Bài tập về cung phản xạ
I. Lý thuyết
1. Phản xạ
Tay chạm vào vật nóng thì rụt lại, đèn sáng chiếu vào mắt thì đồng tử (con ngươi) co lại, thức ăn vào miệng thì tuyến nước bọt tiết nước bọt... Các phản ứng đó gọi là phản xạ. Mọi hoạt động của cơ thể đều là phản xạ.
2. Cung phản xạ
Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm (da...) trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng (cơ, tuyến...).
Hình 6-2. Cung phản xạ
3. Vòng phản xạ
Cơ quan thụ cảm tiếp nhận kích thích của môi trường sẽ phát xung thần kinh theo dây hướng tâm về trung ương thần kinh, từ trung ương phát đi xung thần kinh theo dây li tâm tới cơ quan phản ứng.
Kết quả của sự phản ứng được thông báo ngược về trung ương theo dây hướng tâm, nếu phản ứng chưa chính xác hoặc đã đầy đủ thì phát lệnh điều chỉnh, nhờ dây li tâm truyền tới cơ quan phản ứng.
Nhờ vậy mà cơ thể có thể phản ứng chính xác đối với kích thích (xem sơ đó vòng phản xạ hình 6-3).
Hình 6-3. Sơ đồ vòng phản xạ (1) Xung thần kinh hướng tâm; Cơ quan thụ cảm tiếp tục bị kích thích; (2) Xung thần kinh li tâm; (3) Xung thần kinh thông báo ngược; (4) Xung thần kinh li tâm điều chỉnh.
II. Ví dụ minh hoạ
Ví dụ 1. Phản xạ là gì? Hãy lấy vài ví dụ về phản xạ.
Trả lời:
Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích của môi trường ngoài hoặc môi trường trong dưới sự điều khiển của hệ thần kinh.
Ví dụ: Khi tay chạm vào vật nóng thì co tay lại, khi ăn thì tiết nước bọt, trời rét thì nổi da gà, chiếu sáng vào mắt, mắt sẽ nheo lại…
Ví dụ 2. Nêu một ví dụ về phản xạ và phân tích đường dẫn truyền xung thần kinh trong phản xạ đó.
Trả lời:
- Ví dụ: Khi ta nghe thấy tiếng gọi tên mình ở phía sau, ta quay đầu lại, đó là phản xạ
- Phân tích ví dụ: Âm thanh gọi tên ta kích thích vào cơ quan thụ cảm thính giác làm phát sinh xung thần kinh truyền theo dây thần kinh hướng tâm về thần kinh trung ương, từ thần kinh trung ương phát đi xung thần kinh theo dây thần kinh ly tâm tới cơ quan phản ứng làm ta quay đầu lại phía có tiếng gọi.
III. Bài tập vận dụng
Bài 1:
– Hãy nêu thành phần cấu tạo của mô thần kinh.
– Mô tả cấu tạo của một nơron điển hình (hình 6-1).
Trả lời:
– Cấu tạo của mô thần kinh có cấu tạo từ các nơron thần kinh.
– Cấu tạo của nơron điển hình:
+ Thân tế bào gồm nhân
+ Sợi nhánh và sợi trục, sợi nhánh xuất phát xung quanh thân, sợi trục kéo dài thành đuôi với các bao miêlin.
Bài 2: Có nhận xét gì về hướng dẫn truyền xung thần kinh ở nơron hướng tâm và nơron li tâm?
Trả lời:
Có chiều ngược nhau
– Nơron hướng tâm: cơ quan thụ cảm vầ trung ương thần kinh.
– Nơron li tâm: từ trung ương thần kinh về cơ quan trả lời.
Bài 3:
– Phản xạ là gì?
– Nêu sự khác biệt giữa phản xạ ở động vật ở động vật với hiện tượng cảm ứng ở thực vật (ví dụ chạm tay vào cây trinh nữ thì lá cụp lại).
Trả lời:
– Phản xạ là phản ứng của cơ thể để trả lời lại kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh.
– Phản xạ ở động vật có thông qua hệ thần kinh, cảm ứng ở thực vật không qua hệ thần kinh.
BÀi 4: Hãy xác định:
– Các loại nơron tạo nên một cung phản xạ.
– Các thành phần của một cung phản xạ.
Trả lời:
– Các loại nơron tạo nên một cung phản xạ: nơron cảm giác, nơron liên lạc và nơron vận động.
– Các thành phần của một cung phản xạ: cơ quan thụ cảm, các nơron thần kinh (nơron cảm giác, nơron liên lạc và nơron vận động), cơ quan phản ứng.
Bài 5: Nêu một ví dụ về phản xạ và phân tích đường dẫn truyền xung thần kinh trong phản xạ đó.
Trả lời:
Ví dụ như gặp người lớn tuổi thì chào: khi thấy người lớn tuổi, mắt tiếp nhận kích thích và truyền kích thích theo dây hướng tâm đến trung khu thị giác, trung khu thần kinh thị giác tiếp nhận kích thích hình ảnh và hình thành đường liên hệ tạm thời với trung khu thần kinh ngôn ngữ giọng nói làm trung khu này hung phấn. Khi trung khu ngôn ngữ giọng nói hung phấn, chúng xử lí thông tin và phát tín hiệu theo dây li tâm đến thanh quản, miệng và các cơ phát ra tiếng nói.
Bài 6: Từ một ví dụ cụ thể đã nêu, hãy phân tích đường đi của xung thần kinh trong phản xạ đó.
Trả lời:
Ví dụ: Chạm tay vào vật nóng thì co tay lại.
Cung phản xạ này là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh tới cơ quan phản ứng. Cụ thể:
|
STT |
YẾU TỐ |
CHỨC NĂNG |
|
1 |
Cơ quan thụ cảm |
Tiếp nhận kích thích (hơi nóng), phát sinh xung thần kinh. |
|
2 |
Nơron hướng tâm |
Dẫn truyền xung thần kinh (từ cơ quan thụ cảm về trung ương thần kinh). |
|
3 |
Trung ương thần kinh |
Phân tích và xử lí các xung thần kinh cảm giác, làm phát sinh xung thần kinh vận dộng. |
|
4 |
Nơron li tâm |
Dẫn truyền xung thần kinh vận động (từ trung ương thần kinh tới cơ quan phản ứng hay còn gọi là cơ quan trả lời). |
|
5 |
Cơ quan phản ứng |
Hoạt động để trả lời kích thích (biểu hiện ở phản ứng tiết và phản ứng vận động đó là co tay lại). |
Xem thêm các dạng bài tập Sinh học hay khác:
30 Bài tập về phản xạ (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập về nhiễm sắc thể (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập cấu tạo cơ thể người (2024) có đáp án chi tiết nhất
30 Bài tập cấu tạo và chức năng của nơron (2024) có đáp án chi tiết nhất
