CuO ra Cu(NO3)2 | CuO + HNO3 → Cu(NO3)2 + H2O

CuO + HNO₃→ Cu(NO₃)₂ + H₂

1. Phương trình phản ứng CuO tác dụng HNO₃ loãng

2. Điều kiện phản ứng CuO tác dụng với HNO₃

Không có

3. Cách tiến hành phản ứng cho CuO tác dụng HNO₃

Cho đồng oxit CuO tác dụng với dung dịch axit nitric HNO₃. 

4. Hiện tượng Hóa học

Chất rắn màu đen Đồng II Oxit (CuO) tan dần trong dung dịch axit, sản phẩm thu được dung dịch có màu xanh làm của muối đồng nitrat.

5. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

5.1. Bản chất của CuO (Đồng oxit)

CuO là một oxit bazo tác dụng được với axit.

5.2. Bản chất của HNO₃ (Axit nitric)

HNO₃ là một axit mạnh tác dụng với oxit bazo tạo muối và nước.

6. Mở rộng kiến thức về CuO

6.1. Tính chất vật lí và nhận biết

- Tính chất vật lí: Là chất rắn, có màu đen, không tan trong nước, nóng chảy ở 1148độC.

- Nhận biết: Dẫn khí H₂ dư qua bột oxit đồng có màu đen, đun nóng, sau một thời gian thấy xuất hiện chất rắn màu đỏ (Cu).

    H₂ + CuO  H₂O + Cu

6.2. Tính chất hóa học

- Có đầy đủ tính chất hóa học của một oxit bazơ.

- Dễ bị khử về kim loại đồng.

a. Tác dụng với axít

    CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

    CuO + 2HNO₃ → Cu(NO₃)₂ + H₂O

b. Tác dụng với oxit axit

    3CuO + P₂O₅ → Cu₃(PO₄)₂

c. Tác dụng với các chất khử mạnh: H₂, C, CO...

    H₂ + CuO  H₂O + Cu

    CO + CuO  CO₂ + Cu

6.3. Điều chế

Đốt cháy kim loại đồng trong oxi:

    Cu + O₂  CuO

7. Tính chất hóa học của HNO₃

- Axit nitric là một dung dịch nitrat hydro có công thức hóa học HNO₃ . Đây là một axit khan, là một monoaxit mạnh, có tính oxy hóa mạnh có thể nitrat hóa nhiều hợp chất vô cơ, có hằng số cân bằng axit (pKa) = −2.

- Axit nitric là một monoproton chỉ có một sự phân ly nên trong dung dịch, nó bị điện ly hoàn toàn thành các ion nitrat NO₃− và một proton hydrat, hay còn gọi là ion hiđroni.

                 H₃O+ HNO₃ + H₂O → H₃O+ + NO3-

- Axit nitric có tính chất của một axit bình thường nên nó làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

- Tác dụng với bazo, oxit bazo, muối cacbonat tạo thành các muối nitrat

                  2HNO₃ + CuO → Cu(NO₃)₂ + H₂O

                  2HNO₃ + Mg(OH)₂ → Mg(NO₃)₂ + 2H₂O

                  2HNO₃ + CaCO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O + CO₂

- Axit nitric tác dụng với kim loại: Tác dụng với hầu hết các kim loại trừ Au và Pt tạo thành muối nitrat và nước .

                  Kim loại + HNO_{3 đặc} → muối nitrat + NO + H₂O ( t^o)

                  Kim loại + HNO_{3 loãng} → muối nitrat + NO + H₂O

                  Kim loại + HNO_{3 loãng lạnh} → muối nitrat + H₂

                  Mg(rắn) + 2HNO_{3 loãng lạnh} → Mg(NO₃)₂ + H₂ (khí)

- Nhôm, sắt, crom thụ động với axit nitric đặc nguội do lớp oxit kim loại được tạo ra bảo vệ chúng không bị oxy hóa tiếp.

- Tác dụng với phi kim (các nguyên tố á kim, ngoại trừ silic và halogen) tạo thành nito dioxit nếu là axit nitric đặc và oxit nito với axit loãng và nước, oxit của phi kim.

                  C + 4HNO_{3 đặc} → 4NO₂ + 2H₂O + CO₂

                  P + 5HNO_{3 đặc} → 5NO₂ + H₂O + H₃PO₄

                  3C + 4HNO_{3 loãng} → 3CO₂ + 4NO + 2H₂O

- Tác dụng với oxit bazo, bazo, muối mà kim loại trong hợp chất này chưa lên hóa trị cao nhất:

                   FeO + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O

                   FeCO₃ + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O + CO₂

- Tác dụng với hợp chất:

                   3H₂S + 2HNO₃ (>5%) → 3S_{kết tủa} + 2NO + 4H₂O

                    PbS + 8HNO_{3 đặc} → PbSO_{4 kết tủa}  + 8NO₂ + 4H₂O

                    Ag₃PO₄ tan trong HNO₃, HgS không tác dụng với HNO₃.

- Tác dụng với nhiều hợp chất hữu cơ: Axit nitric có khả năng phá hủy nhiều hợp chất hữu cơ, nên sẽ rất nguy hiểm nếu để axit này tiếp xúc với cơ thể người.

8. Bài tập vận dụng liên quan (có đáp án)

Câu 1. Cho các tính chất sau:

(a) là kim loại có màu đỏ.

(b) là kim loại nhẹ.

(c) nóng chảy ở nhiệt độ cao.

(d) tương đối cứng.

(e) dễ kéo dài và dát mỏng.

(g) dẫn điện tốt.

(h) dẫn nhiệt kém.

Có bao nhiêu tính chất vật lí là tính chất vật lí của kim loại đồng?

A. 3.

B. 4.

C. 5.

D. 6.

Lời giải:

Giải thích:

Tính chất vật lí của kim loại đồng:

- Là kim loại màu đỏ, dẻo, dễ kéo sợi và dát mỏng (có thể dát mỏng đến 0,0025 mm, mỏng hơn giấy viết 5 - 6 lần).

- Có độ dẫn điện và dẫn nhiệt rất cao (chỉ kém bạc).

- Khối lượng riêng lớn 8,98 g/cm³.

- Nhiệt độ nóng chảy cao 1083^oC.

→ Có 4 tính chất vật lí là tính chất vật lí của đồng: (a), (c), (e), (g)

Câu 2: Cho 3,2 gam Cu tác dụng với 100ml dung dịch hỗn hợp (HNO₃ 0,8M + H₂SO₄ 0,2M), sản phẩm khử duy nhất của HNO₃ là NO. Thể tích khí NO (đktc) là

A. 0,672 lít.

B. 0,336 lít.

C. 0,747 lít.

D. 1,792 lít.

Lời giải:

Giải thích:

n_Cu = 3,2 : 64 = 0,05 mol

${\mathrm{n}}_{{\mathrm{H}}^{+}}$= 0,8.0,1 + 2.0,2.0,1

= 0,12 mol

${\mathrm{n}}_{{{\mathrm{NO}}_3}^{-}}$= 0,8.0,1 = 0,08 mol

→ Sau phản ứng H⁺ hết đầu tiên

→ n_NO = $\frac{2.{\mathrm{n}}_{{\mathrm{H}}^{+}}}{8}$ 

= $\frac{2.0,12}{8}$ = 0,03 mol

→ V_NO = 0,03.22,4 = 0,672 lít.

Câu 3. Cho các dung dịch: HCl, NaOH đặc, NH₃, KCl. Số dung dịch phản ứng được với Cu(OH)₂ là

A. 1.

B. 3.

C. 2.

D. 4.

Lời giải:

Câu 4. Nhúng một thanh Fe nặng 200 gam vào 200 ml dung dịch hỗn hợp gồm Cu(NO₃)₂ 0,2M và AgNO₃ 0,2M. Sau một thời gian lấy thanh kim loại ra, rửa sạch làm khô cân được 203,44 gam (giả thiết các kim loại tạo thành đều bám hết vào thanh Fe). Khối lượng Fe đã phản ứng là

A. 2,16 gam.

B. 0,84 gam.

C. 1,72 gam.

D. 2,80 gam.

Lời giải:

Câu 5. Cho luồng khí CO (dư) đi qua 18,2 gam hỗn hợp gồm CuO và Al₂O₃ nung nóng đến khi phản ứng hoàn toàn, thu được 16,6 gam chất rắn. Khối lượng CuO có trong hỗn hợp ban đầu là

A. 0,8 gam.

B. 8,0 gam.

C. 2,0 gam.

D. 4,0 gam

Lời giải: