Nội soi thực quản dạ dày là gì?
Nội soi thực quản dạ dày có thể là một biện pháp can thiệp điều trị hay là một công cụ chẩn đoán hoặc cả hai. Quy trình này là một phần của khám chữa bệnh nếu bác sĩ cần tiếp cận với đường tiêu hóa trên. Thủ thuật này đều có thể thực hiện trên trẻ em và người lớn.
Nội soi thực quản dạ dày sử dụng một ống nội soi đưa từ miệng xuống đường tiêu hóa. Ống nội soi mảnh và mềm, có gắn máy ảnh và các dụng cụ vi phẫu. Máy ảnh được đặt bên trong lòng ống và bác sĩ có thể chụp ảnh hoặc quay video vùng tổn thương để giúp chẩn đoán và điều trị. Có thể sử dụng các dụng cụ vi phẫu để điều trị bệnh.
Nội soi dạ dày thực quản có thể bao gồm một hoặc nhiều các phần sau:
- Nội soi thực quản: quan sát trong lòng thực quản.
- Nội soi dạ dày: quan sát trong lòng dạ dày.
- Nội soi tá tràng – ruột: quan sát bên trong tá tràng là phần đầu tiên của ruột non.
Nội soi thực quản dạ dày không quan sát được hệ thống tiêu hoá trên từ bên ngoài và không cung cấp được các thông tin về phổi, gan, lách hoặc các cơ quan lân cận khác.
Chống chỉ định
Chống chỉ định với nội soi thực quản dạ dày nếu: bạn đang có có bệnh phổi cấp tính như hen suyễn, đợt cấp nặng của COPD, bệnh tim mạch nặng gây khó khăn cho việc gây mê hoặc bị nhiễm trùng ở mũi, cổ họng, ở phổi, đặc biệt là khi thủ thuật này được thực hiện cho mục đích chẩn đoán. Ung thư vùng cổ hoặc khoang miệng có thể cản trở đường đi của ống soi vào thực quản, nhưng người bị ung thư không có chống chỉ định với nội soi thực quản dạ dày.
Biến chứng
Nói chung, các biến chứng nhẹ và sẽ biểu hiện ra ngoài trong quá trình thực hiện nội soi hoặc ngay sau đó vài ngày. Nội soi thực quản dạ dày có thể có các biến chứng nghiêm trọng, nhưng hiếm gặp.
Sự va chạm gây rách lớp niêm mạc bên trong của thực quản, dạ dày hoặc ruột non có thể gây chảy máu. Thương tổn này có thể tự lành nếu nhỏ. Nếu nó lớn hơn gây mất máu và cần được sửa chữa trong quá trình nội soi hoặc ngay sau đó.
Thủ thuật này cũng có thể gây ra một vết thủng ở đường tiêu hóa trên dẫn đến chảy máu nghiêm trọng hoặc rò rỉ dịch dạ dày, đe dọa tính mạng nên cần được cấp cứu ngay.
Ảnh hưởng đến tim hoặc hô hấp của thuốc gây tê cũng có thể xảy ra, đặc biệt là đối với những người bị bệnh tim hoặc tiền sử bệnh phổi nặng.
Các biến chứng trên khả năng xảy ra cao hơn nếu bạn có bệnh lý nặng ở đường tiêu hóa trước khi thực hiện thủ thuật như một vết loét chảy máu hoặc một khối u lớn. Ngoài ra, nội soi thực quản dạ dày dùng để điều trị gây ra nhiều tổn thương hơn thực hiện nội soi chẩn đoán và có nhiều khả năng gây ra biến chứng.
Mục đích của nội soi thực quản dạ dày
Quan sát lòng ống tiêu hoá giúp xác định rõ nguyên nhân gây ra bệnh. Nguồn ảnh: researchgate.net Nội soi thực quản dạ dày được thực hiện vì lý do chẩn đoán hoặc điều trị, tùy thuộc vào tình trạng bệnh.
Bác sĩ có thể đề nghị nội soi thực quản dạ dày nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Nuốt khó
- Nuốt đau
- Nôn nhiều, kéo dài
- Nôn ra máu hoặc ho ra máu
- Ợ chua
- Ợ hơi
- Đắng miệng
- Khó tiêu
- Đau bụng
- Đau ngực
- Sút cân không rõ nguyên nhân
- Thiếu máu không rõ nguyên nhân (Số lượng hồng cầu thấp)
Quan sát lòng ống tiêu hoá giúp xác định rõ nguyên nhân gây ra bệnh mà không thể chẩn đoán rõ ràng được khi chỉ nghe mô tả triệu chứng.
Bạn cũng cần phải thực hiện nội soi thực quản dạ dày nếu bạn đã chụp X-quang bụng, siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính cho thấy có sự bất thường của đường tiêu hóa trên. Thông thường, chẩn đoán hình ảnh có thể quan sát được cấu trúc giải phẫu của hệ thống tiêu hoá trên và các cơ quan lân cận, nhưng chúng không cung cấp cái nhìn về thương tổn trong lòng ống tiêu hoá. Điều này khiến cho nội soi thực quản dạ dày trở thành một phương pháp hỗ trợ hữu ích cho chẩn đoán hình ảnh.
Nội soi thực quản dạ dày cũng được chỉ định khi bệnh sử và khám lâm sàng cho thấy có khả năng tổn thương trong lòng ống tiêu hoá mà không thể nhìn rõ được bằng xét nghiệm ít xâm lấn (như chẩn đoán hình ảnh).
Ngoài ra, nếu ăn phải dị vật hoặc chất ăn mòn, thì nội soi thực quản dạ dày sẽ được chỉ định.
Là công cụ chẩn đoán, nội soi thực quản dạ dày rất hữu ích vì là cách dễ và an toàn nhất để sinh thiết lấy mẫu. Trong quá trình tiến hành thủ thuật, bác sĩ có thể thu thập một hoặc nhiều mẫu mô bệnh học để làm giải phẫu bệnh.
Các bệnh có thể được chẩn đoán hoặc điều trị bằng nội soi thực quản dạ dày bao gồm:
- Loét dạ dày.
- Giãn tĩnh mạch thực quản (mạch giãn to ra dễ bị chảy máu).
- Dị sản (không giãn nở được cơ trơn) của đường tiêu hóa trên.
- Điều trị các tổn thương của dạ dày - ruột.
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD- Gastroesophageal reflux disease).
- Loét thực quản, dạ dày, tá tràng.
- Thoát vị qua khe thực quản.
- Viêm thực quản, dạ dày, tá tràng.
- Bệnh mãn tính như bệnh Celiac hoặc bệnh Crohn.
- Nhiễm trùng.
- Ung thư.
Khi được thực hiện cho mục đích điều trị, bác sĩ có thể sử dụng bất kì phương pháp nào sau đây tùy thuộc vào bệnh:
- Cắt một phần tổn thương (như ung thư).
- Sửa chữa một tổn thương hở (như loét).
- Thắt tĩnh mạch thực quản giãn.
- Sử dụng nhiệt hoặc lạnh để phá vỡ ổ áp xe.
- Sử dụng bóng chèn hoặc liệu pháp laze để làm giãn rộng đường tiêu hóa trên.
Nội soi cũng được sử dụng trong điều trị béo phì nặng như một liêu pháp thay thế cho phẫu thuật giảm cân.Thủ thuật này bao gồm các kỹ thuật như giảm kích thước dạ dày bằng sử dụng phương pháp phẫu thuật nội soi chứ không phải mổ mở.
Chuẩn bị
Trước khi tiến hành nội soi thực quản dạ dày, bác sĩ có thể yêu cầu các kết quả chẩn đoán hình ảnh trước để có lựa chọn phù hợp khi tiến hành thủ thuật của bạn.
Địa điểm thực hiện
Nội soi thực quản dạ dày thường được thực hiện trong phòng nội soi, là một phòng thủ thuật đặc biệt. Nó nằm trong bệnh viện, trung tâm phẫu thuật hoặc phòng khám ngoại trú.
Bạn nên chuẩn bị dành vài giờ cho thủ thuật này và nghỉ ngơi trong thời gian còn lại của ngày sau khi làm thủ thuật.
Trang phục
Bạn sẽ phải thay áo choàng, vì vậy những gì bạn mặc đến cơ sở y tế sẽ không ảnh hưởng đến thủ thuật của bạn. Tuy nhiên, vì sẽ có thể cảm thấy hơi chướng bụng sau khi thực hiện nội soi thực quản dạ dày nên bạn cân nhắc tránh mặc quần áo bó sát bụng.
Chế độ ăn uống
Bạn sẽ được yêu cầu nhịn ăn và uống khoảng tám giờ trước khi thực hiện thủ thuật, chỉ được phép uống chất lỏng trong tối đa năm giờ trước khi nội soi. Bác sĩ sẽ hướng dẫn chi tiết hơn nếu có các chú ý đặc biệt dựa trên tình hình cụ thể.
Thuốc
Nếu bạn đang dùng thuốc chống đông, bác sĩ có thể hướng dẫn bạn ngừng dùng thuốc vài ngày trước khi nội soi. Và bạn cũng có thể được hướng dẫn điều chỉnh liều lượng của steroid hoặc các loại thuốc chống viêm khác mà bạn đang dùng.
Chi phí và Bảo hiểm Y tế
Bảo hiểm y tế của bạn có thể yêu cầu ủy quyền trước để phê duyệt thanh toán và cơ sở nơi bạn làm thủ thuật sẽ thực hiện bước đó.
Bạn sẽ phải trả một khoản đồng thanh toán và bạn có thể tìm hiểu phần chi phí của mình từ công ty bảo hiểm và cơ sở nơi bạn thực hiện nội soi.
Nếu bạn tự trả tiền nội soi thì dự kiến chi phí sẽ nằm trong khoảng từ 500.000 VNĐ - 1.000.000 VNĐ.
Cần mang theo những gì?
Bạn phải mang theo giấy chỉ định nội soi thực quản dạ dày đã được bác sĩ đưa trước, thẻ bảo hiểm y tế, giấy tờ tùy thân và tiền.
Vì có thể bạn sẽ cần gây mê khi nội soi thực quản dạ dày nên đảm bảo rằng bạn có người thân đi cùng khi làm thủ thuật.
Thay đổi lối sống
Bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn nên thay đổi chế độ ăn uống trong vài tuần trước khi thực hiện nội soi thực quản dạ dày. Ví dụ, bạn có thể được hướng dẫn để tránh ăn gluten nếu lo ngại rằng bạn có thể mắc bệnh Celiac.
Điều gì sẽ xảy ra vào ngày bạn được nội soi thực quản dạ dày?
Sau khi thực hiên nội soi thực quản dạ dày,bạn cần phải đợi cho đến khi tỉnh táo và minh mẫn mới được xuất viện. Nguồn ảnh: foxcitiesaha.comKhi bạn đăng ký nội soi thực quản dạ dày, bạn sẽ được yêu cầu điền vào một số tờ đơn, bao gồm giấy đồng ý thực hiện thủ thuật, giấy ủy quyền thanh toán và giấy bảo mật thông tin bệnh nhân.
Nội soi thực quản dạ dày thường được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tiêu hoá. Điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên sẽ hỗ trợ bạn làm thủ tục.
Trước khi làm thủ thuật
Đôi khi, có một khu vực chuẩn bị, nơi bạn có thể thay áo choàng trước khi làm thủ thuật. Nhưng thường thì bệnh nhân làm điều này trong phòng thủ thuật. Nếu bạn có răng giả nên tháo ra để thuận lợi cho gây mê và tránh làm hỏng ống nội soi.
Nhịp tim, huyết áp, nhịp thở và độ bão hoà oxy sẽ được theo dõi trong suốt quá trình tiến hành thủ thuật. Bạn sẽ có một máy đo oxy xung đặt trên ngón tay để đo độ bão hòa oxy, nhịp mạch và một vòng đo huyết áp sẽ được đặt trên cánh tay.
Bạn sẽ cần phải tiêm tĩnh mạch thuốc giảm đau, an thần cũng như dùng thuốc tê cục bộ vào cổ họng để không còn cảm giác khó chịu và nôn mửa.
Điều dưỡng sẽ đặt một đường truyền tĩnh mạch tại cánh tay của bạn; ban đầu bạn sẽ cảm thấy như bị kim châm, nhưng sau đó sẽ không đau nữa. Tiếp theo sẽ tiêm thuốc an thần gây buồn ngủ và giúp bạn thư giãn. Mặc dù bản thân thuốc không đưa bạn vào giấc ngủ nhưng không có gì lạ khi bạn ngủ quên trong quá trình này.
Điều gì xảy ra khi tiêm thuốc an thần qua đường tĩnh mạch?
Bước tiếp là xịt thuốc vào họng của bạn, thuốc này có tác dụng gây tê trong khoảng 30 đến 45 phút.
Bạn được đưa một dụng cụ bảo vệ vào miệng để bảo vệ răng khỏi ống nội soi. Sau đó bạn sẽ được cố định nằm nghiêng về bên trái.
Trong quá trình thực hiện
Khi đã chuẩn bị sẵn sàng, bạn sẽ được yêu cầu nuốt một hoặc hai lần trong thời gian đầu đưa ống nội soi vào. Ống sẽ không cản trở khả năng thở của bạn và chỉ gây khó chịu nhẹ sau khi đặt ống.
Bạn sẽ không cảm thấy bất kỳ sự khó chịu nào trong quá trình nội soi thực quản dạ dày và không cảm thấy đau hoặc nhận thấy vết cắt từ các kỹ thuật như sinh thiết hoặc cắt bỏ khối u.
Bạn có thể gặp cảm giác đầy bụng khi bác sĩ bơm một lượng không khí vừa phải vào để mở rộng dạ dày giúp việc quan sát tốt hơn. Hình ảnh hoặc video được chụp bên trong đường tiêu hóa của bạn để theo dõi các bất thường và lập kế hoạch điều trị.
Có thể sinh thiết lấy mẫu bệnh phẩm sẽ được thực hiện để kiểm tra. Nếu vậy, bạn sẽ được khâu vết thương để cầm máu và nhanh lành.
Nếu bạn đang nội soi thực quản dạ dày để điều trị bệnh tiêu hóa, các dụng cụ đốt điện gắn với ống nội soi sẽ được sử dụng để điều trị bệnh.
Bạn sẽ có kết quả ngay sau thủ thuật nội soi thực quản dạ dày. Và bác sĩ có thể quyết định một số phương pháp điều trị dựa trên những gì quan sát được sau khi bạn đã có kết quả nội soi thực quản dạ dày.
Sau khi thủ thuật
Sau khi rút ống nội soi, nhân viên y tế sẽ cho bạn biết rằng thủ thuật của bạn đã hoàn tất. Bạn có thể không nhớ lại quá trình nội soi vì tác dụng của thuốc an thần.
Bạn cần phải đợi cho đến khi tỉnh táo và minh mẫn mới được xuất viện. Trong khi chờ đợi bạn vẫn sẽ được theo dõi mạch, huyết áp.
Hãy báo cho nhân viên y tế nếu bạn cảm thấy khó chịu hoặc đau.
Bác sĩ sẽ thảo luận về kết quả nội soi ngay sau thủ thuật hoặc có thể lên lịch một cuộc hẹn khác để khám lại và đưa ra kế hoạch điều trị, đặc biệt nếu bạn đã làm sinh thiết. Quá trình này có thể mất vài ngày hoặc vài tuần. Hãy chắc chắn rằng bạn đã nắm rõ về mốc thời gian đó trước khi ra viện.
Thời gian hồi phục
Bạn có thể cảm thấy choáng trong vài giờ sau khi thực hiện nội soi thực quản dạ dày. Hoặc bị đau họng nhẹ sau khi làm thủ thuật, tình trạng này sẽ kéo dài khoảng 24 giờ.
Hãy thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ về chế độ ăn uống sau thủ thuật. Bạn nên ăn, uống từ từ, sử dụng chất lỏng mát và thức ăn mềm là tốt nhất, tránh bất cứ thứ gì quá nóng hoặc cay.
Thực hiện chế độ ăn kiêng của bạn từ từ và đừng thúc ép bản thân ăn nhiều hơn mức cho phép quá sớm. Bạn có thể ăn được đồ ăn thông thường trong vòng một tuần.
Quá trình phục hồi
Quá trình phục hồi sau nội soi sẽ không quá vài ngày. Nếu tình trạng khó chịu ở cổ họng kéo dài hơn thế, hay cảm thấy đau dữ dội hơn hoặc khó nuốt, bị sưng ở phía sau cổ họng hãy gọi cho bác sĩ.
Hãy gọi cấp cứu nếu bạn bị đau bụng dữ dội bất thường, chảy máu sau khi làm thủ thuật. Phân có màu sẫm hoặc ho, khạc ra máu, nôn ra máu là những dấu hiệu cần lưu ý. Hoa mắt hoặc chóng mặt có thể báo hiệu mất máu nghiêm trọng và cũng cần được cấp cứu.
Chăm sóc dài hạn
Bạn không cần phải được chăm sóc lâu sau một thủ thuật nội soi dạ dày thực quản. Tuy nhiên, bạn cần có các biện pháp điều trị để giải quyết vấn đề được phát hiện ra trong nội soi thực quản dạ dày.
Các phương pháp điều trị có thể bao gồm hóa trị và xạ trị cho bệnh ung thư, phẫu thuật thoát vị hoặc thuốc chống viêm cho bệnh Crohn.
Các cuộc phẫu thuật có thể xảy ra
Nói chung, bạn không cần phải thực hiện nội soi thực quản dạ dày thường xuyên. Nhưng nếu các triệu chứng xấu đi một cách bất thường hoặc xuất hiện triệu chứng mới, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một cuộc nội soi thực quản dạ dày khác để tìm nguyên nhân.
Điều chỉnh lối sống
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh mà bạn có thể phải thay đổi chế độ ăn uống. Ví dụ, bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng khuyên bạn nên tránh thực phẩm có tính axit làm trầm trọng thêm vết loét. Hoặc chia nhỏ bữa ăn nếu bạn có bệnh mạn tính với chứng co thắt đường tiêu hóa trên.
Và nếu bạn đã nội soi thực quản dạ dày để điều trị béo phì, bạn cần hạn chế lượng calo để duy trì lợi ích lâu dài.
Hãy nhớ rằng mỗi tình trạng bệnh dạ dày ruột được quản lý bằng chế độ ăn uống đặc biệt của riêng nó. Không có chiến lược chung phù hợp với tất cả.
Kết luận
Nội soi thực quản dạ dày là một phần quan trọng trong chẩn đoán và điều trị các bệnh của đường tiêu hóa trên. Thủ thuật này đem lại kết quả tốt và quá trình hồi phục thường chỉ mất một vài ngày.
Nếu bạn có bệnh đường tiêu hoá trên cấp hoặc mạn tính cần phải thực hiện nội soi thực quản dạ dày, đừng ngần ngại yêu cầu bác sĩ và nhân viên y tế giải thích kết quả của thủ thuật để bạn có thể hiểu các vấn đề về sức khỏe của mình.
Xem thêm: