Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng thuốc kháng sinh

Video Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh

Theo một nghiên cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, các phản ứng có hại đối với thuốc kháng sinh là nguyên nhân dẫn đến 1/5 các cấp cứu liên quan đến thuốc.

Luôn hỏi ý kiến của bác sĩ  nếu thuốc kháng sinh gây ra các triệu chứng khó chịu cho bạn.

Gọi số điện thoại cấp cứu 115 hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất, và ngay lập tức ngừng dùng thuốc kháng sinh nếu tác dụng phụ trở nên nghiêm trọng hoặc cản trở khả năng hô hấp.

Tác dụng phụ thường gặp của thuốc kháng sinh

Vấn đề tiêu hóa

Các vấn đề về tiêu hóa là một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất được báo cáo khi sử dụng thuốc kháng sinh.

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Buồn nôn
• Khó tiêu
• Nôn mửa
• Tiêu chảy
• Đầy hơi
• Cảm giác no
• Ăn không ngon
• Dạ dày co thắt, đau dạ dày

Hầu hết các vấn đề về tiêu hóa sẽ biến mất khi ngừng dùng thuốc kháng sinh.

Nếu các triệu chứng dai dẳng hoặc trở nên nghiêm trọng hơn nên ngừng dùng thuốc kháng sinh và hỏi ý kiến từ bác sĩ.

Các triệu chứng nghiêm trọng bao gồm:

• Xuất hiện máu hoặc chất nhầy trong phân
• Tiêu chảy nặng
• Đau quặn bụng dữ dội
• Sốt
• Nôn mửa không kiểm soát

Để làm giảm nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ liên quan đến đường tiêu hóa, hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng đi kèm với thuốc.

Nhiễm nấm 

Nhiễm nấm do sử dụng thuốc kháng sinh. Nguồn ảnh: brightside.meThuốc kháng sinh được chỉ định để tiêu diệt vi khuẩn có hại. Tuy nhiên, đôi khi chúng tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm nấm. Kết quả là, nhiều người dùng thuốc kháng sinh bị nhiễm nấm ở âm đạo, miệng hoặc vòm họng.

Nếu bạn đang hoặc đã sử dụng thuốc kháng sinh và cho rằng có thể đã bị nhiễm nấm nên hỏi ý kiến bác sĩ điều trị càng sớm càng tốt.

Các triệu chứng của nhiễm nấm thông thường bao gồm:

• Ngứa, sưng và đau âm đạo
• Đau, có cảm giác nóng rát khi giao hợp và khi đi tiểu
• Tiết dịch âm đạo bất thường, dịch có màu trắng xám và vón cục
• Sốt và có cảm giác ớn lạnh
• Có lớp phủ dày màu trắng trong miệng và họng
• Đau khi ăn hoặc nuốt
• Xuất hiện các mảng trắng trên cổ họng, má, vòm miệng hoặc lưỡi
• Mất vị giác
• Cảm giác bông trong miệng

Tương tác thuốc

Một số loại thuốc thông dụng có khả năng tương tác với các loại kháng sinh nhất định. Bao gồm:

• Thuốc chống đông máu
• Thuốc tránh thai (chỉ xảy ra với rifamycins)
• Thuốc kháng axit
• Thuốc kháng histamine
• Vitamin tổng hợp và một số thực phẩm chức năng, đặc biệt là những loại có chứa nhiều kẽm, sắt và canxi
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs)
• Thuốc chữa bệnh vẩy nến
• Thuốc trị viêm khớp dạng thấp
• Thuốc lợi tiểu
• Thuốc chống nấm
• Thuốc điều trị bệnh tiểu đường
• Thuốc giãn cơ
• Steroid
• Thuốc điều trị bệnh Parkinson
• Cyclosporine
• Lithi
• Retinoids và thực phẩm chức năng chứa vitamin A
• Thuốc hạ mỡ máu, bao gồm cả statin
• Thuốc trị đau nửa đầu
• Thuốc chữa bệnh gút
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng

Luôn hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang dùng khi được kê đơn sử dụng kháng sinh để tránh gặp tình trạng tương tác thuốc. Hướng dẫn sử dụng đi kèm thuốc kháng sinh cũng liệt kê các loại thuốc nào có thể xảy ra tương tác với chúng.

Nhạy cảm ánh sáng

Sử dụng thuốc kháng sinh làm cho da trở nên nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời. Nguồn ảnh: brightside.meNhiều loại kháng sinh làm cho da nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời.

Vì vậy, khi dùng thuốc kháng sinh nên:

• Tránh tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong thời gian dài
• Luôn sử dụng kem chống nắng phổ rộng, SPF cao khi ra nắng
• Mặc quần áo bảo vệ khi ra nắng, chẳng hạn như mũ, áo dài tay và quần dài

Đổi màu răng và xương 

Một số nghiên cứu ước tính có khoảng 3 - 6 % người dùng kháng sinh phổ rộng tetracycline xuất hiện các vết ố trên men răng của họ. Các vết ố này không tự biến mất ở người lớn vì không có sự thay răng.

Các vết ố cũng có thể xuất hiện trên một số xương. Tuy nhiên, xương liên tục được tái tạo, do đó, các vết ố do kháng sinh gây ra thường có thể phục hồi được. 

Các tác dụng phụ ít gặp và nghiêm trọng hơn

Một số tác dụng phụ nghiêm trọng hơn liên quan đến thuốc kháng sinh bao gồm:

Sốc phản vệ

Trong một số trường hợp hiếm gặp, thuốc kháng sinh có thể gây ra phản ứng dị ứng cực kỳ nghiêm trọng được gọi là sốc phản vệ. 

Các dấu hiệu của sốc phản vệ bao gồm:

• Nhịp tim nhanh
• Phát ban hoặc mẩn đỏ
• Cảm giác lo âu và kích động
• Cảm giác ngứa ran và chóng mặt
• Ngứa và phát ban trên các vùng lớn của cơ thể
• Sưng tấy dưới da
• Sưng miệng, cổ họng và mặt
• Ho, khó thở, thở khò khè
• Huyết áp thấp
• Ngất xỉu
• Co giật

Sốc phản vệ thường diễn biến nhanh trong vòng 15 phút sau khi dùng kháng sinh, nhưng một số trường hợp sốc phản vệ có thể xảy ra muộn hơn đến một giờ hoặc muộn hơn.

Sốc phản vệ có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Khi có dấu hiệu phản vệ, gọi ngay số điện thoại cấp cứu hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí, điều trị kịp thời.

Viêm đại tràng do Clostridium difficile

Clostridium difficile, hoặc C. difficile, là một loại vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng ruột già dẫn đến viêm đại tràng do Clostridium difficile, một bệnh nhiễm trùng gây viêm ruột và tiêu chảy nghiêm trọng.

Viêm đại tràng do C-difficile là một thách thức lớn cho các bác sĩ khi điều trị vì vi khuẩn này kháng với hầu hết các loại kháng sinh hiện có.

Các trường hợp viêm đại tràng do C-difficile nặng, mãn tính hoặc không được điều trị có thể dẫn đến tử vong.

Vi khuẩn kháng kháng sinh

Một số vi khuẩn đã phát triển khả năng kháng thuốc kháng sinh.

Một số bệnh nhiễm trùng gây ra bởi một dòng vi khuẩn kháng kháng sinh không đáp ứng với bất kỳ loại thuốc kháng sinh hiện có nào.

Nhiễm trùng kháng thuốc có thể trở nên nghiêm trọng và có khả năng đe dọa tính mạng người bệnh.

Một số phương pháp giúp giảm nguy cơ gia tăng các bệnh nhiễm trùng kháng kháng sinh bao gồm:

• Uống thuốc kháng sinh đúng theo chỉ dẫn
• Luôn sử dụng tất cả các liều kháng sinh đã được kê đơn kể cả khi các triệu chứng bệnh đã hết 
• Không dùng thuốc kháng sinh được kê đơn cho người khác
• Không uống thuốc kháng sinh quá cũ hoặc quá hạn sử dụng
• Nhờ sự tư vấn của bác sĩ về các lựa chọn thay thế cho thuốc kháng sinh
• Chỉ sử dụng kháng sinh khi cần thiết đối với các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn
• Đảm bảo rằng người lớn tuổi hoặc người khuyết tật có người trợ giúp để họ dùng thuốc kháng sinh đúng cách
• Không dùng thuốc kháng sinh cho các triệu chứng của cảm lạnh và cúm thông thường, chẳng hạn như sổ mũi, ho, thở khò khè
• Tránh sử dụng kháng sinh thường xuyên hoặc trong thời gian dài trừ khi cần thiết
• Trả lại thuốc kháng sinh không sử dụng cho hiệu thuốc hoặc bỏ chúng vào thùng rác thông thường
• Không xả thuốc kháng sinh không sử dụng hoặc thừa xuống bồn cầu, cống nước thải.
• Không bẻ nhỏ hoặc nghiền nát thuốc kháng sinh dạng viên
• Tránh ăn hoặc uống trái cây, nước trái cây, sữa và rượu trong 3 giờ sau khi uống kháng sinh

Sử dụng thuốc kháng sinh làm cho da trở nên nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời. Nguồn ảnh: brightside.me

 Suy thận

Thận có nhiệm vụ thải trừ các chất độc, bao gồm cả thuốc, ra khỏi máu và cơ thể thông qua nước tiểu. Thuốc kháng sinh có thể khiến thận hoạt động quá tải và làm hỏng thận ở những người đã có tiền sử bệnh thận.

Khi già đi, thận cũng tự nhiên trở nên hoạt động kém hiệu quả hơn. Các bác sĩ thường sẽ kê đơn cho những người lớn tuổi hoặc những người bị bệnh thận với liều lượng kháng sinh thấp hơn.

Khi nào nên đến gặp bác sĩ

Nếu có phản ứng nghiêm trọng với bất kỳ loại thuốc kháng sinh nào nên ngay lập tức ngừng dùng thuốc và đi đến các cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.

Nếu gặp phải các tác dụng phụ khác gây khó chịu khi sử dụng thuốc cũng nên hỏi ý kiến với các bác sĩ điều trị. 

Tổng kết

Mỗi người thường chỉ nhạy cảm hoặc dị ứng với một loại hoặc họ kháng sinh cụ thể.

Các bác sĩ có thể kê cho bạn loại kháng sinh khác nếu bạn nhạy cảm hoặc dị ứng với loại đang sử dụng. Nếu các tác dụng không mong muốn chỉ có các triệu chứng nhẹ, bác sĩ có thể quyết định có thể tiếp tục dùng thuốc kháng sinh nếu lợi ích mang lại nhiều hơn tác dụng phụ.

Bác sĩ nên đánh giá nguy cơ gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc kháng sinh ngay khi các triệu chứng xuất hiện.

Xem thêm: 

• Những điều cần biết về thuốc kháng sinh: Tác dụng, cách dùng, tác dụng phụ và tình trạng kháng kháng sinh
• Thuốc kháng sinh tại chỗ cho mụn trứng cá: Cơ chế hoạt động, tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng
• Kháng thuốc kháng sinh là gì? Mức độ nghiêm trọng và biện pháp phòng
• Sử dụng thuốc kháng sinh an toàn cho trẻ em
• 5 loại kháng sinh tự nhiên hiệu quả nên thử tại nhà