Video: 12 cách điều trị bệnh hở van tim 3 lá giảm mệt mỏi, đau nhói ngực
Van ba lá ở đâu?
Van ba lá nằm giữa tâm nhĩ phải (buồng trên phải) và tâm thất phải (buồng dưới phải) của tim. Đây là van đầu tiên (trong số bốn van) mà dòng máu đi qua sau khi lưu thông qua cơ thể người.
Hở van ba lá phổ biến không?
Hở van ba lá mức độ nhẹ được tìm thấy ở khoảng 50% đến 60% thanh niên. Hở van ba lá nhẹ xảy ra ở khoảng 15% người lớn. Ít nhất 1,6 triệu người ở Hoa Kỳ bị hở van ba lá vừa hoặc nặng. Trên toàn thế giới, ước tính có khoảng 70 triệu người bị hở van ba lá.
Hở van ba lá có bình thường không?
Mặc dù bệnh hở van ba lá phổ biến ở người lớn, nhưng nó không được coi là bình thường. Tuy nhiên, hở van bá lá nhẹ không có hại.
Hở van ba lá ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?
Ở mức nhẹ nhất, hở van ba lá dường như không ảnh hưởng đến cơ thể. Tuy nhiên, khi tình trạng bệnh càng nghiêm trọng càng gây nhiều ảnh hưởng tới cơ thể. Hở van ba lá mức độ trung bình và nặng có thể làm thay đổi hình dạng của tim dẫn đến tổn thương tim vĩnh viễn, cuối cùng suy tim và tử vong (đặc biệt là ở những người trên 70 tuổi).
Triệu chứng và nguyên nhân của hở van ba lá
Các triệu chứng của hở van ba lá
Các triệu chứng của hở van ba lá có thể không nổi bật khi một bệnh khác là vấn đề thực sự. Thông thường hở van ba lá nhẹ sẽ không có triệu chứng trên lâm sàng.
Các triệu chứng của hở van ba lá bao gồm:
Khó thở: điều này thường xảy ra khi người bệnh đang hoạt động.
- Mệt mỏi hoặc suy nhược
Triệu chứng này thường gây kéo dài trong một thời gian dài (vài ngày hoặc hơn), không chỉ là cảm giác mệt mỏi.
- Phù ở mắt cá chân, bàn chân hoặc tràn dịch màng bụng
Tình trạng phù xảy ra khi tim suy yếu, quá sức để duy trì chức năng bình thường, khiến dịch tích tụ quá nhiềutại những vùng trên. Tràn dịch màng bụng cũng có thể là một dấu hiệu cho thấy gan đang ứ trệ tuần hoàn, có thể khiến gan to và hoạt động bất thường. Điều này có thể gây triệu chứng vàng da (vàng da hoặc vàng mắt) và giảm cân.
- Tiếng thổi tim
Khi bác sĩ thăm khám bằng ống nghe tim có thể phát hiện ra tiếng thổi. Tiếng thổi này là những âm thanh bất thường cho thấy trái tim hoạt động không bình thường.
- Mạch đập mạnh bất thường
Bác sĩ có thể nhận thấy mạch đập mạnh bất thường ở cổ hoặc vùng gan. Điều này thường xảy ra với các trường hợp hở van ba lá nặng và tiến triển.
Nguyên nhân nào gây ra hiện tượng hở van ba lá?
Mỗi van bên trong tim có các lá van như nắp van, để máu đi qua. Tình trạng hở van ba lá xảy ra khi các lá van không đóng kín hoàn toàn, khiến dòng máu chảy ngược chiều. Dòng máu càng phụt ngược nhiều thì tình trạng hở van ba lá càng nặng.
Có hai loại hở van ba lá.
- Cơ năng: còn gọi là hở van ba lá thứ phát. Loại hở van ba lá này xảy ra do một bệnh khác. Đây là loại phổ biến nhất và thường được tìm thấy khi chẩn đoán các bệnh khác.
- Bệnh lý tại van: thường được gọi là hở van ba lá nguyên phát, loại này không phải do bệnh hoặc tình trạng khác gây ra.
Hở van ba lá là một dạng của bệnh van ba lá. Một dạng khác của bệnh này là hẹp van ba lá (hẹp hoặc tắc van) và chúng đôi khi có thể xảy ra cùng một lúc. Một số bệnh gây ra hoặc xảy ra cùng với bệnh hở van ba lá.
Các bệnh hoặc tình trạng có thể gây hở van ba lá bao gồm:
- Nhiễm khuẩn
Nhiễm trùng do vi khuẩn không được điều trị có thể gây ra bệnh thấp tim, làm hỏng các lá van tim. Khi cả hở và hẹp van ba lá được phát hiện thì hầu như nguyên nhân luôn luôn là do thấp tim.
- Bệnh Ebstein hay dị dạng van ba lá
Những người sinh ra với khiếm khuyết hiếm gặp này có van ba lá không được hình thành chính xác và tâm nhĩ phải của tim quá lớn. Các trường hợp nhẹ hơn có thể không được chú ý cho đến khi người đó trưởng thành.
- Bệnh mô liên kết
Các bệnh di truyền như hội chứng Marfan và viêm khớp dạng thấp có liên quan chặt chẽ đến chứng hở van ba lá.
- Các khối u carcinoid
Đây là một loại ung thư không phổ biến, có xu hướng phát triển chậm và thường bắt đầu ở đâu đó trong hệ tiêu hóa. Đôi khi nó có thể khiến mô tích tụ bên trong tim, cản trở lưu lượng máu.
- Viêm nội tâm mạc
Đây là tình trạng viêm lớp nội mạc bên trong buồng tim do nhiễm trùng. Người bệnh có nguy cơ cao hơn nếu phải lọc máu thường xuyên hoặc cấy ghép cổng vĩnh viễn tiêm tĩnh mạch (IV). Bệnh cũng hay gặp hơn ở người bệnh có tiền sử sử dụng ma túy qua đường tĩnh mạch.
- Thoái hóa nhầy
Điều này xảy ra khi các lá van của van trở nên quá giãn, khiến chúng không thể bịt kín. Mặc dù tình trạng này phổ biến hơn ở van hai lá, nhưng cũng có thể xảy ra với van ba lá.
- Các bệnh hoặc tình trạng van tim khác
Bất kỳ bệnh hoặc tình trạng nào ảnh hưởng đến lưu lượng máu qua tim đều có thể dẫn đến hở van ba lá như nhồi máu cơ tim và các vấn đề về nhịp tim, đặc biệt là những vấn đề gây ra tăng áp phổi.
Các nguyên nhân khác của chứng hở van ba lá bao gồm:
- Chấn thương: trong một số trường hợp hiếm gặp, chấn thương ở ngực có thể làm hỏng van ba lá. Thương tích thường nghiêm trọng, chẳng hạn như ngã từ trên cao xuống hoặc một vụ va chạm xe hơi lớn.
- Thiết bị cấy ghép: máy tạo nhịp tim và các thiết bị tương tự có thể gây hở van ba lá. Tình trạng này thường xảy ra do dây bị lệch do kết thúc không đúng chỗ.
- Xạ trị: xạ trị đối với một số bệnh ung thư đôi khi có thể làm hỏng van ba lá.
- Thuốc: một số loại thuốc có thể làm tổn thương tim và gây hở van ba lá.
Chẩn đoán và xét nghiệm hở van ba lá
Hở van ba lá được chẩn đoán như thế nào?
Một số xét nghiệm có thể giúp chẩn đoán hở van ba lá, có thể tổn thương tại van hoặc có liên quan đến bệnh khác. Bác sĩ hoặc các chuyên gia tim mạch có thể chỉ định:
Nghe tim là một thăm khám rất quan trọng đánh giá sơ bộ bất thường của tim. Nguồn ảnh: https://www.wonderopolis.org/ - Thăm khám
Bác sĩ sẽ dùng ống nghe đánh giá tiếng tim và thông khí của phổi. Tiếng thổi ở tim là một dấu hiệu dễ phát hiện khi khám sức khỏe. Bác sĩ cũng có thể sờ thấy gan to, tĩnh mạch cổ nổi – đây là một triệu chứng của hở van ba lá có biến chứng.
- Điện tâm đồ (ECG)
Xét nghiệm này sử dụng các cảm biến đặt trên da ngực để đo hoạt động điện của tim. Nó có thể phát hiện những thay đổi tinh vi trong hoạt động của tim, cũng như các vấn đề về tim khác có thể gây ra hở van ba lá.
- Chụp X-quang ngực
Chụp X-quang thường có thể cho thấy sự thay đổi trong cấu trúc tim do hở van ba lá.
- Siêu âm tim
Bằng cách sử dụng sóng siêu âm, bác sĩ có thể qua sát tim cũng như các buồng và van bên trong nó. Các bác sĩ cũng có thể thấy máu phụt ngược lên tâm nhĩ phải và đo lường mức độ nghiêm trọng của hở van ba lá.
- Thông tim
Một ống thông được đưa vào một trong những động mạch trong cơ thể, thường là ở cánh tay hoặc gần bẹn, sau đó luồn đến tim. Thủ thuật này cho phép bác sĩ xác nhận và chẩn đoán các vấn đề từ bên trong tim.
- Xét nghiệm máu
Bệnh hở van ba lá có thể có ảnh hưởng tiêu cực đến gan - một số xét nghiệm máu có thể phát hiện ra bất thường này.
Quản lý và điều trị hở van ba lá
Hở van ba lá có cách nào chữa khỏi không?
Đôi khi có thể chữa khỏi tình trạng hở van ba lá, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân gây ra nó. Sửa chữa hoặc thay thế van là giải pháp phổ biến nhất. Khi một bệnh khác (đặc biệt là bệnh tim) là nguyên nhân thì việc điều trị bệnh chính có thể làm ngừng dòng phụt ngược do hở van ba lá.
Trong trường hợp người bệnh bị hở van ba lá bẩm sinh thì không thể chữa khỏi được. Nếu một căn bệnh di truyền gây ra tình trang này, có thể điều trị các triệu chứng liên quan nhưng nguyên nhân căn bản gây bệnh thì không thể chữa khỏi.
Các trường hợp nhẹ hơn của hở van ba lá có thể không có bất kỳ triệu chứng nào và nhiều người sống nhiều năm mà không có triệu chứng. Trong những trường hợp nặng và tiến triển, thường không thể chữa khỏi tình trạng hở van ba lá, nhưng người thường có thể kiểm soát được các triệu chứng.
Hở van ba lá điều trị như thế nào?
Điều trị hở van ba lá có thể bao gồm một hoặc nhiều phương pháp sau đây:
- Thuốc
Thuốc có thể kiểm soát nhiều triệu chứng của hở van ba lá. Các triệu chứng bao gồm tăng huyết áp, tràn dịch màng bụng hoặc phù tay chân và nhịp tim bất thường (rối loạn nhịp tim). Đôi khi đi kèm hở van ba lá là rung nhĩ - một nhịp bất thường ở một hoặc cả hai buồng trên của tim. Rung nhĩ làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông có thể gây đột quỵ hoặc thuyên tắc phổi. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống đông máu để ngăn hình thành cục máu đông.
- Sửa chữa van
Phương pháp này được thực hiện theo một trong hai cách:
Phẫu thuật
Bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một đường trên ngực người bệnh, tiếp cận trực tiếp với tim và sửa van ba lá. Kỹ thuật này có thể được thực hiện thông qua các vết mổ nhỏ hơn bằng kỹ thuật xâm lấn tối thiểu hoặc phẫu thuật có sự hỗ trợ của robot. Với kỹ thuật này bác sĩ phẫu thuật “điều khiển” robot, cho phép họ nhìn thấy và phẫu thuật mà không cần vết mổ lớn hơn. Vết mổ nhỏ ít đau hơn và thời gian hồi phục ngắn hơn.
Can thiệp qua da bằng đường ống thông
Phương pháp can thiệp qua đường ống thông để sửa van ba lá. Nguồn ảnh: https://www.heartrhythmjournal.com/ Tương tự như phương pháp chẩn đoán bằng ống thông tim đã đề cập ở trên, bác sĩ tim mạch can thiệp có thể sử dụng phương pháp can thiệp qua đường ống thông để sửa van. Một cách tương đối mới để sửa van là dùng một loại clip gắn vào các lá van - kỹ thuật mitra clip - giúp chúng đóng lại chính xác. Ống thông được đưa đến tim qua tĩnh mạch ở phía trên đùi.
- Thay thế van
Thay van ba lá cũng có thể được thực hiện theo một trong hai cách:
Phẫu thuật
Tương tự như việc sửa chữa đã đề cập ở trên, sự khác biệt là bác sĩ phẫu thuật sẽ thay van thay vì sửa chữa nó. Van được sử dụng để sửa chữa nó có thể là van sinh học (từ người, lợn hoặc bò), cơ học hoặc kết hợp cả hai.
Can thiệp qua da bằng đường ống thông
Cũng tương tự như các can thiệp dùng ống thông đã đề cập trước đây, phương pháp này cũng đi vào tim qua tĩnh mạch ở trên cùng của đùi, sau đó tiến hình thay thế van ba lá hỏng bằng van mới.
Nhìn chung, cách tiếp cận này được ưu tiên cho hầu hết bệnh nhân là sửa van vì có ít rủi ro hơn thay van. Bác sĩ sẽ giải thích về các phương pháp điều trị và đưa ra những lựa chọn có nhiều khả năng mang lại kết quả tốt nhất.
Mất bao lâu để phục hồi sau khi sửa chữa hoặc thay van ba lá?
Thời gian phục hồi sau sửa chữa hoặc thay thế van tùy thuộc vào phương pháp được sử dụng.
- Phẫu thuật mở: việc sửa chữa hoặc thay van được thực hiện bằng phẫu thuật thường yêu cầu thời gian nằm viện vài ngày. Tổng thời gian để phục hồi thường là vài tuần.
- Các can thiệp qua đường ống thông: hầu hết những người làm các can thiệp này có thể về nhà trong ngày hoặc ngày hôm sau. Hầu hết có thể sinh hoạt như thường ngày ngay sau đó.
Phòng bệnh hở van ba lá
Hở van ba lá có thể ngăn ngừa được không?
Phần lớn, cách duy nhất để ngăn ngừa hở van ba lá là điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn một cách nhanh chóng và hiệu quả. Bệnh thấp tim và các ảnh hưởng với tim hầu như luôn có thể ngăn ngừa được bằng điều trị kháng sinh.
Tiên lượng của bệnh hở van ba lá
Tiên lượng bệnh hở van ba lá phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của từng trường hợp. Nhìn chung, trường hợp hở van ba lá càng nặng thì ảnh hưởng càng nhiều đến cuộc sống. Bác sĩ có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh của mình như tiên lượng bệnh, các phương pháp điều trị và theo dõi bệnh.
Làm cách nào để kiểm soát các triệu chứng của hở van ba lá?
Cách người bệnh kiểm soát tình trạng hở van ba lá sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân gây bệnh.
- Hở van ba lá rất nhẹ: người bệnh dường như sẽ không có thay đổi gì trong cuộc sống.
- Hở ba lá nhẹ: tình trạng hở van ở mức độ này sẽ ảnh hưởng ít hoặc không ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh. Bác sĩ có thể khuyên người bệnh nên thay đổi chế độ ăn.
- Hở van ba lá vừa phải hoặc nặng: bác sĩ có thể khuyên nên thay đổi chế độ ăn. Đối với những trường hợp nghiêm trọng, đặc biệt là những người bị suy tim, bác sĩ có thể khuyến nghị nên hạn chế hoạt động thể chất. Điều này giúp giảm thiểu áp lực gắng sức cho tim.
Khi nào cần đi khám ngay?
Bạn nên thông báo với bác sĩ nếu có bất kỳ triệu chứng nào của hở van ba lá xấu đi đột ngột hoặc bắt đầu cản trở cuộc sống và các hoạt động thường ngày.
Khi nào nên tới trung tâm cấp cứu?
Bạn phải đến bệnh viện ngay nếu có các triệu chứng sau:
- Đau ngực (đau thắt ngực)
- Khó thở
- Chóng mặt đột ngột hoặc không rõ nguyên nhân, choáng váng hoặc ngất xỉu.
Nếu bạn đang sử dụng một loại thuốc mới để điều trị hở van ba lá, bạn nên đến phòng cấp cứu trong những trường hợp sau:
- Tác dụng phụ không mong muốn. Bác sĩ sẽ tư vấn về những tác dụng phụ nào có thể xảy ra và chúng có khả năng ảnh hưởng đến bạn như thế nào và lưu ý về những tác dụng phụ nào cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.
- Sau khi bị ngã. Nếu bạn ngã - đặc biệt là nếu bạn bị đập đầu - khi đang sử dụng thuốc chống đông máu. Thuốc chống đông làm tăng đáng kể nguy cơ chảy máu trong sau khi ngã.
Nếu bạn đã phẫu thuật hoặc can thiệp qua đường ống thông để sửa hoặc thay van tim, bạn nên đến bệnh viện trong những trường hợp sau:
- Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào tại vết mổ như sưng, đỏ hoặc chỗ vết mổ có cảm giác nóng khi chạm vào.
- Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ, đặc biệt là những dấu hiệu như đau ngực, chóng mặt, choáng váng hay ngất xỉu…
- Nếu bạn đang dùng thuốc chống đông máu mà bị ngã hoặc bị thương.
Một số lưu ý
Hở van ba lá là một tình trạng bệnh lý có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Nhờ những tiến bộ trong công nghệ và sự hiểu biết của y học hiện đại về chức năng của tim, bạn có thể được điều trị hoặc thậm chí chữa khỏi tình trạng này. Ngay cả khi không thể chữa khỏi, các bác sĩ có thể giúp bạn điều trị và quản lý bệnh để giúp ngăn chặn bệnh ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày.
Xem thêm: