Thông thường, những gì mọi người nghe thấy là giọng nói. Đôi khi, là những tiếng nói chỉ trích, ác ý nhưng cũng có thể là những lời nhận xét trung lập hoặc khen ngợi.
Bất kể bạn nghe thấy âm thanh gì thì cũng cần phải nói chuyện với bác sĩ. Đi khám càng sớm càng có thể nhanh chóng phát hiện ra nguyên nhân gây ra triệu chứng và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân của ảo thanh
Rối loạn tâm thần là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra ảo thanh nhưng còn có rất nhiều lý do khác như:
Rượu. Uống nhiều rượu bia có thể khiến người bệnh nhìn thấy những điều không có thật hoặc nghe thấy mọi thứ, cả khi uống rượu hoặc khi bỏ thuốc sau khi đã uống rượu nhiều năm.
Bệnh Alzheimer và các loại sa sút trí tuệ khác. Bệnh nhân có thể xuất hiện ảo thanh trong giai đoạn sau của bệnh Alzheimer. Một tình trạng tương tự được gọi là chứng mất trí nhớ thể Lewy cũng có thể gây triệu chứng này (nhưng ảo thị thường phổ biến hơn ảo thanh). Đối với một số người, giọng nói có vẻ rất chân thật, người bệnh cảm giác có ai đó đang nói chuyện với họ.
U não. Nghe thấy mọi thứ không có nghĩa là người bệnh bị u não. Nhưng ảo thanh có thể xuất hiện khi khối u nằm trong phần não liên quan đến thính giác. Người bệnh có thể nghe thấy bất cứ điều gì từ âm thanh ngẫu nhiên đến giọng nói thực tế.
U não có thể khiến người bệnh xuất hiện ảo thanh.
Thuốc. Một số loại chất kích thích như thuốc lắc và chất gây ảo giác, có thể khiến người bệnh nhìn và nghe thấy những thứ không có thật. Triệu chứng này có thể xảy ra khi người bệnh đang sử dụng thuốc hoặc khi bỏ thuốc sau một thời gian dùng lâu.
Bệnh động kinh. Khi các cơn co giật do động kinh ảnh hưởng đến vùng não xử lý thính giác, người bệnh có thể nghe thấy tiếng vo ve hoặc giọng nói thì thầm. Trong một số trường hợp, những âm thanh này làm sai lệch âm thanh mà người bệnh nghe thấy.
Mất thính lực. Những người bị mất thính lực 1 hoặc cả 2 tai có thể nghe thấy bất cứ âm thanh kỳ lạ nào từ âm nhạc cho đến giọng nói đều không có thật.
Sốt cao và nhiễm trùng. Một số bệnh nhiễm trùng như viêm não và viêm màng não, có thể khiến bệnh nhân xuất hiện ảo thanh cùng với các triệu chứng khác.
Căng thẳng nghiêm trọng. Căng thẳng nghiêm trọng, như trải qua một điều gì đó đau buồn, có thể gây ra ảo giác. Đặc biệt phổ biến nhất là nghe thấy giọng nói của người thân sau khi họ đã mất.
Bệnh tâm thần. Ảo thanh thường xuất hiện trong bệnh cảnh tâm thần phân liệt. Các giọng nói dường như phát ra từ bên trong đầu hoặc bên ngoài như ti vi. Và họ có thể tranh luận với bạn, cho bạn biết phải làm gì hoặc chỉ mô tả những gì đang xảy ra. Đôi khi triệu chứng này cũng có thể gặp trong các bệnh tâm thần khác như:
- Rối loạn lưỡng cực
- Rối loạn nhân cách thể bất định
- Rối loạn trầm cảm nặng
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương
- Rối loạn phân liệt
Tâm thần phân liệt.
Tác dụng phụ của thuốc. Nếu bạn bắt đầu nghe thấy mọi thứ sau khi bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới hoặc tăng liều thuốc đang dùng thì đó có thể là lý do. Triệu chứng này thường ảnh hưởng đến người lớn tuổi và dùng thuốc liều cao.
Rối loạn giấc ngủ. Việc nghe thấy âm thanh ngay khi bạn đang ngủ hoặc thức dậy là điều khá phổ biến và bạn không cần đi khám ngay. Nhưng nếu bạn đã mắc chứng ngủ rũ hoặc mất ngủ, thì ảo thanh có thể dễ dàng xảy ra hơn.
Bệnh tuyến giáp. Suy giáp là một bệnh hiếm gặp trong đó tuyến giáp không sản xuất đủ hóc môn ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ thể. Đây là một bệnh nguy hiểm đến tính mạng và có thể khiến người bệnh nghe thấy những âm thanh không có thật.
Ù tai. Các bác sĩ không nghĩ rằng những tiếng ù tai hoặc ù tai thông thường là một ảo giác. Nhưng tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ của bạn. Nó có thể có nhiều khả năng hơn nếu bạn cũng bị trầm cảm.
Chẩn đoán ảo thanh
Bác sĩ sẽ hỏi về diễn biến bệnh và các triệu chứng của người bệnh. Bạn có thể trả lời những câu hỏi như:
- Bạn đang nghe thấy gì? Giọng nói? Tiếng ù ù? Các âm thanh khác?
- Triệu chứng này bắt đầu từ khi nào?
- Triệu chứng này thường xảy ra vào thời điểm nào chẳng hạn như khi bạn đang ngủ?
- Bạn có bất kỳ triệu chứng nào khác khi nó xảy ra không?
- Nếu đó là giọng nói, chúng có tính chất đe dọa, thô lỗ, dễ chịu hay bình thường?
- Bạn đang dùng những loại thuốc nào?
- Bạn có đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào khác không?
Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm để tìm kiếm nguyên nhân như:
- Khám chuyên khoa tâm thần
- Điện não đồ (EEG): đo các tín hiệu điện trong não để tìm bằng chứng động kinh.
- Kiểm tra thính lực: Kiểm tra thính lực hoặc ù tai.
Đo điện não đồ.
Điều trị ảo ảnh
Việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ảo thanh. Đôi khi, giải quyết nguyên nhân ảo giác sẽ biến mất, hoặc ít nhất có thể không xảy ra nhiều.
Trong một số trường hợp, có thể điều trị dễ dàng. Bác sĩ có thể giảm liều lượng thuốc người bệnh đang dùng. Trong một số trường hợp việc điều trị có thể phức tạp hơn. Ví dụ, với bệnh tâm thần phân liệt, bác sĩ cần kết hợp nhiều loại thuốc, liệu pháp và chăm sóc khác.