Điều trị bệnh viêm gan B: Thuốc và các biện pháp kiểm soát khác

Thuốc điều trị viêm gan B

Thuốc kháng virus ngăn chặn hoặc làm chậm virus viêm gan B sinh sản, làm giảm viêm và tổn thương gan. (nguồn: eehealth.org)

Các thuốc điều trị viêm gan B hiện nay được chia thành 2 loại chung:

• Thuốc điều biến miễn dịch: Đây là những thuốc loại interferon giúp tăng cường hệ thống miễn dịch để giúp loại bỏ virus viêm gan B. Chúng được dùng dưới dạng một mũi tiêm (tương tự như cách tiêm insulin cho những người mắc bệnh tiểu đường) trong vòng 6 tháng - 1 năm.
• Thuốc kháng virus: Đây là những loại thuốc ngăn chặn hoặc làm chậm virus viêm gan B sinh sản, làm giảm viêm và tổn thương gan. Chúng được dùng dưới dạng viên uống mỗi ngày 1 lần, trong ít nhất 1 năm và thường lâu hơn.

Điều trị viêm gan B có phải điều trị suốt đời hay không

Điều quan trọng cần biết là không phải ai bị nhiễm viêm gan B mãn tính cũng cần được điều trị. Điều này có thể gây khó hiểu với người bệnh vì dùng thuốc để loại bỏ virus dường như là bước đầu tiên để khỏi bệnh. Tuy nhiên, các thuốc điều trị hiện tại thường có hiệu quả nhất ở những người có dấu hiệu của bệnh gan đang hoạt động (thông qua khám sức khỏe, xét nghiệm máu và nghiên cứu hình ảnh - như siêu âm - để xác định điều này). Vì vậy, hãy trao đổi với bác sĩ về việc bạn có phải là đối tượng phù hợp để dùng bất kỳ loại thuốc nào đã được phê duyệt hay không. 

Cho dù bạn có điều trị hay không, điều rất quan trọng là phải được thăm khám thường xuyên bởi bác sĩ chuyên khoa về bệnh viêm gan B. Khuyến cáo tiêu chuẩn là 6 tháng 1 lần, nhưng một số người có thể được kiểm tra thường xuyên hơn hoặc thậm chí chỉ mỗi năm 1 lần. Trong những lần khám sức khỏe này, bác sĩ sẽ theo dõi sức khỏe của bạn thông qua khám sức khỏe, xét nghiệm máu và phân tích hình ảnh (như siêu âm, MRI hoặc CT scan). Mục tiêu của những lần kiểm tra này là để đảm bảo rằng bạn vẫn khỏe mạnh và phát hiện bất kỳ vấn đề nào về gan càng sớm càng tốt. 

Quá trình phát triển của thuốc viêm gan B

Hiện có 7 loại thuốc điều trị viêm gan B đã được phê duyệt. (nguồn: theguardian.com)

Tổ chức Viêm gan B (Hepatitis B Foundation) đã thành lập Cơ quan Giám sát thuốc HBF (HBF Drug Watch) để theo dõi các phương pháp điều trị mới đã được phê duyệt và có triển vọng. Năm 1991, “interferon alpha” là loại thuốc đầu tiên được phê duyệt cho bệnh viêm gan B và được sử dụng điều trị bằng cách tiêm nhiều mũi trong vòng 1 năm. Năm 1998, “lamivudine” đã được chấp thuận là thuốc kháng virus đường uống đầu tiên được dùng mỗi ngày 1 lần.

Hiện có 7 loại thuốc điều trị viêm gan B đã được phê duyệt - 2 loại interferon tiêm và 5 loại thuốc kháng virus uống - dùng để kiểm soát virus viêm gan B. Tuy nhiên, có thể sẽ có một phương pháp chữa trị trong tương lai gần vì ngày nay có rất nhiều nghiên cứu đang được thực hiện để tạo ra các loại thuốc mới đầy hứa hẹn. Tất cả các loại thuốc mới này đều hoạt động khác với các thuốc đã được phê duyệt. Vì vậy, một phương pháp điều trị khả thi có thể bao gồm sự kết hợp của các loại thuốc cũ và mới. Một số loại thuốc mới đã được thử nghiệm trên người.

Hãy truy cập trang web của Cơ quan Giám sát Thuốc HBF (HBF Drug Watch) để biết danh sách đầy đủ các thuốc điều trị viêm gan B đã được phê duyệt và các loại thuốc mới đầy hứa hẹn đang được nghiên cứu.

Thuốc viêm gan B được chấp thuận cho người lớn

Hiện có 7 loại thuốc được chấp thuận dành cho người lớn bị nhiễm viêm gan B mãn tính. Chúng bao gồm 5 loại thuốc kháng virus được dùng dưới dạng viên 1 lần mỗi ngày trong vòng 1 năm hoặc lâu hơn. Và có 2 loại thuốc điều biến miễn dịch được gọi là “interferon” được tiêm trong vòng 6 tháng - 1 năm.

Điều quan trọng cần biết là không phải ai cũng cần được điều trị. Một bác sĩ chuyên khoa về viêm gan B nên đánh giá sức khỏe của bạn thông qua khám sức khỏe, xét nghiệm máu và nghiên cứu hình ảnh về gan của bạn (siêu âm, MRI hoặc CT scan). Sau đó, bạn có thể thảo luận với bác sĩ xem bạn có phải là một ứng cử viên tốt để điều trị hay không, vì các loại thuốc đã được phê duyệt có hiệu quả nhất khi có dấu hiệu của bệnh gan đang hoạt động. Ngoài ra, hãy nói chuyện với bác sĩ về thử nghiệm lâm sàng HBV vì có một số loại thuốc mới đang được thử nghiệm có sẵn cho người lớn bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, tất cả người bệnh nên đi khám thường xuyên cho dù có đang điều trị hay không.

Thuốc viêm gan B được chấp thuận cho người lớn bao gồm 2 nhóm sau đây:

Thuốc kháng virus đường uống

Tenofovir disoproxil (Viread) là một trong những lựa chọn hàng đầu để điều trị viêm gan B. (nguồn: thuocdactrigan.com)

Thuốc điều biến miễn dịch (Interferon)

Pegylated Interferon (Pegasys) được tiêm mỗi tuần 1 lần, thường trong vòng 6 tháng - 1 năm. (nguồn: heposal.vn)

Thuốc viêm gan B được chấp thuận cho trẻ em 

TẤT CẢ trẻ em và thanh thiếu niên bị nhiễm viêm gan B mãn tính (cho dù có đang điều trị hay không) nên được khám thường xuyên bởi bác sĩ chuyên khoa về viêm gan B. (nguồn: cubaheal.com)

Nhiễm viêm gan B mãn tính thường là một bệnh nhẹ ở trẻ em và thanh thiếu niên. Hầu hết trẻ em không có các dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng và có thể mong đợi một cuộc sống khỏe mạnh mà không có bất kỳ giới hạn nào về thể chất. Trong trường hợp hiếm hoi, có một số trẻ em và thanh thiếu niên có thể cần được can thiệp và điều trị y tế ngay lập tức.

TẤT CẢ trẻ em và thanh thiếu niên bị nhiễm viêm gan B mãn tính (cho dù có đang điều trị hay không) nên được khám thường xuyên bởi bác sĩ chuyên khoa nhi về viêm gan B. Khuyến nghị tiêu chuẩn là 6 tháng 1 lần, nhưng có thể nhiều hơn hoặc ít hơn tùy thuộc vào tình trạng cụ thể. Trong những lần khám sức khỏe này, bệnh nhân sẽ trải qua một cuộc kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm máu và các phân tích hình ảnh có thể có về gan (chẳng hạn như siêu âm, MRI hoặc CT scan).

Hiện có 5 loại thuốc được chấp thuận cho trẻ em mắc bệnh viêm gan B.

• Entecavir (Baraclude) là thuốc viên uống 1 lần mỗi ngày, dùng trong ít nhất 1 năm hoặc lâu hơn, được coi là phương pháp điều trị đầu tay. (Được phê duyệt vào năm 2014 cho trẻ em từ 2 tuổi trở lên)
• Tenofovir disoproxil (Viread) là thuốc viên uống mỗi ngày 1 lần, dùng trong ít nhất 1 năm hoặc lâu hơn, được coi là phương pháp điều trị đầu tay. (Được phê duyệt vào năm 2012 cho trẻ em từ 12 tuổi trở lên)
• Peginterferon alfa-2a (Pegasys) được tiêm 1 lần mỗi tuần trong vòng 6 tháng - 1 năm, có thể gây tác dụng phụ bao gồm các triệu chứng giống như cúm, được coi là phương pháp điều trị đầu tay. Trẻ phải được bác sĩ chuyên khoa theo dõi chặt chẽ bằng việc thăm khám và xét nghiệm máu thường xuyên.
• Interferon alpha (Intron A) là thuốc tiêm thường được tiêm 3 lần 1 tuần, trong vòng 6 tháng - 1 năm. Trẻ em thường gặp ít tác dụng phụ hơn người lớn, nhưng có thể bao gồm các triệu chứng giống như cúm. Trẻ phải được bác sĩ chuyên khoa theo dõi chặt chẽ bằng việc thăm khám và xét nghiệm máu thường xuyên. Đây là một loại thuốc cũ thường không được kê đơn.
• Lamivudine (Epivir-HBV, Zeffix, Heptodin) là thuốc viên uống mỗi ngày 1 lần trong ít nhất 1 năm trở lên. Đây là một loại thuốc kháng virus cũ hơn dẫn đến tình trạng kháng thuốc, do đó được coi là phương án điều trị thứ hai.

Không phải mọi trẻ em bị viêm gan B mãn tính đều cần được điều trị. Bác sĩ sẽ kiểm tra và đánh giá con bạn để quyết định xem trẻ có phải là đối tượng tốt để điều trị hay không (dựa trên kết quả khám sức khỏe, xét nghiệm máu và phân tích hình ảnh qua siêu âm hoặc CT scan). Các loại thuốc đã được phê duyệt dường như mang lại lợi ích lớn nhất cho những người có dấu hiệu của bệnh gan đang hoạt động.

Đọc Hướng dẫn lâm sàng của Tổ chức viêm gan B (Hepatitis B Foundation) về bệnh viêm gan B ở trẻ em. Tổ chức Viêm gan B đã triệu tập Hội thảo viêm gan B ở trẻ em với các chuyên gia hàng đầu để đề ra các khuyến nghị quốc gia đầu tiên về việc chăm sóc trẻ em bị nhiễm viêm gan B mãn tính. Các khuyến nghị này đã được xuất bản trên các tạp chí có uy tín cao, được bình duyệt và cung cấp hướng dẫn của các chuyên gia về việc chăm sóc trẻ em bị nhiễm bệnh. 

Hướng dẫn lâm sàng cho kiểm soát và điều trị viêm gan B

Hướng dẫn lâm sàng của Tổ chức viêm gan B đưa ra các khuyến nghị quốc gia về việc chăm sóc trẻ em bị nhiễm viêm gan B mãn tính.(nguồn: voice.ons.org)

Tất cả trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn bị nhiễm viêm gan B mãn tính nên được theo dõi thường xuyên vì có nhiều nguy cơ phát triển xơ gan, suy gan hoặc ung thư gan. Việc phát hiện sớm một vấn đề nghiêm trọng về gan làm tăng các lựa chọn điều trị và cải thiện kết quả sức khỏe lâu dài. Ngoài ra, bạn tình và người thân của người nhiễm cũng nên được xét nghiệm viêm gan B và tiêm phòng nếu cần.

Các tổ chức y tế đã phát triển các hướng dẫn thực hành lâm sàng để giúp các bác sĩ trên khắp thế giới kiểm soát và điều trị bệnh viêm gan B; bao gồm hướng dẫn cho người lớn, phụ nữ mang thai, trẻ em và những người đồng nhiễm. Chúng tôi đã tổng hợp các hướng dẫn này để được sử dụng như một nguồn thông tin cho mọi người và giúp định hướng cho cuộc thảo luận giữa bạn và bác sĩ.

Hướng dẫn lâm sàng cho người lớn

Khuyến cáo tiêu chuẩn cho việc theo dõi là đi khám chuyên khoa 6 tháng 1 lần, nhưng có thể nhiều hơn hoặc ít hơn tùy thuộc vào tình trạng bệnh của bạn. Trong các lần kiểm tra này, những điều sau đây thường xảy ra để theo dõi sức khỏe và gan của bạn:

• Khám sức khỏe
• Xét nghiệm tìm dấu hiệu viêm gan B
• Xét nghiệm men gan
• Xét nghiệm chức năng gan
• Công thức máu toàn bộ (CBC)
• Xét nghiệm tầm soát ung thư gan
• Nghiên cứu hình ảnh về gan

Hướng dẫn cho người bị ung thư

Cập nhật lâm sàng của Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO) đưa ra các khuyến nghị mới về kiểm soát virus viêm gan B ở bệnh nhân ung thư. Vào ngày 27 tháng 7 năm 2020, ASCO đã công bố hướng dẫn tạm thời khuyến cáo rằng tất cả những người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư phải được xét nghiệm viêm gan B trước khi bắt đầu điều trị chống ung thư. Theo tuyên bố của ASCO, có tới 90% người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư có ít nhất một yếu tố nguy cơ mắc bệnh viêm gan B. Các phương pháp điều trị ung thư có thể ức chế hệ thống miễn dịch và khiến virus tái hoạt động, dẫn đến tổn thương gan nghiêm trọng hoặc suy gan. Các hướng dẫn thảo luận về cách kiểm soát ở những người đang điều trị ung thư cũng bị viêm gan B, để ngăn ngừa bùng phát virus.

Hướng dẫn lâm sàng cho trẻ em bị viêm gan B mãn tính

Nhìn chung, các hướng dẫn lâm sàng cho trẻ em cũng giống như cho người lớn - các cuộc thăm khám thường được lên lịch 6 tháng hoặc mỗi năm 1 lần. Hầu hết trẻ em không cần điều trị bằng thuốc, nhưng cần được theo dõi thường xuyên để đảm bảo rằng trẻ vẫn khỏe mạnh và phát hiện bất kỳ vấn đề nào với gan càng sớm càng tốt. Các cuộc thăm khám sẽ bao gồm khám sức khỏe, xét nghiệm máu và phân tích các hình ảnh về gan ( dựa vào siêu âm, MRI hoặc CT scan).

Biện pháp điều trị tự nhiên và bổ sung thảo dược đối với viêm gan B

Không có quy định nào về các sản phẩm thảo dược hoặc bổ sung vitamin, có nghĩa là không có thử nghiệm nghiêm ngặt về độ an toàn hoặc độ tinh khiết. (nguồn: atlantaspineinstitute.com)

Nhiều người quan tâm đến việc sử dụng các biện pháp thảo dược hoặc chế phẩm bổ sung để tăng cường hệ thống miễn dịch và giúp nhuận gan. Tuy nhiên, vấn đề là không có quy định nào về các sản phẩm này, có nghĩa là không có thử nghiệm nghiêm ngặt về độ an toàn hoặc độ tinh khiết. Vì vậy, chất lượng của thuốc thảo dược hoặc thuốc bổ sung vitamin có thể khác nhau giữa các loại. Ngoài ra, một số biện pháp chữa bệnh bằng thảo dược có thể ảnh hưởng đến thuốc kê đơn cho bệnh viêm gan B hoặc các bệnh khác; một số thậm chí có thể thực sự làm hại gan.

Có rất nhiều công ty đưa ra những lời hứa hão huyền trên Internet và thông qua các phương tiện truyền thông xã hội để quảng cáo sản phẩm của họ. Các tuyên bố trực tuyến và lời chứng thực của bệnh nhân trên Facebook là giả mạo và được sử dụng để lừa mọi người mua các loại thảo dược và chất bổ sung đắt tiền. Hãy nhớ rằng, nếu điều đó nghe có vẻ quá hay để trở thành sự thật, thì nó có thể không phải là sự thật.

Trước khi sử dụng một loại chế phẩm bổ sung nào đó, bạn nên tìm hiểu các thông tin này dựa trên bằng chứng khoa học, không phải là những lời hứa hão huyền. Hãy kiểm tra các thành phần hoạt tính trong các phương thuốc thảo dược hoặc thực phẩm chức năng có thật không và có an toàn cho gan hay không. Điều quan trọng nhất là phải bảo vệ gan khỏi bất kỳ tổn thương nào khác. 

Các câu hỏi thường gặp về viêm gan B

(nguồn: symbolslearning.com)

Thuốc điều trị viêm gan B có được các tổ chức bảo hiểm chi trả không?

Mặc dù các chương trình bảo hiểm y tế không thể từ chối công khai những người mắc bệnh viêm gan B, nhưng một số đã nghĩ ra cách để ngăn mọi người mua bảo hiểm - bằng cách tăng đáng kể khoản đồng thanh toán mà người tiêu dùng phải trả tiền túi cho 2 loại thuốc kháng virus viêm gan B hàng đầu - viread (tenofovir disoproxil) và entecavir. Điều này cố tình làm cho những ai muốn mua bảo hiểm có thể không đủ khả năng chi trả bảo hiểm. 

Nếu các loại thuốc điều trị viêm gan B hiện đang được phê duyệt không chữa khỏi bệnh, thì chúng sẽ giúp ích như thế nào?

Việc sử dụng thuốc kháng virus làm giảm đáng kể nguy cơ tổn thương gan do virus viêm gan B bằng cách làm chậm hoặc ngăn chặn virus sinh sản. Càng ít virus trong gan, càng ít tổn thương được gây ra. Thuốc kháng virus mới nhất (tenofovir disoproxil và entecavir) rất mạnh và hiệu quả, tuy nhiên, chúng chỉ hoạt động khi được dùng. Hầu hết mọi người đều uống 1 viên mỗi ngày trong nhiều năm, và theo suy nghĩ hiện tại là những loại thuốc kháng virus này có thể cần phải dùng suốt đời (giống như thuốc điều trị tăng huyết áp, cholesterol cao và lượng đường huyết cao).

Có chế độ ăn uống đặc biệt nào dành cho người nhiễm viêm gan B mãn tính không?

Mặc dù không có chế độ ăn uống cụ thể nào cho bệnh viêm gan B mãn tính, nhưng ăn nhiều rau, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và cá hoặc thịt nạc là có ích. Tập trung vào chế độ ăn ít chất béo, ít cholesterol và nhiều chất xơ cũng có lợi. Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán (như thức ăn nhanh), thịt chế biến sẵn (như: xúc xích, thịt nguội), đồ uống có nhiều đường (như: soda, nước tăng lực) và thực phẩm chế biến có sử dụng tinh bột đơn giản như bột mì hoặc gạo trắng (chất xơ màu nâu tự nhiên đã được loại bỏ khỏi bột và gạo thực sự là phần lành mạnh nhất!). Vì vậy, bất cứ khi nào có thể, hãy cố gắng chọn ăn những thực phẩm có nguyên hạt hay gạo lứt để thay thế. Hãy có một chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn để tăng cường sức đề kháng và giữ cho cơ thể bạn được khỏe manh.

Xem thêm:

• Bệnh viêm gan B: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
  
• Viêm gan B và thai kỳ: Những điều cần biết
• Tải lượng virus viêm gan B liên quan như thế nào đến tình trạng nhiễm bệnh viêm gan B
• Viêm gan B và các câu hỏi thường gặp
• Vắc xin và các biện pháp phòng ngừa viêm g