Bài tập về phản xạ
Lý thuyết
1. Cấu tạo và chức năng của noron
a. Cấu tạo
- Cấu tạo noron: Mỗi nơron đều gồm phấn thân, sợi trục, đuôi gai ( tua ngắn hay sợi nhánh)
+ Thân: chứa nhân, xung quanh là các sợi nhánh (tua ngắn)
+ Sợi trục: có bao myelin, nơi tiếp nối noron gọi là xinap.
+ Đuôi gai: nằm xung quanh nhân
b. Chức năng
- Cảm ứng: Nơron có khả nàng phát sinh xung thần kinh khi có kích thích Kích thích —> Nơron —> Xung thần kinh
- Dẫn truyền xung thần kinh theo một chiểu nhất định: Từ sợi nhánh —> Thân nơron -> Sợi trục.
c. Phân loại
|
Các loại noron |
Vị trí |
Chức năng |
|
Noron hướng tâm (nơron cảm giác) |
Thân nằm ngoài trung ương thần kinh |
Chức năng truyền xung thần kinh về trung ương thần kinh |
|
Nơron trung gian (noron liên lạc) |
Nằm trong trung ương thần kinh |
Đảm bảo liên hệ giữa các nơron |
|
Nơron li tâm (nơron vận động) |
Thân nằm trong trung ương thần kinh (hoặc ờ hạch thần kinh sinh dưỡng), sợi trục hướng ra cơ quan phản ứng (cơ, tuyến) |
Truyền xung thần kinh tới các cơ quan phản ứng.
|
2. Cung phản xạ
a. Phản xạ
- Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích từ môi trường bên trong hay bên ngoài cơ thể thông qua hệ thần kinh.
b. Cung phản xạ
- Thành phần một cung phản xạ gồm:
+ Cơ quan thụ cảm.
+ 3 nơron (hướng tâm, trung gian, li tâm).
+ Cơ quan trả lời (còn gọi là cơ quan phản ứng).
- Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng.
c. Vòng phản xạ
- Vòng phản xạ là luồng thần kinh bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi (xung thần kinh hướng tâm ngược từ cơ quan thụ cảm và cơ quan phản ứng về trung ương thần kinh)
- Vòng phản xạ điều chỉnh phản xạ nhờ luồng thông tin ngược
Ví dụ minh hoạ
Ví dụ 1: Hãy nêu thành phần cấu tạo của mô thần kinh.
Trả lời:
Mô thần kinh được cấu tạo từ các tế bào thần kinh (nơron) và các tế bào thần kinh đệm (thần kinh giao cảm).
Ví dụ 2: Hãy mô tả cấu tạo của một nơron điển hình.
Trả lời:
Cấu tạo của một nơron điển hình gồm:
- Phần thân chứa nhân.
- Từ thân phát đi nhiều tua ngắn phân nhánh (sợi nhánh) và một sợi trục dài, có thể được bao bởi bao miêlin.
Có 3 loại nơron: nơron hướng tâm (nơron cảm giác), nơron li tâm (nơron vận động), nơron trung gian (nơron liên lạc).
Bài tập vận dụng
Bài 1: Em có nhận xét gì về hướng dẫn truyền xung thần kinh ở nơron hướng tâm và nơron li tâm?
Lời giải chi tiết:
- Nơron hướng tâm (nơron cảm giác) dẫn xung thần kinh về trung ương thần kinh.
- Nơron li tâm (nơron vận động) dẫn các xung li tâm từ bộ não và tủy sống đến các cơ quan phản ứng để gây ra sự vận động hoặc bài tiết.
⇒ Chiều dẫn truyền của 2 nơron này ngược nhau.
Bài 2: Phản xạ là gì?
Lời giải chi tiết:
Sự khác biệt:
- Phản xạ là phản ứng của cơ thể có sự tham gia của hệ thần kinh.
- Cảm ứng ở thực vật: là những phản ứng lại kích thích của môi trường. Ví dụ: hiện tượng cụp lá ở cây xấu hổ chủ yếu là những thay đổi về trương nước ở các tế bào gốc lá, không phải do thần kinh điều khiển.
Bài 3: Sự khác biệt giữa các phản xạ ở động vật và hiện tượng cảm ứng ở thực vật?
Lời giải chi tiết:
Sự khác biệt:
- Phản xạ là phản ứng của cơ thể có sự tham gia của hệ thần kinh.
- Cảm ứng ở thực vật: là những phản ứng lại kích thích của môi trường. Ví dụ: hiện tượng cụp lá ở cây xấu hổ chủ yếu là những thay đổi về trương nước ở các tế bào gốc lá, không phải do thần kinh điều khiển.
Bài 4. Hãy xác định các loại nơron tạo nên một cung phản xạ.
Lời giải chi tiết:
Các loại nơron tạo nên một cung phản xạ: nơron hướng tâm (nơron cảm giác), nơron li tâm (nơron vận động), nơron trung gian (nơron liên lạc).
Bài 5. Các thành phần của một cung phản xạ là gì?
Lời giải chi tiết:
Các thành phần của một cung phản xạ:
- Cơ quan thụ cảm (da).
- Trung ương thần kinh (nơron hướng tâm, nơron li tâm, nơron trung gian).
- Cơ quan phản ứng (cơ, tuyến…).
Bài 6. Nêu một số ví dụ về phản xạ và phân tích đường dẫn truyền xung thần kinh trong phản xạ đó.
Lời giải chi tiết:
- Khi ngứa, ta đưa tay lên gãi. Đường dẫn truyền gồm:
+ Cơ quan thụ cảm tiếp nhận kích thích (ngứa), phát sinh xung thần kinh.
+ Nơron hướng tâm: dẫn truyền xung thần kinh (từ cơ quan thụ cảm về trung ương thần kinh).
+ Trung ương thần kinh: Phân tích và xử lí các xung thần kinh cảm giác, làm phát sinh xung thần kinh vận động.
+ Nơron li tâm: Dẫn truyền xung thần kinh vận động (từ trung ương thần kinh tới cơ quan phản ứng).
+ Cơ quan phản ứng: Hoạt động để trả lời kích thích (biểu hiện đưa tay lên gãi).
- Có thể động tác gãi lần đầu chưa đúng chỗ ngứa. Thông tin ngược báo về trung ương tình trạng vẫn ngứa.
Trung ương phát lệnh thành xung thần kinh theo dây li tâm tới các cơ tay để điều chỉnh (về cường độ, tần số co cơ...) giúp tay gãi đúng chỗ ngứa. Như vậy, các xung thần kinh ở phản xạ gãi đúng chỗ ngứa đã dẫn truyển theo các nơron tạo nên một vòng khép kín là vòng phản xạ.
Bài 7: Chọn các cụm từ: đường phản hồi, điều chỉnh phản ứng, dẫn truyền, trả lời các kích thích, cảm ứng, nơron li tâm, trung ưng thần kinh, cung phản xạ, phản ứng, phản xạ, nơron hướng tâm, thông tin ngược, điền vào chỗ trống để hoàn thiện các câu sau:
Chức năng cơ bản của nơron là ............. và ............... Phản ứng của cơ thể ................ của môi trường thông qua hệ thần kinh gọi là ........... Một cung phản xạ gồm có 5 yếu tố là: cơ quan thụ cảm, ..............., nơron trung gian, .............. và cơ quan .............. Trong phản xạ luôn có luồng ................báo về trung ương thần kinh để trung ương ................ cho thích hợp. Luồng thần kinh bao gồm ................và ..................... tạo nên vòng phản xạ.
Lời giải chi tiết:
Chức năng cơ bản của nơron là cảm ứng và dẫn truyền. Phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh gọi là phản xạ. Một cung phản xạ gồm có 5 yếu tố là: cơ quan thụ cảm, nơron hướng tâm, nơron trung gian, nơron li tâm và cơ quan phản ứng. Trong phản xạ luôn có luồng thông tin ngược báo về trung ương thần kinh để trung ương điều chỉnh phản ứng cho thích hợp. Luồng thần kinh bao gồm cung phản xạ và đường liên hệ ngược tạo nên vòng phản xạ.
Xem thêm các dạng bài tập Sinh học hay khác:
30 Bài tập về bài tiết nước tiểu (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập về nhiễm sắc thể (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập cấu tạo cơ thể người (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập cấu tạo và chức năng của nơron (2024) có đáp án chi tiết nhất
