Các yếu tố kích thích bao gồm ở trong thang máy, một căn phòng nhỏ không có cửa sổ hoặc thậm chí ở trên máy bay.
Một số người còn cho rằng mặc quần áo kín cổ cũng có thể kích thích bệnh nhân.
Chứng sợ không gian hẹp Claustrophabia là gì?
Từ claustrophobia bắt nguồn từ từ claustrum trong tiếng Latinh có nghĩa là “một nơi kín mít” và từ tiếng Hy Lạp, phobos có nghĩa là “sợ hãi”.
Những người mắc chứng sợ hãi trước sự gò bó sẽ cố gắng tránh xa không gian nhỏ và những việc khiến họ hoảng sợ và lo lắng.
Họ có thể tránh những nơi như tàu điện ngầm và thích đi cầu thang bộ hơn là thang máy, ngay cả khi leo nhà cao tầng.
Có tới 5% người Mỹ bị chứng sợ không gian hẹp.
Các triệu chứng có thể nặng nhưng nhiều người không tìm cách điều trị.
Chẩn đoán chứng sợ không gian hẹp
Bác sĩ tâm lý học hoặc tâm thần sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng:
- Yêu cầu mô tả các triệu chứng và nguyên nhân
- Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng
- Loại trừ các dạng rối loạn lo âu khác
Để xác định rõ hơn, bác sĩ có thể sử dụng:
- Bảng câu hỏi rối loạn không gian hẹn để giúp xác định nguyên nhân
- Thang điểm sợ hãi để xác định mức độ lo lắng
Để chẩn đoán một chứng ám ảnh cụ thể, cần phải đáp ứng một số tiêu chí nhất định:
- Nỗi sợ hãi vô lý hoặc quá mức dai dẳng gây ra bởi sự hiện diện hoặc dự đoán về một tình huống cụ thể
- Lo lắng khi tiếp xúc với kích thích, có thể hoảng loạn ở người lớn hoặc ở trẻ em là cáu gắt, khóc hoặc lạnh cóng
- Xác nhận của bệnh nhân người lớn rằng nỗi sợ hãi không tương xứng với mối đe dọa
- Tránh đối tượng hoặc tình huống đáng sợ hoặc có xu hướng đối mặt với trải nghiệm nhưng lo lắng hoặc sợ hãi
- Phản ứng của bệnh nhân cản trở cuộc sống hàng ngày và các mối quan hệ hoặc gây khó chịu
- Ám ảnh tồn tại trong một thời gian, thường là 6 tháng hoặc lâu hơn
- Các triệu chứng không do các bệnh tâm thần khác như rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD)
Triệu chứng chứng sợ không gian hẹp
Các triệu chứng thường xuất hiện trong thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên.
Ở trong không gian hẹp hoặc suy nghĩ về việc đó có thể gây sợ hãi về việc không thể thở đúng cách, hết oxy và lo lắng.
Khi mức độ lo lắng đạt đến một mức nhất định, bệnh nhân có thể:
- Đổ mồ hôi và ớn lạnh
- Nhịp tim tăng nhanh và huyết áp cao
- Chóng mặt, ngất xỉu và choáng váng
- Khô miệng
- Tăng thông khí, hoặc "thở gấp"
- Nóng ran
- Run rẩy và cảm giác "bướm bay trong bụng”
- Buồn nôn
- Đau đầu
- Tê liệt
- Cảm giác nghẹt thở
- Tức ngực, đau ngực và khó thở
- Muốn sử dụng phòng tắm
- Nhầm lẫn hoặc mất phương hướng
- Sợ bị làm hại
Ví dụ về không gian nhỏ có thể gây chứng sợ không gian hẹp là:
- Thang máy hoặc phòng thay đồ trong cửa hàng
- Đường hầm, tầng hầm hoặc hầm chứa
- Tàu hỏa và tàu điện ngầm
- Cửa xoay
- Máy bay
- Nhà vệ sinh công cộng
- Ô tô, đặc biệt là những xe có khóa trung tâm
- Khu vực đông đúc
- Khu rửa xe tự động
- Một số thiết bị y tế, chẳng hạn như máy quét MRI
- Phòng nhỏ, phòng có khóa hoặc phòng có cửa sổ không mở được
Các phản ứng của bệnh nhân bao gồm:
- Kiểm tra các lối ra và ở gần chúng khi vào phòng
- Lo lắng khi tất cả các cửa đóng lại
- Ở gần cửa trong một bữa tiệc hoặc tụ tập đông người
- Không lái xe hoặc đi du lịch khi giao thông có khả năng bị tắc nghẽn
- Sử dụng cầu thang bộ thay vì thang máy, ngay cả khi mệt và không thoải mái
Chứng sợ không gian hẹp liên quan đến nỗi sợ hãi bị hạn chế hoặc giới hạn trong một khu vực vì vậy việc phải xếp hàng chờ đợi khi thanh toán cũng có thể gây ra chứng bệnh này.
Điều trị chứng sợ không gian hẹp
Sau khi chẩn đoán, bác sĩ tâm lý học có thể đề nghị một hoặc nhiều lựa chọn điều trị sau đây.
Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Mục đích là thiết lập lại tâm trí của bệnh nhân để họ không còn cảm thấy bị đe dọa bởi những nơi hẹp.
Bao gồm việc từ từ cho bệnh nhân tiếp xúc với không gian nhỏ và giúp họ đối phó với nỗi sợ hãi và lo lắng.
Quan sát người khác: Nhìn người khác tiếp xúc với nỗi sợ hãi của bản thân có thể khiến bệnh nhân yên tâm.
Điều trị bằng thuốc: Thuốc chống trầm cảm và thuốc thư giãn có thể giúp kiểm soát các triệu chứng, nhưng sẽ không giải quyết được nguyên nhân cốt lõi.
Các bài tập thư giãn: Hít thở sâu, thiền định và các bài tập thư giãn cơ có thể giúp giảm những suy nghĩ tiêu cực và lo lắng.
Thực phẩm chức năng: Một số chất bổ sung và các sản phẩm tự nhiên có thể giúp bệnh nhân kiểm soát sự hoảng loạn và lo lắng chẳng như tinh dầu hoa oải hương.
Điều trị thường kéo dài khoảng 10 tuần, hai lần một tuần. Với phương pháp điều trị thích hợp, có thể khắc phục chứng sợ không gian hẹp.
Nguyên nhân chứng sợ không gian hẹp
Trải nghiệm trong quá khứ hoặc thời thơ ấu thường là nguyên nhân khiến một người sợ không gian nhỏ:
- Bị mắc kẹt hoặc bị giữ ở không gian hẹp, do vô tình hoặc cố ý
- Bị lạm dụng hoặc bắt nạt khi còn nhỏ
- Bị tách khỏi cha mẹ hoặc bạn bè khi ở khu vực đông người
- Tiền sử gia đình
Các tổn thương quá khứ sẽ ảnh hưởng đến khả năng bệnh nhân đối phó với tình huống tương tự trong tương lai. Điều này được gọi là bệnh cổ điển.
Tâm trí của con người được cho là liên kết giữa không gian nhỏ hoặc khu vực hạn chế với cảm giác gặp nguy hiểm.
Bệnh cổ điển cũng có thể được thừa hưởng từ cha mẹ hoặc bạn bè đồng trang lứa. Ví dụ, nếu cha mẹ sợ gần gũi, đứa trẻ có thể quan sát hành vi của họ và phát triển những nỗi sợ tương tự.
Các yếu tố di truyền hoặc thể chất có thể có
Các lý thuyết khác có thể giải thích chứng sợ không gian hẹp bao gồm:
Có hạch hạnh nhân nhỏ hơn: Đây là phần não kiểm soát cách cơ thể xử lý nỗi sợ hãi.
Yếu tố di truyền: Một cơ chế tồn tại trong quá trình tiến hóa không hoạt động gây ra những phản ứng không còn cần thiết trong thế giới ngày nay.
Các nghiên cứu trên chuột đã chỉ ra một gen đơn lẻ có thể khiến một số cá nhân có mức độ “căng thẳng do kẻ xâm nhập thường trú” ở mức độ cao hơn.