Cu + H2SO4 (đặc, nóng) → CuSO4 + SO2 + H2O

Cu + 2H₂SO_{4 (đặc, nóng)} → CuSO₄ + SO₂ + 2H₂O

1. Phương trình phản ứng Cu+ H2SO4 đặc nóng

2. Điều kiện phản ứng Cu tác dụng với dung dịch H₂SO₄

Phản ứng Cu tác dụng với dung dịch H₂SO₄ có nhiệt độ

3. Cách tiến hành phản ứng cho Cu tác dụng với dung dịch H₂SO₄

Cho vào ống nghiệm 1,2 lá đồng, nhỏ từ từ vừa đủ dung dịch H₂SO₄ đặc, sau đó đun nóng nhẹ ống nghiệm

4. Hiện tượng xảy ra khi cho Cu+ H₂SO₄

Lá đồng màu đỏ Đồng (Cu) tan dần trong dung dịch axit H₂SO₄ đặc dung dịch chuyển thành màu xanh và thấy hiện tượng sủi bọt khí mùi hắc do lưu huỳnh đioxit (SO₂) sinh ra

5. Tính chất hóa học của Cu

5.1. Tác dụng với phi kim:

Cu phản ứng với oxi khi đun nóng tạo CuO bảo vệ nên Cu không bị oxi hoá tiếp tục.

2Cu + O₂  CuO

Khi tiếp tục đun nóng tới (800-1000^oC)

CuO + Cu  Cu₂O (đỏ)

Tác dụng với Cl₂, Br₂, S...

Cu + Cl₂  CuCl₂

5.2. Tác dụng với axit:

• Cu không tác dụng với dung dịch HCl, H₂SO₄ loãng.

Khi có mặt oxi, Cu tác dụng với dung dịch HCl, nơi tiếp xúc giữa dung dịch axit với không khí.

2Cu + 4HCl + O₂ → 2CuCl₂ + 2 H₂O

• Với HNO₃, H₂SO₄ đặc :

Cu + 2H₂SO₄ đ → CuSO₄ + SO₂ + H₂O

Cu + 4HNO₃ đ → Cu(NO₃)₂ + 2NO₂ + 2H₂O

3Cu + 8HNO₃ loãng → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

5.3. Tác dụng với dung dịch muối

Khử được ion kim loại đứng sau nó trong dung dịch muối.

Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + 2Ag

6. Bài tập vận dụng minh họa

Câu 1. Cho vào ống nghiệm 1,2 lá đồng, nhỏ từ từ vừa đủ dung dịch HNO₃ đặc, sau đó đun nóng nhẹ ống nghiệm. Hiện tượng quan sát được khi cho Cu vào dung dịch HNO₃ đặc là

A. Dung dịch chuyển sang màu vàng và có khí màu nâu đỏ thoát ra

B. Dung dịch chuyển sang màu nâu đỏ và có khí màu xanh thoát ra

C. Dung dịch chuyển sang màu xanh và có khí không màu thoát ra

D. Dung dịch chuyển sang màu xanh và có khí màu nâu đỏ thoát ra

Lời giải:

Đáp án: D

Cho vào ống nghiệm 1,2 lá đồng, nhỏ từ từ vừa đủ dung dịch HNO₃ đặc, sau đó đun nóng nhẹ ống nghiệm. Hiện tượng quan sát được khi cho Cu vào dung dịch HNO₃ đặc là dung dịch chuyển sang màu xanh và có khí màu nâu đỏ thoát ra

Phương trình ion thu gọn

3Cu + 8H⁺ + 2NO₃^- → 3Cu²⁺ + 2NO + 4H₂O

Câu 2. Để nhận biết ion nitrat, thường dùng Cu và dung dịch axit sulfuric loãng đun nóng là vì

A. Phản ứng tạo ra kết tủa màu vàng và dung dịch có màu xanh lam.

B. Phản ứng tạo ra dung dịch có màu xanh và khí không mùi làm xanh giấy quỳ ẩm.

C. Phản ứng tạo ra kết tủa màu xanh.

D. Dung dịch chuyển sang màu xanh và có khí không màu mùi sốc thoát ra

Lời giải:​​​​

Đáp án: D

Để nhận biết ion nitrat, thường dùng Cu và dung dịch axit sunfuric loãng đun nóng là vì phản ứng tạo dung dịch có màu xanh và khí không màu sốc thoát ra.

Phương trình phản ứng hóa học

Cu + 2H₂SO₄ → CuSO₄ + SO₂↑ + 2H₂O

Câu 3. Hiện tượng quan sát được khi cho Cu vào dung dịch H₂SO₄ đặc là

A. Dung dịch chuyển sang màu vàng và có khí màu nâu đỏ thoát ra

B. Dung dịch chuyển sang màu nâu đỏ và có khí màu xanh thoát ra

C. Dung dịch không chuyển màu và có khí không màu thoát ra

D. Dung dịch chuyển sang màu xanh và có khí không màu mùi sốc thoát ra

Lời giải:

Đáp án: D

Hiện tượng quan sát được khi cho Cu vào dung dịch H₂SO₄ đặc là

Dung dịch chuyển sang màu xanh và có khí không màu mùi sốc thoát ra

Phương trình phản ứng hóa học

Cu + 2H₂SO₄ → CuSO₄ + SO₂↑ + 2H₂O

Câu 4. Hòa tan hoàn tàn 6,4 gam Cu và trong dung dịch H₂SO₄ đặc thu được V lít sản phẩm khử duy nhất khí SO₂ ở điều kiện tiêu chuẩn

A. 2,24 lít

B. 3,36 lít

C. 4,48 lít

D. 8,96 lít

Lời giải:

Đáp án: A

n_Cu= 0,1 mol

Phương trình phản ứng hóa học

Cu + 2H₂SO₄ → CuSO₄ + SO₂↑ + 2H₂O

0,1  → 0,1 mol

n_SO2 = 0,1 mol => V_SO2 = 0,1.22,4 = 2,24 lít

Câu 5. Cho từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch CuSO₄, ta thấy:

A. Có kết tủa xanh, kết tủa không tan

B. Có kết tủa trắng và có khí bay ra

C. Tạo kết tủa trắng xanh sau chuyển thành kết tủa đỏ nâu.

D. Tạo kết tủa xanh sau đó kết tủa tan.

Lời giải:

Đáp án: A

Hiện tượng: Cho từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch CuSO₄, ta thấyc ó kết tủa xanh, kết tủa không tan

Phương trình phản ứng hóa học xảy ra

2NaOH + CuSO₄→ Na₂SO₄ + Cu(OH)₂

Câu 6. Thêm NH₃ đến dư vào dung dịch hỗn hợp chứa MgCl₂, AlCl₃, FeCl₃ và CuCl₂ thu được kết tủa X. Cho X vào dung dịch NaOH dư, còn lại chất rắn không tan Z. Chất rắn Z là

A. Cu(OH)₂, Fe(OH)₃.

B. Mg(OH)₂, Cu(OH)₂, Fe(OH)₃.

C.Fe(OH)₃.

D. Mg(OH)₂, Fe(OH)₃.

Lời giải:

Đáp án: B

NH₃ dư có Cu(OH)₂ và Zn(OH)₂ tạo phức tan

=> kết tủa thu được gồm Fe(OH)₃, Al(OH)₃, Mg(OH)₂

Câu 7. Thứ tự một số cặp oxi hóa khử trong dãy điện hóa như sau: Fe²⁺/Fe; Cu²⁺/Cu; Fe³⁺/Fe²⁺. Cặp chất không phản ứng với nhau là

A. dung dịch FeCl₃ và Cu.

B. Fe và dung dịch CuCl₂.

C. Cu và dung dịch FeCl₃.

D. dung dịch FeCl₂ và dung dịch CuCl₂.

Lời giải:

Đáp án: D

Áp dụng quy tắc anpha, trong dãy điện hóa, hai chất không phản ứng với nhau là Fe²⁺ và Cu²⁺  

Câu 8. Phương trình hóa học nào sau đây không đúng?

A. Cu + 2H₂SO_4 (đặc) → CuSO₄ + SO₂ + 2H₂O

B. Fe + S → FeS

C. 2Ag + O₃ → Ag₂O + O₂

D. 2Fe + 3H₂SO₄ (loãng) → Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂

Lời giải:

Đáp án: D

Fe + H₂SO₄ loãng → FeSO₄ + H₂ 

Câu 9. Cho các mô tả sau:

(1). Hoà tan Cu bằng dung dịch HCl đặc nóng giải phóng khí H₂

(2). Ðồng dẫn nhiệt và dẫn điện tốt, chỉ thua Ag

(3). Ðồng kim loại có thể tan trong dung dịch FeCl₃

(4). Có thể hoà tan Cu trong dung dịch HCl khi có mặt O₂

(5). Ðồng thuộc nhóm kim loại nhẹ (d = 8,98 g/cm³)

(6). Không tồn tại Cu₂O; Cu₂S

Số mô tả đúng là:

A. 1.

B. 2.

C. 3 .

D. 4.

Lời giải:

Đáp án: C

1. Sai vì Cu không tác dụng với HCl đặc, nóng.

2. Ðồng dẫn nhiệt và dẫn điện tốt, chỉ thua Ag => Đúng

3. Ðồng kim loại có thể tan trong dung dịch FeCl₃ => Đúng

4. Có thể hoà tan Cu trong dung dịch HCl khi có mặt O₂ => Đúng 

5. Sai, đồng thuộc nhóm kim loại nặng

6. Sai, có tồn tại 2 chất trên.

Câu 10. Cho Cu và dung dịch H₂SO₄ loãng tác dụng với chất X (một loại phân bón hóa học), thấy thoát ra khí không màu, hóa nâu trong không khí. Mặt khác, khi X tác dụng với dung dịch NaOH thì có mùi khai thoát ra. Chất X là

A. amophot.

B. ure

C. natri nitrat

D. amoni nitrat

Lời giải: 

Đáp án: D

Cu và H₂SO₄ tác dụng với chất X có khí không màu, hóa nâu trong không khí là NO => Trong X có nhóm NO₃^-

Khi X tác dụng với dd NaOH → khí mùi khai → khí đó là NH₃

Vậy công thức của X là NH₄NO₃: amoni nitrat

Phương trình hóa học

Cu + 4H₂SO₄ + 8NH₄NO₃ → 4(NH₄)₂SO₄ + 3Cu(NO₃)₂ + 4H₂O + 2NO↑

NaOH + NH₄NO₃ → NaNO₃ + NH₃↑(mùi khai) + H₂O

Xem thêm các phương trình hóa học khác: 

C2H5OH + CuO → CH3CHO + Cu + H2O | C2H5OH ra CH3CHO

Cu + HNO3 → Cu(NO3)2 + N2O + H2O | Cu ra Cu(NO3)2

Cu + HNO3 → Cu(NO3)2 + NO2 + H2O | Cu ra Cu(NO3)2

Cu + HNO3 → Cu(NO3)2 + NO + H2O | Cu ra Cu(NO3)2

CH3COOH + CuO → (CH3COO)2Cu + H2O | CH3COOH ra (CH3COO)2Cu