CaCO3 +CH3COOH → (CH3COO)2Ca + H2O + CO2 ↑

CaCO₃ + 2CH₃COOH → (CH₃COO)₂Ca + H₂O + CO₂ ↑

1. Điều kiện phản ứng

- Không có

2. Cách thực hiện phản ứng

- Cho CaCO₃ tác dụng với CH₃COOH

3. Hiện tượng nhận biết phản ứng

- Canxi cacbonat phản ứng với axit axetic trong nước tạo thành canxi axetat và khí cacbonic.

4. Mở rộng về tính chất hóa học của CH₃COOH và CaCO₃

4.1. Tính chất hóa học của CH₃COOH

Axit axetic CH₃COOH (etanoic) là một axit hữu cơ, mạnh hơn axit cacbonic. Nó được tào thành bằng việc liên kết nhóm methyl CH₃ với cacboxyl COOH.

• Phản ứng thế halogen vào gốc hydrocacbon ( 90 - 100^oC):

Cl₂ + CH₃COOH → ClCH₂COOH + HCl

• Tác dụng với axetylen (xúc tác thủy ngân, nhiệt độ 70 - 80^oC) thành etyl diaxetat:

C₂H₂ + 2CH₃COOH → CH₃CH(OCOCH₃)₂

• Tác dụng với amoniac tạo thành amid:

NH₃ + CH₃COOH → NH₃CH₃COOHNH₄

• Phản ứng decacboxyl hóa thành axeton (Xúc tác mangan oxit, nhiệt độ):

C₂H₂ + CH₃COOH → CH₂CHOCOCH₃

4.2. Tính chất hóa học của CaCO₃

- Mang đầy đủ tính chất hóa học của muối:

• Tác dụng với axit mạnh:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂

• Kém bền với nhiệt:

CaCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ CaO + CO₂

• CaCO₃ tan dần trong nước có hòa tan khí CO₂:

CaCO₃ + CO₂ + H₂O ⇆ Ca(HCO₃)₂

→ Khi đun nóng:

Ca(HCO₃)₂  $\stackrel{t^o}{\to }$CaCO3↓ + CO2 + H2O

5. Bạn có biết

Các muối Na₂CO₃, K₂CO₃ cũng có phản ứng tương tự với axit axetic

6. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Cấu hình electron lớp ngoài cùng của kim loại Ca là:

A. 1s¹    B. 2s¹

C. 4s²    D. 3s²

Đáp án C

Hướng dẫn giải:

Cấu hình electron của Ca: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s²

Ví dụ 2: Ứng dụng nào sau đây không phải của thạch cao nung (CaSO₄.H₂O)?

A. Bó bột khi gẫy xương.

B. Đúc khuôn.

C. Thức ăn cho người và động vật.

D. Năng lượng.

Đáp án C

Hướng dẫn giải:

Vì thạch cao không ăn được.

Ví dụ 3: Từ đá vôi (CaCO₃), điều chế Ca bằng cách:

A. Dùng kali đẩy canxi ra khỏi CaCO₃

B. Điện phân nóng chảy CaCO₃

C. Nhiệt phân CaCO₃

D. Hòa tan với dd HCl rồi điện phân nóng chảy sản phẩm

Đáp án D

Hướng dẫn giải:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂ + H₂O

CaCl₂ → Ca + Cl₂ ↑ 

7. Bài tập vận dụng liên quan (có đáp án)

Câu 1: Hòa tan hoàn toàn 20 gam CaCO₃ vào đung dịch CH₃COOH. Thể tích CO₂ thoát ra ở đktc là

A. 1,12 lít

B. 5,6 lít

C. 4,48 lít

D. 13,44 lít

Lời giải:

Đáp án C

Số mol của CaCO₃ là:

${\mathrm{n}}_{{\mathrm{CaCO}}_3}=\frac{20}{100}$= 0,2 mol

Phương trình phản ứng:

$$\begin{gathered} {\mathrm{CaCO}}_3+2{\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH}\to {\left({\mathrm{CH}}_3\mathrm{COO}\right)}_2\mathrm{Ca}+{\mathrm{CO}}_2+{\mathrm{H}}_2\mathrm{O} \\ 0,2 0,2 \end{gathered}$$

Theo phương trình phản ứng ta có:

${\mathrm{n}}_{{\mathrm{CO}}_2}$ = 0,2 mol

Thể tích CO₂ thoát ra ở đktc là

${\mathrm{V}}_{{\mathrm{CO}}_2}$= 0,2.22,4 = 4,48 lít

Câu 2: Cho sơ đồ phản ứng:

CH₃COOH + Na→CH₃COONa + H₂

Tổng hệ số các chất (là các số  nguyên, tối giản) trong phản ứng trên là

A. 5

B. 6

C. 7

D. 8

Lời giải:

Đáp án C

Phương trình phản ứng:

2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COONa + H₂

Tổng hệ số các chất trong phương trình phản ứng trên là:

2 + 2 + 2 + 1 = 7

Câu 3: Nhiệt phân hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm (MgCO₃, BaCO₃, CaCO₃, CuCO₃), sau phản ứng thu được 100 gam hỗn hợp các oxit và V lít CO₂ (đktc). Sục toàn bộ V lít CO₂ (đktc) vào nước vôi trong dư thu được 89 gam kết tủa. Giá trị của m là:

A. 139,16        B. 110,68        C. 189        D. 123,06

Lời giải:

Đáp án: A

nCO₂ = nCaCO₃ = 89/100 = 0,89 mol ⇒ mCO₂ = 0,89.44 = 39,16 gam

m_X = 100 + 39,16 = 139,16 gam)

Câu 4: Một loại đá vôi chứa 80% CaCO₃ còn lại là tạp chất trơ. Nung m gam đá này một thời gian thu được 0,78m gam chất rắn. Hiệu suất phân hủy CaCO₃ là

A. 78%.        B. 50%.        C. 62,5%.        D. 97,5%.

Lời giải:

Đáp án: C

m_CaCO3 ⇒ 44a = m – 0,78m ⇒ a = 0,005m

Câu 5: Khối lượng Na₂CO₃ cần dùng để phản ứng hết với 50 gam axit axetic 30% là

A. 13,25 gam. 

B. 15,23 gam.

C. 12,35 gam. 

D. 15,55 gam.

Lời giải:

Đáp án A

2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa + CO₂ + H₂O

0,25 ………….0,125                 mol

Câu 6: Hòa tan hoàn toàn 4,8 gam Mg vào dung dịch CH₃COOH, sau phản ứng thấy thoát ra V lít khí H₂ ở đktc. Giá trị của V là

A. 4,48 lít

B. 5,60 lít

C. 3,36 lít

D. 9,80 lít

Lời giải:

Đáp án A

Số mol của Mg là:

n_Mg = $\frac{4,8}{24}$ = 0,2 mol

Phương trình phản ứng:

$$\begin{gathered} 2{\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH}+\mathrm{Mg}\to {\left({\mathrm{CH}}_3\mathrm{COO}\right)}_2\mathrm{Mg}+{\mathrm{H}}_2 \\ 0,2 0,2 \end{gathered}$$

Theo phương trình phản ứng ta có:

${\mathrm{n}}_{{\mathrm{H}}_2}$ = 0,2 mol

Thể tích khí H₂ là:

V = 0,2.22,4 = 4,48 lít

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

CH3COOH + Na → CH3COONa + H2 | CH3COOH ra CH3COONa

CH3COOH + CuO → (CH3COO)2Cu + H2O | CH3COOH ra (CH3COO)2Cu

C2H5OH + O2 → CH3COOH + H2O | C2H5OH ra CH3COOH | Rượu etylic ra axit axetic

CaCO3 + HNO3 → Ca(NO3)2 + CO2 + H2O | CaCO3 ra CO2

CaCO3 → CaO + CO2 | CaCO3 ra CaO | CaCO3 ra CO2