30 Bài tập về este đơn chức (2024) có đáp án chi tiết nhất

Bài tập về este đơn chức

I. Lý thuyết

1. Khái niệm

VD: CH₃COOH + C₂H₅OH $\stackrel{H_{2}S{O}_4,t^0}{\leftrightarrows }$ CH₃COOC₂H₅  + H₂O

RCOOH  → R - COOR' (R' ≠ H)

2. Phân loại

2.1. Este no, đơn chức: C_nH_2nO₂ (n ≥ 2)

2.2. Este không no đơn chức:

 - Este đơn chức, mạch hở, không no : C_mH_2m+2-2kO₂ (k là số liên kết pi, k ≥ 2)

VD: Este đơn chức, mạch hở, không no và có chứa 1 liên kết đôi: C_mH_2m-2O₂

2.3. Este đa chức:

- Este tạo bởi axit đơn chức và rượu đa chức có dạng: (RCOO)_mR’

- Este tạo bởi rượu đơn chức và axit đa chức có dạng: R (COOR’)_m

- Este tạo bời axit đa chức R(COOH)n và ancol đa chức R’(OH)m có dạng: R_m(COO)_nmR’_n

3. Danh pháp

Tên este = Tên gốc hidrocacbon R’ + tên anion gốc axit (thay đuôi ic bằng đuôi at)

- Tên một số gốc axit thường gặp:

HCOO^-: Fomat                CH₃COO^-: Axetat

CH₂=CHCOO^-: Acrylat      C₆H₅COO^-: Benzoat

- Tên một số gốc R’ thường gặp:

CH₃^-: metyl;             C₆H₅- : phenyl

C₂H₅^-: etyl;               C₆H₅CH₂- : benzyl

CH₂=CH^-: Vinyl

Ví dụ: CH₃COOC₆H₅ : phenyl axetat

4. Tính chất vật lý

- Là chất lỏng hoặc chất rắn ở điều kiện thường, ít tan trong nước

- Có nhiệt độ sôi thấp hơn nhiều so với các axit có cùng khối lượng mol hoặc các phân tử có cùng số C, do trong este không có liên kết hidro

- Các este thường có mùi đặc trưng

     Isoamyl axetat (CH₃COOCH₂CH₂(CH₃)₂): mùi thơm của chuối.

     Etyl isovalerat ((CH₃)₂CHCH₂COOC₂H₅): mùi táo.

     Etyl butirat (CH₃CH₂CH₂COOC₄H₉): mùi dứa.

     Geranyl axetat (CH₃COOC₁₀H₁₇): mùi hoa hồng …

     Benzyl propionat: CH₃CH₂COO-CH₂C₆H₅: mùi hoa nhài.

5. Tính chất hoá học

5.1. Phản ứng ở nhóm chức

a) Phản ứng thủy phân.

+ Trong môi trường axit :

RCOOR’ + H₂O      RCOOH + R’OH.

+ Trong môi trường bazơ : Phản ứng xà phòng hóa.

RCOOR' +NaOH $\stackrel{t^o}{\to }$ RCOONa + R'OH.

* Một số phản ứng thủy phân đặc biệt của este:

- Este của phenol tham gia phản ứng xà phòng hóa sinh ra 2 muối:

 

- Một số este có dạng đặc biệt thủy phân sinh ra andehit, xeton

RCOOCH=CH-R’ + NaOH → RCOONa + R’CH₂-CHO + H₂O

RCOOC(R’)=R’’ + NaOH → RCOONa + R’-CO-R’’ + H₂O

- Este - axit, có công thức là HOOC–R–COOR’

- Este vòng (được tạo bởi hiđroxi axit)

b) Phản ứng khử

Este bị khử bởi liti nhôm hiđrua (LiAlH4), khi đó nhóm RCO– (gọi là nhóm axyl) trở thành ancol bậc I:

5.2. Phản ứng ở gốc hidrocacbon

Dựa vào đặc điểm của gốc hidrocacbon, este có thể tham gia được phản ứng thế, cộng, trùng hợp, …..

a) Phản ứng cộng vào gốc không no

b) Phản ứng trùng hợp

Một số este đơn giản có liên kết C = C tham gia phản ứng trùng hợp giống như anken.

6. Điều chế

- Thường được điều chế bằng phản ứng este hóa 

 RCOOH + R’OH   RCOOR’ + H₂O     

- Một số este có phương pháp điều chế riêng, ví dụ như vinyl axetat được điều chế qua phản ứng sau:

$C{H}_{3}COOH+CH\equiv CH\stackrel{t^o,xt}{\to }$$C{H}_{3}COOCH=C{H}_2$

7. Ứng dụng

Được dùng làm dung môi để tách, chiết, sản xuất chất dẻo, làm hương liệu trong công nghiệp thực phẩm, mĩ phẩm...

8. Nhận biết

    - Este của axit fomic có khả năng tráng gương.

    - Các este của ancol không bền bị thủy phân tạo anđehit có khả năng tráng gương.

    - Este không no có phản ứng làm mất màu dung dịch Brom.

    - Este của glixerol hoặc chất béo khi thủy phân cho sản phẩm hòa tan Cu(OH)2.

II. Ví dụ minh hoạ

Ví dụ 1: Xà phòng hóa hoàn toàn 3,7 gam HCOOC₂H₅ bằng một lượng dung dịch NaOH vừa đủ. Cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được m gam muối khan. Giá trị của m là

A. 4,8

B. 5,2

C. 3,2

D. 3,4

Hướng dẫn giải:

${\mathrm{n}}_{{\mathrm{HCOOC}}_2{\mathrm{H}}_5}=\frac{3,7}{74}=0,05\mathrm{mol}$

Phương trình phản ứng:

HCOOC₂H₅ + NaOH $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ HCOONa + C₂H₅OH

$\to {\mathrm{n}}_{\mathrm{HCOONa}}={\mathrm{n}}_{{\mathrm{HCOOC}}_2{\mathrm{H}}_5}=0,05\mathrm{mol}$

$\to {\mathrm{m}}_{\mathrm{HCOONa}}=0,05.68=3,4\mathrm{g}$

Chọn D

Ví dụ 2: Xà phòng hóa hoàn toàn 8,8 gam CH₃COOC₂H₅ trong 150 ml dung dịch NaOH 1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là

A. 14,80

B. 10,20

C. 12,30

D. 8,20

Hướng dẫn giải:

${\mathrm{n}}_{{\mathrm{CH}}_3{\mathrm{COOC}}_2{\mathrm{H}}_5}=\frac{8,8}{88}=0,1\mathrm{mol}$

n_NaOH = 0,15 mol > ${\mathrm{n}}_{{\mathrm{CH}}_3{\mathrm{COOC}}_2{\mathrm{H}}_5}$

Phương trình phản ứng:

CH₃COOC₂H₅ + NaOH $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ CH₃COONa + C₂H₅OH

0,1 mol $\to$ 0,1 mol $\to$ 0,1 mol $\to$ 0,1mol

Chất rắn sau phản ứng gồm: CH₃COONa 0,1 mol

và NaOH dư 0,15 – 0,1 = 0,05 mol

m = 82.0,1 + 40.0,05 = 10,20 gam

Chọn B

Ví dụ 3: Cho 13,6 gam phenyl axetat tác dụng với 200 ml dung dịch NaOH 1,5M đun nóng. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch X. Cô cạn X thu được a gam chất rắn khan. Giá trị của a là:

A. 12,2 gam

B. 16,2 gam

C. 19,8 gam

D. 23,8 gam

Hướng dẫn giải:

${\text{n}}_{{\mathrm{CH}}_3{\mathrm{COOC}}_6{\mathrm{H}}_5}=0,1\mathrm{\hspace{0.17em}}\mathrm{mol}$;

n_NaOH = 0,3 mol

Phương trình phản ứng:

CH₃COOC₆H₅ + 2NaOH $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ CH₃COONa + C₆H₅ONa + H₂O

0,1mol $\to$ 0,2 mol $\to$ 0,1 mol $\to$ 0,1 mol

Chất rắn khan gồm:

CH₃COONa 0,1 mol

C₆H₅ONa 0,1 mol

NaOH dư 0,3 – 0,2 = 0,1 mol

$\to$m = 82.0,1 + 116.0,1 + 40.0,1 = 23,8 gam.

Chọn D

III. Bài tập vận dụng

Câu 1: Xà phòng hóa hoàn toàn 17,6 gam CH₃COOC₂H₅ trong dung dịch NaOH vừa đủ, thu được dung dịch chứa m gam muối. Giá trị của m là

A. 19,2

B. 9,6

C. 8,2

D. 16,4

Đáp án D

Câu 2: Đun nóng 17,6 gam este CH₃COOCH₂CH₃ với KOH dư. Khối lượng muối sinh ra là (cho K=39)

A. 21,6 g.

B. 13,6 g.

C. 19,6 g.

D. 16,4 g.

Đáp án C

Câu 3: Este X có tỉ khối hơi so với He bằng 21,5. Cho 17,2 gam X tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được dung dịch chứa 16,4 gam muối. Công thức của X là

A. HCOOC₃H₅

B. CH₃COOC₂H₅

C. C₂H₃COOCH₃

D. CH₃COOC₂H₃

Đáp án D

Câu 4: Cho 20,8 gam hỗn hợp gồm metyl fomat và metyl axetat tác dụng với NaOH thì hết 150ml dung dịch NaOH 2M. Khối lượng metyl fomat trong hỗn hợp là

A. 3,7 gam

B. 3gam

C. 6 gam

D. 3,4 gam

Đáp án C

Câu 5: Xà phòng hóa hoàn toàn 17,6 gam hỗn hợp 2 este là etyl axeat và metyl propionat bằng lượng vừa đủ V (ml) dung dịch NaOH 0,5M. Giá trị V đã dùng là

A. 200 ml

B. 500 ml

C. 400 ml

D. 600 ml

Đáp án C

Câu 6: Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este đơn chức Y trong 145 ml dung dịch NaOH 1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được ancol etylic và 10 gam chất rắn khan. Công thức cấu tạo của Y là

A. HCOOC₂H₅.

B. CH₃COOC₂H₅.

C. C₂H₅COOC₂H₅.

D. C₂H₃COOC₂H₅.

Đáp án B

Câu 7: Cho 27,3 gam hỗn hợp X gồm hai este no, đơn chức tác dụng vừa đủ với dung dịch KOH, thu được 30,8 gam hỗn hợp hai muối của 2 axit kế tiếp và 16,1 gam một ancol. Số mol của este có phân tử khối nhỏ hơn trong hỗn hợp X là

A. 0,10 mol.

B. 0,20 mol.

C. 0,15 mol.

D. 0,25 mol.

Đáp án D

Câu 8: Cho 0,05 mol hỗn hợp 2 este đơn chức X và Y phản ứng vừa đủ với dung dịch NaOH thu được hỗn hợp các chất hữu cơ Z. Đốt cháy hoàn toàn Z thu được 0,12 mol CO₂ và 0,03 mol Na₂CO₃. Nếu làm bay hơi hỗn hợp Z thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là

A. 2,34

B. 4,56

C. 5,64

D. 3,48

Đáp án B

Câu 9: Đốt cháy hoàn toàn 14,24 gam hỗn hợp X chứa 2 este đều no, đơn chức, mạch hở thu được CO₂ và H₂O có tổng khối lượng là 34,72 gam. Mặt khác đun nóng 14,24 gam X với NaOH vừa đủ thu được hỗn Y chứa 2 ancol kế tiếp và hỗn hợp Z chứa 2 muối của hai axit cacboxylic kế tiếp trong đó có a gam muối A và b gam muối b (M_A < M_B). Tỉ lệ gần nhất của a : b là

A. 0,6

B. 1,25

C. 1,2

D. 1,5

Đáp án B

Câu 10: Cho 5,44 gam hỗn hợp A gồm hai este đơn chức, mạch hở tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH, thu được 5,92 gam hỗn hợp hai muối của hai axit kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng và một ancol. Đốt cháy hoàn toàn A thu được 3,6 gam nước. Phần trăm khối lượng của este có khối lượng phân tử nhỏ có trong hỗn hợp A gần nhất với giá trị nào sau đây?

A. 63,0%.

B. 60,0%.

C. 55,0%.

D. 48,0%.

Đáp án A

Xem thêm các dạng bài tập Hoá học khác:

50 Bài tập về Este (2024) có đáp án chi tiết nhất

1000 Bài tập Este - Lipit (có đáp án năm 2024)

30 Bài tập đồng phân este (2024) có đáp án

30 Bài tập đốt cháy este (2024) có đáp án chi tiết nhất

60 Bài tập ăn mòn kim loại (2024) có đáp án chi tiết nhất