Ợ chua nghiêm trọng? Có thể bạn đã bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD)?

Video: Bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Các triệu chứng trên xảy ra sau khi bạn ăn quá nhiều, khi bạn ngủ trên ghế sau bữa tối và khi bạn uống quá nhiều cocktail. Ăn một vài lát bánh pizza dường như không phải là vấn đề, nhưng chắc chắn bạn sẽ có một đêm đau ngực và trằn trọc nếu ăn nhiều bánh kẹp tacos. Những người khác có thể không gặp phải những vấn đề như vậy hoặc họ chỉ gặp vấn đề khi ăn một số loại thực phẩm nhất định. 

Chuyện gì đang xảy ra vậy? Bạn chỉ thỉnh thoảng bị ợ chua, nhưng bây giờ bạn đã gặp phải một vấn đề lớn hơn – GERD – bệnh trào ngược dạ dày thực quản. 

Joel Richter, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và chủ nhiệm khoa Y tại Đại học Temple, cho biết: “Mọi người đều có thể bị ợ chua. Nhưng khi nó trở thành mạn tính, xảy ra hai hoặc ba lần một tuần hoặc hơn, thì đó là GERD.  Nó ảnh hưởng cuộc sống của bạn, khiến bạn phải hạn chế ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau; ợ chua khiến bạn hạn chế vận động; cản trở việc nuốt và giấc ngủ của bạn.” 

Ợ chua là một triệu chứng của GERD

Hơn 15 triệu người Mỹ, thường là người lớn và cũng có thể gặp ở trẻ em, mắc GERD. Nhiều người trong số những người này gặp phải chứng ợ nóng – triệu chứng phổ biến nhất – từ hai lần trở lên trong một tuần. Nguyên nhân sâu xa của bệnh là do cơ thắt thực quản dưới – một van nằm giữa dạ dày và thực quản – bị giãn bất thường. Kết quả là dịch vị từ dạ dày – thành phần gồm có các axit, enzym tiêu hóa và các một số chất khác – trào ngược lên thực quản và làm tổn thương lớp niêm mạc thực quản.

Tại sao triệu chứng này thường không rõ ràng nhưng bác sỹ vẫn có thể biết được van - cơ thắt thực quản dưới của bạn đang gặp vấn đề. Nguyên nhân có thể là do bạn đang có tình trạng sau đây:

• Thừa cân. Trọng lượng tăng thêm gây áp lực lên van, khiến van bị giãn ra.
• Đang mang thai. Hormon sản sinh trong cơ thể khi mang thai làm giãn van, đồng thời việc thai nhi ngày càng lớn sẽ gây áp lực lên dạ dày.
• Thoát vị khe hoành: Bệnh này ngăn cản cơ hoành – cơ nằm giữa ngực và ổ bụng – giúp cho hoạt động bình thường của van.

Thoát vị khe hoành – Nguồn ảnh: step2.medbullets.com

GERD có thể chỉ là chứng ợ nóng hoặc ợ chua kèm theo các triệu chứng khác như: hắng giọng quá mức, khó nuốt, cảm giác thức ăn mắc kẹt trong cổ họng, nóng rát trong miệng và đau rát ở ngực. Nếu không được điều trị, GERD có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, vì vậy nó cần được chẩn đoán và điều trị một cách cẩn thận bằng thuốc và điều chỉnh lối sống, bắt đầu bằng việc duy trì cân nặng hợp lý. 

Lựa chọn lối sống

Giảm cân, cân đối chế độ ăn uống và thực hiện một số điều chỉnh cho giường ngủ - tất cả đều có thể làm cho bạn dễ chịu hơn với GERD.

Richter cho biết: “Giảm cân có lẽ là một trong những yếu tố quan trọng nhất để giảm GERD. Người ta đã chứng minh rằng những người béo phì bị ợ chua nhiều hơn, thực quản bị kích thích nhiều hơn và gặp nhiều biến chứng của bệnh hơn."

Để duy trì cân nặng hợp lý, tốt nhất bạn nên tránh ăn quá nhiều. Richter cho biết “Không quan trọng bạn ăn bao nhiêu loại thức ăn mà quan trọng là lượng thức ăn mà bạn tiêu thụ là bao nhiêu. Đó là lý do tại sao trào ngược thường xảy ra sau bữa tối, bởi vì đây là bữa ăn lớn nhất trong ngày. Với những bữa ăn lớn, dạ dày hoạt động chậm lại, do đó, có nhiều chất trong dạ dày có thể trào ngược lên thực quản." 

Bạn cũng nên tìm hiểu về từng loại thực phẩm gây rắc rối cho mình. Mặc dù nhiều người cho rằng ăn pizza có thể gây nên những triệu chứng của GERD, nhưng điều đó chưa chắc đã đúng với bạn.  

Bác sỹ Patricia Raymond, một thành viên của Trường Đại học Tiêu hóa Hoa Kỳ và MC của chương trình National Public Radio's House Calls cho biết: "Hiện nay, tôi không còn khuyến cáo mọi người phải tránh hoàn toàn đồ ăn cay, đồ chiên rán, socola, cà phê và trà nữa, trừ khi ăn chúng làm bạn cảm thấy đau. Và hãy lưu ý rằng triệu chứng GERD rất đa dạng, mỗi người lại phù hợp với những loại thực phẩm khác nhau."

Mặc dù tác động của thực phẩm lên mỗi người là khác nhau, nhưng loại thức ăn gây những triệu chứng của GERD nhiều nhất là các thực phẩm chứa nhiều chất béo (khoai tây chiên và bánh mì kẹp pho mai), socola, bạc hà, cola và nước cam.

Cần tránh đồ ăn chiên rán và thực phẩm chứa nhiều chất béo – Nguồn ảnh: alamy.com 

Theo Raymond những người mắc GERD nên tránh rượu vì rượu có tác dụng làm giãn cơ vòng thực quản,. Do đó tạo điều kiện cho axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản và làm cho các triệu chứng của GERD trở nên trầm trọng hơn.

Cuối cùng, nghe có vẻ đơn giản, nhưng đó là sự thật: Thời gian và cách bạn ngủ có tác động lớn đến các triệu chứng GERD. Ví dụ, nếu bạn nằm hoặc đi ngủ sau khi ăn tối no chỉ 1 giờ, thì thức ăn trong dạ dày cùng với các axit có hại có thể đi lên thực quản của bạn. Raymond khuyên rằng: hãy đợi ít nhất hai hoặc ba giờ sau khi ăn rồi mới nằm xuống và tuân theo quy tắc "đầu giường". 

Nâng cao đầu giường giúp giảm các triệu chứng của GERD – Nguồn ảnh: nymag.com

Raymond cho biết: "Đặt những viên gạch dưới hai chân trước – hai chân ở đầu giường để phần đầu được đặt cao lên từ 15 đến 20 cm. Hoặc bạn có thể lấy một miếng xốp lót từ đầu giường cho đến phần hông, chúng giữ cho các chất trong dạ dày không trào ngược lên thực quản. 

Các thuốc điều trị GERD

Bạn có thể phải sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng của GERD - Nguồn ảnh: PrintestNếu việc thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát bệnh, bạn có thể cần dùng thuốc theo đơn. Trên thực tế, nếu bạn phải uống thuốc kháng axit nhiều hơn một lần một tuần vì chứng ợ nóng, thì đó là dấu hiệu của việc bạn cần điều trị tích cực hơn. Thuốc kháng axit không thể  ngăn ngừa tổn thương lâu dài cho thực quản cho nên việc chỉ dụng loại thuốc này có thể gây nguy hiểm cho bạn. 

Hiện nay, trên thị trường có 2 loại thuốc chính để điều trị GERD: thuốc chẹn H2 và thuốc ức chế bơm proton. Mặc dù có thể mua một số loại thuốc không cần kê đơn, nhưng bạn nên đến gặp bác sĩ trước để được đánh giá về các triệu chứng và tìm ra phương pháp điều trị  tốt nhất.

Thuốc chẹn H2, đã có mặt trên thị trường được 30 năm, đây được coi là lựa chọn điều trị ngắn hạn tốt cho những người mắc GERD thể nhẹ, triệu chứng bùng phát thường xuyên, nhưng không phải mỗi ngày. Tác dụng của thuốc chẹn H2 là làm giảm lượng axit trong dạ dày, giúp chữa lành các tổn thương nhỏ và ngăn ngừa làm tổn thương thêm thực quản. 

Thuốc ức chế bơm proton được sử dụng khi mắc GERD mức độ nghiêm trọng, các triệu chứng của bệnh tăng nặng và bùng phát liên tục. Loại thuốc này có hiệu quả hơn thuốc chẹn H2 trong việc giảm lượng axit và chữa lành niêm mạc thực quản ngay cả khi nó đã bị tổn thương nặng. Chúng cũng quản lý các triệu chứng tốt hơn, trong thời gian dài hơn và ngăn ngừa tái phát. 

GERD có thể cần được điều trị lâu dài, vì các triệu chứng thường bùng phát trở lại khi ngừng điều trị - trừ khi việc thay đổi lối sống có thể kiểm soát được bệnh. 

Khi các triệu chứng GERD gây ra tổn thương nghiêm trọng cho thực quản thì lựa chọn cuối cùng là điều trị phẫu thuật. Phẫu thuật sẽ sửa chữa van giữa dạ dày và thực quản, ngăn trào ngược axit và tạo cơ hội cho thực quản lành thương. 

GERD không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nó có thể được kiểm soát bằng thuốc và lối sống lành mạnh - có nghĩa là bạn sẽ không phải chịu đựng những đêm mất ngủ hoặc cảm giác khó chịu sau bữa ăn. 

Raymond cho rằng: “Nhiều người cố gắng sống chung với các triệu chứng của GERD, nhưng không cần thiết phải làm như vậy. Vì những triệu chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống khi không được điều trị. Tin tốt là nó có thể kiểm soát được. Hãy đến gặp bác sĩ, thảo luận về các lựa chọn điều trị và tiếp tục cuộc sống của bạn." 

GERD: Danh sách các triệu chứng 

Richter cho biết: “Khi bạn đến gặp bác sĩ, nếu bạn có thể nói được chính xác tất cả các triệu chứng của mình, thì chúng có giá trị chẩn đoán GERD như những xét nghiệm mà chúng tôi đang có. Bạn có các triệu chứng điển hình hay không? Nếu câu trả lời cho câu hỏi là có, thì có thể bạn đã mắc GERD.”

Những triệu chứng kinh điển đó là gì? Dưới đây là danh sách các câu hỏi giúp bạn đánh giá các vấn đề trào ngược của mình:

• Bạn có triệu chứng ợ chua nhiều hơn hai hoặc ba lần một tuần hay không?
• Bạn có cảm thấy bỏng rát dưới xương ức hay không?
• Các triệu chứng có tăng nặng hơn sau khi ăn hay không?
• Bạn có đang phải dùng thuốc kháng axit sau mỗi bữa ăn để làm giảm các triệu chứng không? Những thuốc đó có hữu ích với bạn hay không?
• Bạn có cảm thấy đau tức ngực khi tập thể dục không?
• Các triệu chứng có trở nên tồi tệ hơn khi bạn nằm xuống hay không?
• Bạn có thường xuyên có cảm giác chua nhẹ trong miệng không?
• Bạn có cảm thấy khó ngủ vào ban đêm hay không?
• Bạn có bị hen suyễn nặng hơn khi ợ chua không?
• Giọng nói của bạn có bị thay đổi  khi ợ chua không?
• Chứng ợ chua có ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn không?

Nếu câu trả lời cho một hoặc nhiều câu hỏi nêu trên là thì có thể bạn bị GERD. Hãy hẹn gặp bác sỹ của bạn ngay để được thăm khám và điều trị. 

Tại sao bạn không nên phớt lờ GERD?

Sau nhiều năm, nếu GERD không được điều trị thì axit dạ dày sẽ ăn mòn lớp niêm mạc thực quản, và như một cơ chế bảo vệ, thực quản bắt đầu tạo ra một lớp niêm mạc mới với các tế bào giống như lớp lót thành ruột. Ở giai đoạn này, GERD đã tiến triển thành một tình trạng tiền ung thư được gọi là Barrett thực quản, kéo theo nguy cơ phát triển thành ung thư thực quản tăng gấp 30 lần.

Barret thực quản – Nguồn ảnh: Mayoclinnic.co 

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, ung thư thực quản có nguy cơ gây tử vong – chỉ có khoảng 15% số người sống được trên 5 năm kể từ khi được chẩn đoán. Những người bị GERD từ lâu mà không được điều trị đúng cách có tỉ lệ ung thư cao hơn.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học TheNew England, những người bị chứng ợ nóng ít nhất một lần một tuần có nguy cơ ung thư thực quả cao gấp 8 lần và ở những người bị ợ chua nặng và thường xuyên kéo dài trong hơn 20 năm thì khả năng tiến triển ung thư cao gấp 44 lần. Hầu hết tất cả những trường hợp này đều chỉ điều trị GERD lẻ tẻ, không lâu dài. 

Nếu bạn bị GERD và bạn đang có bất kỳ triệu chứng nào trong số những triệu chứng sau, hãy nói với bác sĩ của bạn ngay lập tức: 

• Khó nuốt hoặc cảm giác như thức ăn bị mắc kẹt sau xương ức.
• Nôn ra máu hoặc đại tiện ra máu đen như hắc ín.
• Có cảm giác axit trào ngược vào khí quản gây khó thở, ho hoặc khàn giọng.
• Cân nặng sụt giảm bất thường. 

Xem thêm:

• Các loại thảo mộc và thực phẩm bổ sung giảm triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) và hen phế quản
• Điều trị bệnh trào ngược dạ dày - thực quản: liệu các tổn thương có thể chữa lành?
• Thuốc không kê đơn để điều trị bệnh trào ngược dạ dày - thực quản.
• Điều trị phẫu thuật trong bệnh trào ngược dạ dày-thực quản