ của Thiến phái Trúc Lâm thời Trần; đồng thời khu di tích - danh thắng Yên Tử cũng có những giá trị lớn về: địa chất, địa mạo; cảnh quan thiên nhiên…

Luyện tập và Vận dụng (trang 44)

Luyện tập 1 trang 44 Chuyên đề Lịch Sử 10: Lập bảng thống kể về một số di sản tiêu biểu của Việt Nam được UNESCO ghi danh theo gợi ý dưới đây:

Lời giải:

Một số di sản tiêu biểu của Việt Nam được UNESCO ghi danh

Luyện tập 2 trang 44 Chuyên đề Lịch Sử 10: Ngoài các di sản đã được UNESCO ghi danh, em hãy kể tên những di sản tiêu biểu khác ở địa phương em hoặc ở Việt Nam theo loại hình.

Lời giải:

(*) Tham khảo, một số di sản tiêu biểu khác ở Việt Nam

- Di sản văn hóa phi vật thể:

+ Ca trù (ở nhiều tỉnh/ thành phố trong cả nước)

+ Nghệ thuật Xòe Thái (của cộng đồng người Thái ở 4 tỉnh Tây Bắc Việt Nam là: Lai Châu; Sơn La; Điện Biên; Yên Bái)

+ Dân ca Cao Lan (ở Bắc Giang)

+ Dân ca của người Bố Y (ở Hà Giang)

+ Hát bội Bình Định (ở Bình Định)

+ Hội đua bò Bảy Núi (An Giang)

- Di sản vật thể:

+ Chiến trường Điện Biên Phủ - ở Điện Biên

+ Dinh Độc Lập - ở Thành phố Hồ Chí Minh.

+ Trống đồng Ngọc Lũ - ở Hà Nam

+ Khu di tích cổ và kiến trúc Óc Eo - Ba Thê ở An Giang

+ Nhà tù Côn Đảo ở Bà Rịa - Vũng Tàu

- Di sản thiên nhiên:

+ Danh lam thắng cảnh Hồ Ba Bể - ở Bắc Kạn

+ Danh lam thắng cảnh khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang – Lâm Bình ở Tuyên Quang

+ Vườn quốc gia Cát Tiên - ở các tỉnh: Lâm Đồng, Bình Phước, Đồng Nai

+ Khu dự trữ sinh quyển ven biển và biển đảo Kiên Giang - ở Kiên Giang

+ Vườn quốc gia Cúc Phương - ở 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình, Thanh Hóa

- Di sản hỗn hợp:

+ Di tích lịch sử và danh thắng Tây Thiên - Tam Đảo (Vĩnh Phúc)

+ Khu di tích danh thắng Yên Tử (Quảng Ninh).

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên mang tính tham khảo

Luyện tập 3 trang 44 Chuyên đề Lịch Sử 10: Theo em, những di sản của Việt Nam có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của đất nước và cộng đồng sinh sống ở vùng di sản? Em cần làm gì để góp phần giữ gìn và phát huy giá trị của các di sản?

Lời giải:

- Ý nghĩa của các di sản:

+ Là tài sản vô giá của cộng đồng, dân tộc, tạo nên giá trị cốt lõi của cộng đồng, dân tộc đó

+ Góp phần tạo ra sinh kế cho cá nhân và cộng đồng; là nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia

+ Góp phần thúc đẩy hòa bình và tinh thần đoàn kết giữa các quốc gia thông qua quá trình giao lưu cũng như tôn trọng đa dạng văn hóa

+ Đóng góp thiết thức vào quá trình bảo vệ môi trường.

- Các biện pháp góp phần giữ gìn và phát huy giá trị di sản mà bản thân em có thể thực hiện:

+ Tìm hiểu, nghiên cứu để hiểu các giá trị của những di sản văn hóa tiêu biểu của địa phương đang sinh sống và của Việt Nam

+ Tuyên truyền cho người thân, bạn bè để nâng cao nhận thức và tinh thần trách nhiệm của mọi người trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản

+ Tuyên truyền, quảng bá các giá trị của di sản văn hóa thông qua các trang mạng xã hội như: Facebook; Tick Tock; Youtube…

+ Lên án, tố cáo các hành vi xâm phạm đến di sản văn hóa…

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên mang tính tham khảo

Vận dụng trang 44 Chuyên đề Lịch Sử 10: Nếu là đại diện cho học sinh Việt Nam giới thiệu về một di sản nổi tiếng của đất nước với bạn bè quốc tế, em sẽ chọn di sản nào? Vì sao? Tìm hiểu thông tin và giới thiệu về di sản đó theo cách của em (làm bài thuyết trình, xây dựng đoạn phim ngắn, thiết kế đồ hoạ,...).

Lời giải:

- Nếu là đại diện cho học sinh Việt Nam giới thiệu về một di sản nổi tiếng của đất nước với bạn bè quốc tế, em sẽ chọn di sản: Thực hành Then của cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam

- Vì:

+ Then là một loại hình sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, tâm linh, vừa là một loại hình âm nhạc dân gian mang nhiều nét đặc trưng của cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Thái

+ Năm 2019, Thực hành Then của cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Thái được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Xem thêm lời giải Sách chuyên đề Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức, chi tiết khác:

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 3 (Kết nối tri thức): Di sản văn hóa

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 4 (Kết nối tri thức): Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 6 (Kết nối tri thức): Nhà nước và pháp luật trong lịch sử Việt Nam (trước năm 1858)

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 7 (Kết nối tri thức): Nhà nước Việt Nam từ 1945 đến nay

Giải Chuyên đề Lịch sử 10 Bài 8 (Kết nối tri thức): Một số bản hiến pháp việt nam từ năm 1946 đến nay