30 bài tập xác định vị trí của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn (2024) chi tiết, có đáp án

XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ TRONG

BẢNG TUẦN HOÀN

I. Lí thuyết và phương pháp giải

1. Phương pháp giải

Xác định vị trí của một nguyên tố thì cần xác định các yếu tố sau:

- Số thứ tự của nguyên tố là bao nhiêu

- Nguyên tố thuộc chu kì nào

- Nguyên tố thuộc nhóm nào

2. Số thứ ô nguyên tố

- Số thứ tự ô nguyên tố bằng số hiệu nguyên tử của nguyên tố đó.

3. Chu kì của nguyên tố

- Số thứ tự của chu kì bằng số lớp electron của nguyên tố.

- Trong cùng một chu kì thì các nguyên tố có cùng số lớp electron.

4. Nhóm của nguyên tố

- Trong bảng tuần hoàn có 18 nhóm, trong đó có 8 nhóm A; 8 nhóm B. Để xác định được nhóm của nguyên tố ta cần xét xem nguyên tố thuộc nhóm A hay B; số thứ tự nhóm là bao nhiêu

+ Nhóm A: bao gồm các nguyên tố s và p (có e cuối cùng được điền vào phân lớp s hoặc p).

+ Nhóm B: bao gồm các nguyên tố d và f (có e cuối cùng được điền vào phân lớp d hoặc f).

+ Số thứ tự của nhóm bằng số eletron hóa trị. Electron hóa trị bằng số e lớp ngoài cùng cộng với phân lớp kế bên nếu phân lớp đó chưa bão hòa.

II. Ví dụ minh họa 

Ví dụ 1: Xác định vị trí của các nguyên tố sau: 11Na, 17Cl, 26Fe

Hướng dẫn:

11Na : 1s2 2s22p6 3s1

- Vị trí : Ô số 11; chu kì 3; nhóm IA

17Cl : 1s2 2s22p6 3s1

Vị trí: Ô số 17; chu kì 3, nhóm VIIA

26Fe : 1s2 2s22p6 3s23p63d6 4s2

Vị trí: Ô số 26; chu kì 4; nhóm VIIIB

Ví dụ 2: Biết nguyên tố X có nguyên tử khối bằng 3,5 lần nguyên tử khối của oxi. Xác định tên và KHHH của nguyên tố X.

Hướng dẫn:

Diễn đạt X có nguyên tử khối bằng 3,5 lần NTK của oxi là: X = 3,5.O

NTK của O đã biết → tìm được NTK của X → dò bảng xác định được tên nguyên tố X → KHHH

X=3,5.O=3,5.16=56

=> X là nguyên tố sắt, KHH H Fe.

Ví dụ 3: Hợp chất của kim loại M với nhóm PO₄ có công thức là M₃(PO₄)₂. PTK = 267. Tính toán để xác định M là nguyên tố nào?

Hướng dẫn:

M₃(PO₄)₂  = 267

 Có: 3M+2(31+4.16)=267

=>M = (267 -190): 3 = 24

+  Tra bảng 1 SGK/ 42 g M là nguyên tố Magie (Mg).

III. Bài tập vận dụng

Bài 1: Xác định vị trí của nguyên tố (ô, chu kì và nhóm) của nguyên tố có:

a. Số hiệu nguyên tử là 20, là nguyên tố giúp xương chắc khỏe, phòng ngừa những bệnh loãng xương, giảm tình trạng đau nhức và khó khăn trong vận động, làm nhanh lành các vết nứt gãy trên xương.

b. 9 electron, được sử dụng để điều chế một số dẫn xuất hydrocarbon, làm sản phẩm trung gian để sản xuất ra chất dẻo.

c. 28 proton, được dùng trong việc chế tạo hợp kim chống ăn mòn.

d. Số khối là 52 và 28 neutron, dùng chế tạo thép không gỉ.

Hướng dẫn giải

a) Z = 20, cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s²

Nguyên tố này thuộc ô 20 (Z = 20); chu kì 4 (do có 4 lớp electron); nhóm IIA (do nguyên tố s, 2 electron lớp ngoài cùng).

b) Nguyên tử có 9 electron nên Z = 9, cấu hình electron: 1s²2s²2p⁵

Nguyên tố này thuộc ô 9 (Z = 9); chu kì 2 (do có 2 lớp electron); nhóm VIIA (do nguyên tố p, 7 electron lớp ngoài cùng).

c) Nguyên tử có 28 proton nên Z = 28, cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁸4s².

Nguyên tố này thuộc ô 28 (Z = 28), chu kì 4 (do có 4 lớp electron), nhóm VIIIB (do nguyên tố d, có tổng số electron trên 2 phân lớp 3d và 4s là 10).

d) Z = A – N = 52 – 28 = 24, cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁵4s¹

Nguyên tố này thuộc ô 24 (Z = 24), chu kì 4 (do có 4 lớp electron), nhóm VIB (do có 6 electron hóa trị).

Bài 2: Nguyên tố ở vị trí nào trong bảng tuần hoàn có cấu hình electron hóa trị là 3d¹⁰4s¹

A. Chu kì 4, nhóm IB

B. Chu kì 4, nhóm IA.

C. Chu kì 4, nhóm VIA.

D. Chu kì 4, nhóm VIB.

Hướng dẫn giải 

Cấu hình electron của nguyên tố đang xét là: 1s22s22p63s23p63d104s1.

=> Nguyên tố này nằm ở chu kì 4, nhóm IB

Đáp án A

Bài 3: Số thứ tự của nguyên tố A là 8, nguyên tố B là 17, nguyên tố C là 19. Viết cấu hình electron của chúng và cho biết chúng thuộc chu kì nào, nhóm nào ?

Hướng dẫn giải 

Số thứ tự của nguyên tố A là 8 => Z_A =8

Cấu hình e của A: 1s²2s²2p⁴

=> A nằm ở ô số 8, chu kì 2 nhóm VIA

Số thứ tự của nguyên tố B là 17 => Z_B = 17

Cấu hình e của B: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵

=> B nằm ở ô số 17, chu kì 3 nhóm VIIA

Số thứ tự của nguyên tố C là 19 => Z_C = 19

Cấu hình e của C : 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s¹

=> C nằm ở ô số 19, chu kì 4 nhóm IA.

Bài 4: Ion X^2- có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 2s²2p⁶. Nguyên tố X có vị trí nào trong bảng tuần hoàn ?

A. ô thứ 10, chu kì 2, nhóm VIIIA.

B. ô thứ 8, chu kì 2, nhóm VIA.

C. ô thứ 12, chu kì 3, nhóm IIA.

D. ô thứ 9, chu kì 2, nhóm VIIA.

Hướng dẫn giải

Cấu hình e của X là: 1s²2s²2p⁶

X^2- là anion do X được nhận 2 e tạo thành.

=> Cấu hình electron của X là: 1s²2s²2p⁴.

X nằm ở ô số 8, chu kì II, nhóm VIA.

Bài 5: Một ion M³⁺ có tổng số hạt proton, nơtron, electron là 79, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 19. Cấu hình electron của nguyên tử M là :

A. (Ar)3d⁵4s¹.             B. (Ar)3d⁶4s².

C. (Ar)3d⁶4s¹.             D. (Ar)3d³4s².

Hướng dẫn giải

M³⁺ là do nguyên tử M bị mất đi 3 electron hình thành nên.

ion M³⁺ có tổng số hạt proton, nơtron, electron là 79

=> M có tổng số hạt proton, nơtron, electron là : 79 + 3 = 82

Gọi số hạt proton, notron, electron của M lần lượt là: p, n, e

=> p + n + e = 82 => 2p + n = 82 (I)

Mặt khác, trong M³⁺ số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 19

=> p + e - 3 – n = 19 => 2p – n = 22 (II)

Từ (I) và (II) => p = 26, n = 30.

Z_M =26 => Cấu hình e của M là: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁶4s².

Xem thêm các dạng bài tập Hóa Học hay khác:

30 bài tập về Cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (2024) có đáp án chi tiết nhất

30 Bài tập về Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (2024) có đáp án chi tiết nhất

Giải SGK Hóa học 10 (Kết nối tri thức) Bài 2: Nguyên tố hóa học

Giải SBT Hóa học 10 (Chân trời sáng tạo) Bài 7: Định luật tuần hoàn – Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

50 Bài tập về nguyên tố hóa học (có đáp án năm 2023) - Hóa 10