Nhiều yếu tố khác nhau có thể gây phát ban ngứa, bao gồm:
- Phản ứng dị ứng với thức ăn, thuốc hoặc đồ vật, như bông tai niken
- Chạm vào hoặc tiếp xúc với các chất gây dị ứng trong môi trường
- Các bệnh như thủy đậu
- Tình trạng mãn tính, như bệnh vẩy nến
- Nhiễm trùng nấm ngoài da
- Nhiễm trùng như ghẻ
Đôi khi, phát ban ngứa sẽ cải thiện mà không cần điều trị phức tạp hoặc dùng thuốc theo đơn. Tuy nhiên, phát ban có thể là một dấu hiệu ban đầu hoặc dấu hiệu cảnh báo về một bệnh lý mạn tính nghiêm trọng hơn cần điều trị.
Điều quan trọng là phải theo dõi phát ban ngứa, đặc biệt nếu kéo dài và không rõ nguyên nhân. Dưới đây là tám trong số các nguyên nhân phổ biến về phát ban ngứa.
Hình ảnh
Hình ảnh bệnh chàm. 
Hình ảnh dị ứng da.
Hình ảnh vảy nến. 
Hình ảnh mày đay. Bệnh chàm
Khoảng 20% trẻ sơ sinh và trẻ em mắc bệnh chàm, nhưng chỉ ảnh hưởng đến 1/50 người lớn. Bệnh chàm hoặc viêm da dị ứng, gây phát ban viêm, kích ứng và ngứa.
Một số tình trạng khác thường liên quan đến bệnh chàm bao gồm:
- Sốt hoa cỏ
- Hen
- Dị ứng thực phẩm
- Trầm cảm
Học viện dị ứng, hen suyễn & miễn dịch học Hoa Kỳ báo cáo rằng khoảng 50% những người bị bệnh chàm nặng có rối loạn di truyền.
Các phương pháp điều trị thông thường cho bệnh chàm là bôi kem steroid để giảm viêm và kem dưỡng ẩm để bảo vệ da.
Các bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh nếu da bị nhiễm trùng.
Dị ứng da
Một loạt các sản phẩm và thực vật hàng ngày từ găng tay cao su đến cây thường xuân độc có chứa các chất gây dị ứng khác nhau có thể gây phát ban ngứa ở những người nhạy cảm với chúng.
Thuật ngữ y tế cho phản ứng này là viêm da tiếp xúc dị ứng. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, niken, có trong một loại bông tai dùng xỏ lỗ, là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm da tiếp xúc dị ứng.
Các triệu chứng có thể khởi phát trong vòng một hoặc hai ngày sau khi tiếp xúc nhưng có thể mất vài tuần để biến mất.
Kem dưỡng da calamine và tắm bột yến mạch có thể giúp kiểm soát ngứa.
Các dạng nghiêm trọng, bao gồm phát ban trên mặt hoặc phát ban khó chịu không biến mất, có thể cần dùng thuốc steroid tại chỗ hoặc uống theo đơn. Tránh các yếu tố kích hoạt đã biết là cách tốt nhất để ngăn ngừa các đợt tái phát trong tương lai.
Bệnh vẩy nến
Nhiều bác sĩ và chuyên gia da liễu coi bệnh vẩy nến là một bệnh tự miễn dịch làm rối loạn chu kỳ hoạt động bình thường của tế bào da. Hệ thống miễn dịch bất thường khiến các tế bào bạch cầu tàn phá da, dẫn đến các mảng màu đỏ, nổi lên và có vảy.
Khoảng 2% người sống ở Hoa Kỳ bị bệnh vẩy nến. Đây là bệnh di truyền nên không lây. Điều này có nghĩa là một người không thể mắc bệnh vẩy nến khi tiếp xúc với người mắc bệnh.
Vị trí và sự xuất hiện của các mảng phụ thuộc vào loại bệnh vẩy nến.
Với bệnh vẩy nến thể mảng, ảnh hưởng đến 90% người bị bệnh vẩy nến, các mảng màu hồng hoặc đỏ phát triển theo kiểu đối xứng trên khuỷu tay, đầu gối và gần chân tóc. Những mảng này thường có một lớp tế bào da chết màu trắng.
Một loại bệnh vẩy nến phổ biến khác là bệnh vẩy nến guttate. Những người bị bệnh vẩy nến guttate phát triển nhiều sẩn và mảng đỏ, nổi lên nhỏ.
Các dạng nặng hơn của bệnh vẩy nến, như bệnh vẩy nến erythrodermic, ảnh hưởng đến một phần lớn cơ thể, hoặc bệnh vẩy nến mụn mủ, gây ra mụn nước đầy mủ, ít phổ biến hơn. Bệnh vẩy nến cũng có thể gây rỗ và các tổn thương khác cho móng tay, móng chân.
Ngoài những khó chịu về thể chất và xã hội mà phát ban vảy nến ngứa có thể gây ra, bệnh cũng có thể dẫn đến các biến chứng khác, bao gồm cả viêm khớp vảy nến. Điều này ảnh hưởng đến 30% những người bị bệnh vẩy nến và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường, bệnh viêm ruột và hội chứng chuyển hóa.
Điều trị tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh vẩy nến. Các lựa chọn bao gồm các phương pháp điều trị da tại chỗ đến liệu pháp ánh sáng đến các loại thuốc toàn thân nhằm vào hệ thống miễn dịch.
Mày đay
Phát ban, hay mày đay, là một loại phát ban ngứa do cơ thể giải phóng histamine để phản ứng với:
- Ăn một số loại thực phẩm, bao gồm động vật có vỏ, đậu phộng và các loại hạt cây
- Dùng thuốc bị dị ứng, như thuốc sulfa và penicillin
- Côn trung cắn
- Ánh sáng mặt trời
- Hoạt động thể chất cường độ cao
- Nhiễm trùng
Trường Đại học dị ứng, hen suyễn & miễn dịch học Hoa Kỳ báo cáo rằng khoảng 20% số người sẽ bị nổi mề đay vào một thời điểm nào đó trong đời.
Trong hầu hết các trường hợp, phát ban sẽ thuyên giảm trong vài ngày. Tuy nhiên, một số người nổi mề đay kéo dài hàng tháng.
Dị ứng hiếm khi gây ra các trường hợp nổi mề đay kéo dài hoặc mãn tính này. Thuốc kháng histamine thường có thể kiểm soát ngứa và khó chịu trong các trường hợp cấp tính.
Phát ban nhiệt
Còn được gọi là rôm sảy, phát ban nhiệt phát triển khi các tuyến mồ hôi trên da bị tắc nghẽn, gây viêm và nổi mụn đỏ ngứa.
Rôm sảy thường không cần điều trị và tự khỏi, đặc biệt khi người bị rôm sảy di chuyển đến vùng mát hơn.
Bệnh lý
Một số tình trạng khác cũng có thể gây phát ban ngứa. Một số bệnh lý phổ biến bao gồm:
Thủy đậu
Triệu chứng chính của bệnh thủy đậu là phát ban phát triển thành các mụn nước ngứa và chứa đầy dịch, cuối cùng sẽ đóng vảy. Bệnh thủy đậu rất dễ lây lan, vì vậy những người mắc bệnh phải tránh tiếp xúc với người khác cho đến khi không có mụn nước mới hình thành và tất cả các mụn nước cũ đã đóng vảy. Thuốc kháng histamine và tắm bột yến mạch ấm có thể giúp kiểm soát cơn ngứa.
Bệnh sởi
Một loại vi rút rất dễ lây lan gây ra bệnh sởi. Bệnh thường xuất hiện phát ban sẩn màu nâu, nhưng các triệu chứng khác có thể phát triển trước khi phát ban xuất hiện. Triệu chứng bao gồm sốt, đốm trắng bên trong miệng và chảy nước mũi.
Bệnh tay chân miệng
Như tên cho thấy, bệnh tay chân miệng có thể gây phát ban ngứa hoặc đau trên bàn tay hoặc bàn chân hoặc cả hai. Bệnh phổ biến nhất ở trẻ em dưới 5 tuổi.
Đây là một loại vi rút truyền nhiễm có thể lây lan qua chất tiết ở mũi và cổ họng, phân, hoặc vảy và mụn nước.
Ngoài phát ban, các triệu chứng khác bao gồm sốt, đau họng và lở miệng.
Vết cắn
Rệp, có kích thước gần bằng hạt anh túc, có thể gây ra các vết đốt và phát ban rất dễ thấy và ngứa.
Những người quá nhạy cảm hoặc dị ứng với rệp có thể cần thuốc kháng histamine để giảm ngứa.
Thường phải nhờ các chuyên gia để loại bỏ rệp.
Cái ghẻ không nhìn thấy bằng mắt thường cũng có thể gây phát ban ngứa. Có thể bị bệnh ghẻ sau khi tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh hoặc qua tiếp xúc với các vật bị nhiễm bệnh. Bệnh ghẻ có thể điều trị dễ dàng nhưng cần dùng thuốc theo đơn.
Nhiễm trùng
Nhiễm trùng có thể gây phát ban ngứa trên các bộ phận khác nhau của cơ thể.
Hắc lào là một bệnh nhiễm trùng do nấm gây ra, phát ban ngứa hình tròn, màu đỏ hoặc nâu với mép dày hơn.
Bệnh nấm da chân là bệnh hắc lào hình thành trên bàn chân. Tuy nhiên, bệnh có thể lây lan từ bộ phận cơ thể này sang bộ phận cơ thể khác.
Cả bệnh hắc lào và nấm da chân đều cần điều trị bằng kem chống nấm, thuốc xịt hoặc đôi khi là thuốc uống.
Tóm lược
Cách điều trị nổi mẩn ngứa hiệu quả tùy thuộc vào nguyên nhân.
Một số phát ban, như phát ban do cây thường xuân độc, sẽ tự biến mất. Bệnh lý như bệnh vẩy nến, có là một bệnh mạn tính.
Có nhiều nguyên nhân gây phát ban ngứa. Có thể là triệu chứng của bệnh lý nghiêm trọng. Nên đến gặp bác sĩ nếu lo lắng về nguyên nhân phát ban.
Những người bị phát ban kéo dài hoặc không rõ nguyên nhân nên đến gặp bác sĩ để điều trị giảm triệu chứng.
Có thể kiểm soát hầu hết các phát ban, bao gồm cả những phát ban do các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng hơn, bằng cách điều trị y tế.