Đạt được mức đường huyết mục tiêu có thể giúp người bệnh giảm nguy cơ biến chứng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt.
Xét nghiệm HbA1C là xét nghiệm máu để đo mức đường trung bình trong máu trong 2–3 tháng.
Các bác sĩ sử dụng xét nghiệm HbA1C để xem mức độ ổn định của lượng đường trong máu ở một người mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra, các bác sĩ có thể sử dụng nó trong chẩn đoán ban đầu của bệnh tiểu đường típ 2, nhưng không phải típ 1, theo Viện Tiểu đường, Bệnh Tiêu hóa và Bệnh Thận Quốc Gia Hoa Kỳ (NIDDK).
Các tên khác của xét nghiệm HbA1C là
- Xét nghiệm hemoglobin A1C
- Xét nghiệm A1C
- Xét nghiệm hemoglobin glycated
- Xét nghiệm glycohemoglobin
Hemoglobin là protein trong các tế bào hồng cầu có chức năng vận chuyển oxy đi khắp cơ thể. Khi lượng glucose trong máu cao, một số glucose sẽ liên kết với hemoglobin.
Sự hình thành HbA1C trong máuLoại hemoglobin mà glucose gắn vào là hemoglobin A. Tên của sự kết hợp tạo thành là glycated hemoglobin (HbA1C).
Các tế bào hồng cầu sống trong khoảng 120 ngày, hoặc 4 tháng, và tại thời điểm xét nghiệm, sẽ có mối liên hệ trực tiếp giữa kết quả HbA1C và mức đường huyết trung bình trong 12 tuần trước đó hoặc lâu hơn.
Thời điểm xét nghiệm HbA1C phù hợp
Mọi người có thể làm xét nghiệm HbA1C bất cứ lúc nào. Họ không cần phải nhịn ăn hoặc chuẩn bị bất cứ thứ gì trước khi làm xét ngiệm. Bác sĩ hoặc nhân viên y tế khác sẽ lấy một ít máu và gửi đến phòng xét nghiệm để đánh giá.
Một số phòng khám có thể cung cấp xét nghiệm HbA1C để theo dõi bệnh nhân tại chỗ, nghĩa là họ tự phân tích máu. Điều này có thể hữu ích để quản lý bệnh tiểu đường, nhưng NIDDK lưu ý rằng nó không thích hợp để chẩn đoán.
Phân loại mức độ
Xét nghiệm máu HbA1C đo lượng đường trong máu trong khoảng 3 tháng.
Kết quả của xét nghiệm sẽ là một tỷ lệ phần trăm. Điều này đề cập đến lượng hemoglobin mà glucose liên kết trong máu.
Để chẩn đoán, kết quả xét nghiệm có thể như sau:
- Bình thường: Dưới 5,7%
- Tiền tiểu đường: 5,7–6,4%
- Bệnh tiểu đường: 6,5% trở lên
Chỉ dựa vào kết quả xét nghiệm HbA1C không có nghĩa là một người mắc bệnh tiểu đường. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra mức đường huyết của người đó. Nếu mức đường huyết của người bệnh là 200 (mg/dl) tương đương 11,1 (mmol/l), bác sĩ có thể xác nhận bệnh tiểu đường.
Các yếu tố khác nhau có thể thay đổi một chút kết quả và một số điều kiện y tế cũng có thể dẫn đến kết quả HbA1C cao hơn.
Theo NIDDK, nếu xét nghiệm HbA1C hiển thị 6,8%, thì số đọc thực tế có thể nằm trong khoảng 6,4-7,2%
Các điều kiện khác có thể cho kết quả HbA1C sai đối với bệnh tiểu đường bao gồm:
- Bệnh thận
- Bệnh gan
- Một số rối loạn về máu, chẳng hạn như bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm
- Mất máu hoặc truyền máu gần đây
- Mức sắt thấp
- Cơ thể đang không khỏe
- Căng thẳng
Nếu một người có hoặc có thể có bất kỳ tình trạng nào trong số này, bác sĩ có thể đề xuất một xét nghiệm khác hoặc một loại xét nghiệm HbA1C khác.
Nếu kết quả HbA1C, nồng độ glucose, hoặc cả hai đều cho thấy mắc bệnh tiểu đường, nhưng người đó không có triệu chứng, họ có thể cần phải làm lại xét nghiệm.
Bác sĩ có thể chẩn đoán tiền tiểu đường nếu kết quả từ 5,7 đến 6,4%.
Một người bị tiền tiểu đường có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường típ 2 cao hơn trong tương lai, nhưng thay đổi lối sống, chẳng hạn như bỏ hút thuốc, theo một chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên có thể ngăn chặn điều này xảy ra.
Những yếu tố nguy cơ của tiểu đường típ 2 bao gồm:
- Béo phì
- Huyết áp cao
- Cholesterol hoặc triglycerid trong huyết tương cao
- Nồng độ lipoprotein trọng lượng phân tử cao (HDL) thấp
Xét nghiệm HbA1C hữu ích để chẩn đoán, nhưng nó cũng rất quan trọng để theo dõi. Xét nghiệm HbA1C và đường huyết định kỳ sẽ cho bác sĩ biết phương pháp điều trị hiện tại có đạt hiệu quả không hay cần thay đổi liệu trình.
Mục tiêu kiểm soát HbA1C
Một người không được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường nên chỉ số xét nghiệm HbA1C dưới 5,7%.
Nếu có kết quả 6,5% trở lên sẽ được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường và họ sẽ phải bắt đầu điều trị. Điều này sẽ liên quan đến thay đổi lối sống, chẳng hạn như điều chỉnh chế độ ăn uống, tập thể dục bổ sung và có thể dùng thuốc.
Trong quá trình điều trị bệnh tiểu đường, người bệnh sẽ cố gắng giữ HbA1C của họ dưới 7%. Tuy nhiên, những người khác nhau sẽ có các mục tiêu khác nhau, tùy thuộc vào các yếu tố như tuổi tác và loại thuốc họ sử dụng.
Tại sao xét nghiệm HbA1C lại quan trọng?
Những người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường nên làm các xét nghiệm thường xuyên tùy thuộc vào những gì bác sĩ tư vấn.
Kiểm soát lượng đường trong máu và mức HbA1C là cần thiết vì một số biến chứng có thể phát triển với bệnh tiểu đường, chẳng hạn như bệnh tim mạch.
Khi tỷ lệ phần trăm HbA1C tăng lên, nguy cơ tiền tiểu đường trở thành bệnh tiểu đường típ 2 và các biến chứng phát sinh ở những người đã được chẩn đoán.
Ví dụ, một nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người có chỉ số HbA1C từ 6,0–6,5% thường xuyên có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn 20 lần trong vòng 5 năm khi các nhà điều tra so sánh họ với những người có điểm HbA1C dưới 5%.
Sử dụng HbA1C để ngăn ngừa các biến chứng
Sử dụng HbA1C để ngăn ngừa các biến chứngNhững người bị bệnh tiểu đường cần phải kiểm soát lượng đường trong máu của họ để ngăn chặn chúng trở nên quá cao.
Kiểm soát mức đường huyết có thể làm giảm nguy cơ biến chứng ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ, đặc biệt là mắt và thận, và động mạch vành.
Điều này có thể giúp ngăn ngừa nhiều vấn đề có thể xảy ra với bệnh tiểu đường, bao gồm:
- Mất thị lực
- Bệnh tim mạch
- Đột quỵ
- Bệnh thận
Đạt được và duy trì HbA1C từ 7% trở xuống có thể làm giảm đáng kể những rủi ro này.
Tuy nhiên, người bệnh cần xác định lại với bác sĩ điều trị để biết chính xác mức độ HbA1C mục tiêu của bản thân, vì mỗi các thể là khác biêtj.
Xét nghiệm trong thai kỳ
Trong thai kỳ nên xét nghiệm HbA1C để kiểm tra nguy cơ bệnh tiểu đườngBác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm HbA1C khi bắt đầu mang thai, để xem liệu ai đó có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tiểu đường có chỉ số cao hay không.
Sau đó trong thai kỳ, họ có thể kiểm tra để tìm bệnh tiểu đường thai kỳ theo những cách khác vì việc mang thai có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm HbA1C.
Nếu một người mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, bác sĩ cũng có thể kiểm tra đến 12 tuần sau khi sinh, vì bệnh tiểu đường thai kỳ đôi khi có thể phát triển thành bệnh tiểu đường típ 2 sau đó.
Tần suất kiểm tra
Một nghiên cứu lớn năm 2014 về xét nghiệm HbA1C đã kết luận rằng xét nghiệm 3 tháng một lần có thể giúp những người mắc bệnh tiểu đường giữ mức đường huyết ổn định, đặc biệt nếu chỉ số ban đầu của họ là 7% trở lên.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người xét nghiệm bốn lần một năm thấy kết quả HbA1C của họ giảm trung bình 3,8% và họ ít có khả năng thấy lượng đường trong máu tăng lên.
Trong khi đó, những người chỉ kiểm tra mỗi năm một lần có kết quả HbA1C tăng trung bình 1,5%.
Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) khuyến nghị xét nghiệm HbA1C cho những người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, như sau:
- Ít nhất hai lần một năm đối với những người có mức đường huyết ổn định, những người đang đáp ứng các mục tiêu điều trị.
- Thường xuyên hơn khi kế hoạch điều trị của thay đổi hoặc nếu họ không đạt được các mục tiêu về đường huyết.
Đối với những người không mắc bệnh tiểu đường, ADA khuyến cáo rằng bất kỳ ai từ 45 tuổi trở lên hoặc dưới 45 tuổi nhưng có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tiểu đường như béo phì, nên làm xét nghiệm cơ bản. Một cá nhân có thể cần phải tham gia thử nghiệm thêm, tùy thuộc vào kết quả của thử nghiệm cơ bản của họ,
Những người đã từng bị tiểu đường thai kỳ trong thời kỳ mang thai có thể phải sắp xếp khám sàng lọc 3 năm một lần.
Quan điểm
Xét nghiệm HbA1C hữu ích để chẩn đoán bệnh tiểu đường típ 2 và để theo dõi mức đường huyết của một người nếu họ có tình trạng này.
Cũng nên làm xét nghiệm đường huyết thường xuyên tại nhà và tuân theo kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường chính xác giữa các lần kiểm tra.
Xem thêm:
- Đái tháo đường - từ nguyên nhân tới cách điều trị
- Những điều bạn cần biết bệnh tiểu đường: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và dự phòng
- Tổng quan về điều trị bệnh tiểu đường: Dùng thuốc và biện pháp không dùng thuốc
- Những dấu hiệu sớm cảnh báo bệnh tiểu đường
- Những điều bạn cần biết về xét nghiệm đường huyết