Video Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) có nguy hiểm không và cách điều trị
Triệu chứng thường gặp của COPD bao gồm khó thở, ho dai dẳng. COPD được chia thành nhiều giai đoạn với các mức độ khác nhau.
Giai đoạn đầu triệu chứng nhẹ, dễ bị bỏ qua, nếu như không được phát hiện sớm, theo dõi và điều trị thường xuyên bệnh sẽ diễn biến xấu dần theo thời gian.
Bài viết này cung cấp kiến thức về các giai đoạn COPD về triệu chứng và các lựa chọn điều trị cho từng giai đoạn.
Phân loại COPD
Chiến lược toàn cầu về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (GOLD) là chương trình được tổ chức bởi Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia Hoa Kỳ và Tổ chức Y tế Thế giới. Các quốc gia trên thế giới tham khảo hướng dẫn và khuyến nghị này để chẩn đoán và điều trị COPD.
Hệ thống GOLD trước đây phân loại COPD thành 4 giai đoạn chỉ dựa trên việc phân tích kết quả đo chức năng hô hấp. Các hướng dẫn GOLD mới nhất kết hợp kết quả đo chức năng hô hấp với kết quả đánh giá mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng chủ quan để phân loại COPD theo bảng rubric ABCD.
Đo chức năng hô hấp là một bài test đánh giá khả năng hoạt động của phổi bằng cách đo thể tích không khí sau mỗi lần hít vào, thở ra.
Hai chỉ số cần đánh giá trong bệnh COPD bao gồm: dung tích sống gắng sức (FVC) và thể tích khí thở ra gắng sức trong giây đầu tiên (FEV1). Tỷ lệ FEV1/FVC giảm khi mắc COPD cụ thể là dưới 0,7.
Dựa trên kết quả đo chức năng hô hấp mức độ nghiêm trọng của bệnh được chia từ mức độ 1 (ít nghiêm trọng nhất) đến mức độ 4 (nghiêm trọng nhất). Các mức độ này tương đương với giai đoạn 1 giai đoạn 4 trong hệ thống phân loại cũ.
Thông qua việc đánh giá, phân loại mức độ, bác sĩ sẽ giúp bạn lên kế hoạch chăm sóc, điều trị và quản lý bệnh hiệu quả hơn. Việc đánh giá các triệu chứng chủ quan được tiến hành bằng cách sử dụng bảng câu hỏi mMRC của Hội đồng Nghiên cứu Y khoa Anh và thang điểm CAT.
Giai đoạn 1: Khởi phát
COPD giai đoạn 1 được coi là nhẹ. Ở giai đoạn này, chức năng hô hấp chưa bị ảnh hưởng. Chẩn đoán COPD giai đoạn 1 nếu FEV1 đạt giá trị từ 80 đến 100 % giá trị lý thuyết.
Triệu chứng
Thông thường các triệu chứng giai đoạn đầu thường mờ nhạt, dễ bị bỏ qua. Nếu có chỉ là triệu chứng ho đờm dễ nhầm lẫn với bệnh cúm và cảm lạnh.
Điều trị
Điều trị COPD giai đoạn 1 có thể được chỉ định dùng thuốc giãn phế quản dạng ống hít hoặc máy phun sương. Nên tiêm vaccine phòng cúm và viêm phổi để ngăn ngừa việc làm trầm trọng thêm các triệu chứng hô hấp của bạn.
Thay đổi thói quen sống làm chậm sự tiến triển của COPD. Người bệnh COPD thường có tiền sử hút thuốc do vậy bỏ thuốc, tránh khói thuốc thụ động là bắt buộc nếu muốn cải thiện tiên lượng bệnh.
Giai đoạn 2: Mức độ nhẹ
Chẩn đoán COPD giai đoạn 2 khi chỉ số FEV1 giảm xuống còn 50 đến 79% giá trị lý thuyết.
Triệu chứng
Trong giai đoạn 2, các triệu chứng biểu hiện rõ ràng hơn giai đoạn 1. Ho dai dẳng, đờm buổi sáng, có thể bị khó thở khi đi bộ hoặc tập thể dục. Thông thường, đây là giai đoạn người bệnh bắt đầu cảm thấy khó chịu. Đây là giai đoạn phát hiện COPD.
Điều trị
Các thuốc điều trị giai đoạn này bao gồm thuốc giãn phế quản để tăng luồng không khí đến phổi.
Tham gia các lớp học nhóm để nâng cao nhận thức bản thân và học cách quản lý bệnh tốt hơn.
Giai đoạn cấp có thể cần sử dụng thuốc nhóm steroid hoặc liệu pháp oxy.
Giai đoạn 3: Mức độ nghiêm trọng
Giai đoạn 3 được coi là mức độ nghiêm trọng, chỉ số FEV1 đạt từ 30 đến 50 % giá trị lý thuyết. Bạn có thể gặp khó khăn khi làm việc nhà và hạn chế các hoạt động thể lực.
Triệu chứng
Đến giai đoạn 3, các đợt bùng phát xuất hiện với tần số thường xuyên hơn, triệu chứng ho, khó thở trở nên tồi tệ hơn. Bạn dễ cảm thấy mệt mỏi khi thực hiện các công việc hàng ngày.
Các triệu chứng tiềm ẩn khác bao gồm:
- Dễ nhiễm khuẩn đường hô hấp như cảm lạnh
- Phù chân
- Tức ngực
- Khó thở sâu
- Thở khò khè
Điều trị
Các lựa chọn điều trị COPD giai đoạn 3 tương tự như giai đoạn 2. Giai đoạn này có thể bạn cần đến các liệu pháp oxy nhiều hơn.
Giai đoạn 4: Mức độ rất nghiêm trọng
Giai đoạn 4 được coi là rất nghiêm trọng. Chỉ số FEV1 giảm thấp xuống mức dưới 30 phần trăm giá trị lý thuyết, nồng độ oxy trong máu giảm, nguy cơ cao suy hô hấp và suy tim.
Triệu chứng
Đến giai đoạn 4, các đợt bùng phát bệnh nặng nề hơn có khả năng gây tử vong. Triệu chứng khó thở xảy ra ngay cả khi bạn đang nghỉ ngơi.
Điều trị
Các lựa chọn điều trị trong giai đoạn 4 tương tự như các giai đoạn trước. Nếu các biện pháp điều trị trước đó không còn hiệu quả có thể sử dụng các can thiệp thủ thuật như:
- Ghép phổi
- Phẫu thuật giảm thể tích phổi
- Cắt bỏ túi khí
COPD có giai đoạn cuối không?
Mức độ rất nghiêm trọng có thể được coi là COPD giai đoạn cuối.
Người bệnh ở giai đoạn này, chất lượng cuộc sống thường thấp và các đợt bùng phát có thể gây tử vong.
Tuổi thọ của người bệnh COPD
COPD ảnh hưởng đến tuổi thọ của người bệnh mức độ ảnh hưởng phụ thuộc nhiều yếu tố trong đó có liên quan đến tiền sử hút thuốc. Có sự khác biệt tuổi thọ giữa người mắc bệnh có tiền sử hút thuốc và tuổi phát hiện bệnh.
Theo các nhà nghiên cứu, một người đàn ông 65 tuổi hút thuốc tuổi thọ sẽ giảm 3,5 năm cộng với mức giảm theo các giai đoạn như sau:
- Giai đoạn 1: giảm 0,3 năm
- Giai đoạn 2: giảm 2,2 năm
- Giai đoạn 3 hoặc 4: giảm 5,8 năm
Đối với những người có tiền sử hút thuốc, mức giảm là:
- Giai đoạn 1: 1,4 năm
- Giai đoạn 2, 3 hoặc 4: 5,6 năm
Đối với những người không bao giờ hút thuốc, mức giảm là:
- Giai đoạn 2: 0,7 năm
- Giai đoạn 3 hoặc 4: 1,3 năm
Một nghiên cứu năm 2017 theo dõi người bệnh COPD trong vòng 5 năm cho thấy những người hút thuốc kéo dài có nguy cơ tử vong cao hơn, những người bỏ thuốc có thể cải thiện chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Có thể ngăn ngừa COPD tiến triển không
Tổn thương phổi do COPD là tổn thương tiến triển, không hồi phục, hiện không có cách nào có thể ngăn chặn điều này. Tuy nhiên có thể làm chậm quá trình tiến triển của bệnh bằng cách tuân thủ điều trị và lên kế hoạch quản lý bệnh.
Sống chung với COPD
Nguồn: https://smartvest.com/Cho dù COPD của bạn đang ở giai đoạn nào, mức độ nghiêm trọng ra sao thì điều quan trọng là phải thay đổi thói quen lối sống gây ra COPD ngay từ đầu, đặc biệt là việc bỏ thuốc lá. Nếu không bỏ thuốc lá, tổn thương phổi do khói thuốc làm bệnh COPD tiến triển nhanh hơn.
Ăn chế độ ăn kiêng low-carb nhiều rau, chất béo lành mạnh, protein và thực phẩm chưa qua chế biến giúp kiểm soát các triệu chứng và duy trì cân nặng khỏe mạnh. Hạn chế các thực phẩm gây đầy hơi, như mơ hoặc đào, có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về hô hấp ở một số người.
Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện triệu chứng COPD thông qua việc tăng cường cơ hô hấp và cải thiện sức khỏe tim mạch.
Kết luận
Trước đây COPD được phân loại theo giai đoạn từ 1 đến 4 dựa trên kết quả đánh giá chức năng hô hấp. Hiện nay ngoài kết quả xét nghiệm còn kết hợp với các thông tin triệu chứng lâm sàng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Thay đổi lối sống là việc làm cần thiết để quản lý bệnh tốt hơn trong đó bỏ thuốc là bắt buộc để cải thiện tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Xem thêm: