Bài viết dưới đây trình bày các nguyên nhân gây ra đau bụng và chóng mặt; khái quát triệu chứng và phương pháp điều trị cho từng tình trạng.
Nguyên nhân đau bụng và chóng mặt
Say rượu
Tình trạng say xỉn, xảy ra sau khi uống quá nhiều rượu hoặc đồ uống có cồn, bao gồm các triệu chứng sau:
- Mệt mỏi
- Khát nước
- Đau đầu
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Đổ mồ hôi
- Đau bụng
- Chóng mặt
- Nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh
Say rượu dẫn đến chóng mặt (Nguồn https://www.medicalnewstoday.com/) Cách xử trí là uống nhiều nước kết hợp nghỉ ngơi thư giãn. Dùng thuốc chống viêm không steroid có thể giúp giảm đau đầu. Phần lớn các trường hợp sẽ qua cơn say rượu sau 24 giờ.
Mất nước
Khi thiếu hụt chất lỏng trong cơ thể sẽ gây nên tình trạng mất nước, với các dấu hiệu sau:
- Khát nước
- Khô môi, khô miệng
- Nước tiểu đậm màu
- Tiểu ít
- Chóng mặt
- Mệt mỏi
Một nghiên cứu năm 2004 đã phát hiện mối liên hệ giữa tình trạng mất nước và co thắt dạ dày, khẳng định rằng một người đang bị mất nước sẽ gặp đau bụng.
Điều trị mất nước nhẹ bằng cách uống nước, sử dụng dung dịch bù nước và điện giải đường uống. Với tình trạng mất nước nghiêm trọng – với các biểu hiện như lú lẫn, hôn mê hoặc mất ý thức – cần được chuyển cấp cứu bệnh viện.
Viêm dạ dày ruột
“Cúm dạ dày” là tên gọi khác của bệnh viêm dạ dày ruột, một bệnh nhiễm trùng đường ruột. Viêm dạ dày ruột có thể do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, nhưng nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm dạ dày ruột cấp tính với triệu chứng nôn mửa và tiêu chảy là norovirus, một loại virus rất dễ lây lan.
Viêm dạ dày ruột có nguyên nhân chính do Novovirus (Nguồn https://www.vikramhospital.com/) Các triệu chứng của viêm dạ dày ruột là:
- Buồn nôn, nôn mửa
- Tiêu chảy
- Đau bụng
- Sốt
- Đau đầu
- Nhức mỏi cơ
Nôn mửa và tiêu chảy có thể gây mất nước, dẫn đến chóng mặt và choáng váng. Ngộ độc thực phẩm cũng có các triệu chứng tương tự.
Viêm dạ dày ruột do Novovirus thường thuyên giảm sau khoảng 1-3 ngày. Điều trị quan trọng là bổ sung đủ nước và điện giải để tránh tình trạng mất nước. Tuy nhiên, nếu rơi vào tình trạng mất nước hoặc các triệu chứng không giảm, người bệnh cần khám bác sĩ.
Kinh nguyệt
Một nghiên cứu năm 2012 về tình trạng chóng mặt ở các giai đoạn khác nhau của chu kỳ kinh nguyệt cho thấy phụ nữ có thể bị chóng mặt trong suốt thời gian có kinh nguyệt.
Đau bụng trong kỳ hành kinh (Nguồn https://haemophilia.ie/)Thời điểm trước và trong kỳ kinh nguyệt còn xảy ra hiện tượng đau bụng kinh, do đó phụ nữ có thể gặp đau bụng và chóng mặt trong thời gian này, do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể.
Thời kỳ mãn kinh
Mãn kinh thường xảy ra ở độ tuổi từ 45 đến 58. Một nghiên cứu năm 2014 cho thấy phụ nữ tiền mãn kinh hay gặp chóng mặt hơn so với nam giới cùng độ tuổi và phụ nữ ở những nhóm tuổi khác. Phụ nữ ở nhóm tuổi này còn có thể gặp cả đau bụng kinh.
Rối loạn lo âu
Cảm giác lo âu là một phản ứng bình thường đối với tình trạng căng thẳng; trong một số trường hợp, nó giúp con người đối phó với các trường hợp nguy hiểm. Tuy nhiên, những người bị rối loạn lo âu cảm thấy lo lắng trong cả những tình huống bình thường, chẳng hạn như trước một cuộc gặp mặt thông thường.
Lo âu có thể dẫn đến đau bụng và chóng mặt (Nguồn https://www.sunshineclinic.org/)Lo âu có thể gây ra các triệu chứng:
- Đổ mồ hôi
- Nhịp tim nhanh
- Buồn nôn
- Đau bụng
- Chóng mặt
- Căng cơ
Các phương pháp kiểm soát lo âu bao gồm liệu pháp trò chuyện và các biện pháp kiểm soát căng thẳng như chánh niệm. Bên cạnh đó, có thể sử dụng thuốc để điều trị lo âu.
Hội chứng làm rỗng dạ dày nhanh
Hội chứng này xảy ra khi thức ăn trong dạ dày được đẩy xuống ruột non quá nhanh. Đây là một biến chứng thường gặp sau phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ dạ dày.
Hội chứng làm rỗng dạ dày nhanh có các triệu chứng:
- Co thắt dạ dày
- Tiêu chảy
- Buồn nôn
- Chóng mặt
- Mệt mỏi
- Đổ mồ hôi, ớn lạnh
Hội chứng làm rỗng dạ dày nhanh có thể được kiểm soát bằng cách thay đổi chế độ ăn uống hoặc dùng thuốc làm chậm quá trình rỗng của dạ dày. Phẫu thuật là biện pháp cuối cùng nếu các phương pháp khác kém hiệu quả.
Viêm tụy cấp
Viêm tụy cấp là tình trạng viêm cấp tính của tuyến tụy; do sỏi mật, lạm dụng rượu, nhiễm trùng hoặc rối loạn di truyền.
Các triệu chứng của viêm tụy cấp bao gồm:
- Đau vùng thượng vị có thể lan ra sau lưng
- Sốt
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Nhịp tim nhanh
- Bụng căng hoặc cứng
Hình ảnh tuyến tụy (Nguồn https://www.onhealth.com/)Nếu bệnh nhân viêm tụy bị mất nước, họ có thể gặp tình trạng chóng mặt.
Viêm tụy cấp là tình trạng cần điều trị cấp cứu. Thông thường, bệnh sẽ thuyên giảm sau vài ngày điều trị, nhưng một số trường hợp cần điều trị nội trú kéo dài hơn nếu các triệu chứng chưa được cải thiện.
Xuất huyết dạ dày
Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng nghiêm trọng do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có viêm loét dạ dày tá tràng.
Các triệu chứng của xuất huyết tiêu hóa bao gồm:
- Phân có màu đen hoặc có máu
- Nôn ra máu, hoặc chất nôn trông giống như bã cà phê
- Đau bụng
- Chóng mặt
- Mệt mỏi, suy nhược cơ thể
Những người bị xuất huyết tiêu hóa cần đi khám bác sĩ sớm. Nếu xuất huyết xảy ra đột ngột, cần được xử trí cấp cứu.
Cơn đau thắt ngực
Một số người bị cơn đau thắt ngực có thể gặp cả đau bụng khi cơn đau lan tỏa từ vùng ngực đến vùng thượng vị.
Cơn đau thắt ngực có thể lan đến vùng bụng (Nguồn https://nypost.com/)Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (American Heart Association - AHA) phụ nữ dễ gặp các triệu chứng đi kèm cùng với cơn đau thắt ngực hơn so với nam giới.
Trường hợp cần được xử trí cấp cứu nếu có các triệu chứng sau:
- Cảm giác căng tức ở giữa ngực
- Đau ở ngực, một hoặc cả hai cánh tay, cổ, hàm hoặc dạ dày
- Khó thở
- Vã mồ hôi, ớn lạnh
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Cảm giác lâng lâng
Nguyên nhân hiếm gặp khác
- Ung thư: Một số dạng ung thư có thể gây chóng mặt, đau dạ dày hoặc cả hai. Ví dụ, những bệnh nhân ung thư hạch, có thể bị chóng mặt và đau vùng mạng sườn.
- Suy tuyến thượng thận cấp: Hiện tượng này xảy ra khi tuyến thượng thận ngừng hoạt động đột ngột, gây ra sự thiếu hụt cortisol. Các triệu chứng bao gồm mệt mỏi, chóng mặt, tụt huyết áp và co thắt cơ chân hoặc lưng.
- Nhiễm độc ruột già: Đây là một biến chứng của viêm đại tràng nhiễm trùng, có thể xảy ra do bệnh viêm đường ruột hoặc nhiễm trùng, khiến ruột già bị giãn ra. Các triệu chứng bao gồm sốt, nhịp tim nhanh, mất nước và ruột già giãn rộng.
Đây là một tình trạng nguy hiểm và cần được xử trí cấp cứu.
Chẩn đoán đau bụng và chóng mặt
Để chẩn đoán nguyên nhân gây đau bụng và chóng mặt, bác sĩ sẽ hỏi bệnh và thăm khám lâm sàng cũng như chỉ định chụp X-quang và xét nghiệm máu.
Người bệnh cần mô tả các triệu chứng của mình cụ thể, chi tiết để giúp bác sĩ xác định được nguyên nhân.
Các trường hợp cần thăm khám bác sĩ
Người bệnh cần đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu gặp đau bụng kéo dài, hoặc. một trong các dấu hiệu sau:
- Sốt hoặc vã mồ hôi
- Da xanh xao, nhợt nhạt
- Đi tiểu hoặc đi ngoài ra máu
- Không thể đánh rắm, bí tiểu hoặc táo bón
- Đau lan lên ngực, cổ hoặc vai
- Nôn mửa kéo dài hoặc nôn ra máu
- Khó thở
- Đau tức bìu
- Đau kèm theo chảy máu âm đạo, nếu đang mang thai
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Nếu nguyên nhân gây đau dạ dày và chóng mặt không quá nguy hại, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Tăng cường nghỉ ngơi kết hợp uống nhiều nước
- Chườm ấm bụng, tắm nước ấm
- Tránh thực phẩm và đồ uống có thể gây kích ứng dạ dày, như cà phê, rượu và gia vị
Các phương pháp này là điều trị bổ sung, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
Tóm tắt
Đau bụng và chóng mặt có rất nhiều nguyên nhân. Chẳng hạn như lo âu và mất nước nhẹ, có thể điều trị tại nhà bằng cách uống đủ nước, nghỉ ngơi và sử dụng liệu pháp nhiệt có thể giảm bớt các triệu chứng.
Tuy nhiên nếu các triệu chứng kéo dài hoặc nặng lên, người bệnh cần đi khám bác sĩ.
Xem thêm: