Video: Xét nghiệm chức năng gan
Xét nghiệm chức năng gan thường được khuyến nghị trong các trường hợp sau:
- Để kiểm tra tổn thương do nhiễm trùng gan như: viêm gan B, viêm gan C…
- Để theo dõi các tác dụng phụ của một số loại thuốc được biết là ảnh hưởng đến gan
- Để theo dõi bệnh và hiệu quả của phương pháp điều trị, nếu đã mắc bệnh gan
- Nếu đang gặp các triệu chứng của rối loạn chức năng gan
- Nếu mắc một số bệnh lý như: triglyceride cao, tiểu đường, huyết áp cao hoặc thiếu máu
- Nếu uống nhiều rượu
- Nếu bị bệnh túi mật
Có rất nhiều các xét nghiệm liên quan đến gan và mỗi một xét nghiệm có thể phản ánh các khía cạnh khác nhau của chức năng gan. Các xét nghiệm thường được sử dụng để kiểm tra các bất thường về chức năng gan là:
- Alanin transaminase (ALT)
- Aspartate aminotransferase (AST)
- Phosphatase kiềm (ALP)
- Albumin
- Bilirubin
Các xét nghiệm ALT và AST đo lường các enzym mà gan tiết ra để phản ứng với tổn thương hoặc bệnh lý. Xét nghiệm albumin đo lường mức độ gan tạo ra albumin, trong khi xét nghiệm bilirubin đo lường mức độ xử lý bilirubin của gan. ALP có thể được sử dụng để đánh giá hệ thống mật của gan.
Nếu có kết quả bất thường của bất kỳ xét nghiệm nào trong số này thường cần theo dõi để xác định nguyên nhân gây ra. Ngay cả khi kết quả tăng nhẹ cũng có thể liên quan đến bệnh gan. Tuy nhiên, các enzym trên cũng có thể được tìm thấy ở những nơi khác ngoài gan.
Nếu chưa rõ, bạn hãy hỏi ý kiến của bác sĩ về ý nghĩa và kết quả của các xét nghiệm chức năng gan đối với bạn.
Các xét nghiệm chức năng gan phổ biến nhất
Các xét nghiệm ALT và AST đo lường các enzym mà gan tiết ra để phản ứng với tổn thương hoặc bệnh lý. (nguồn: apollosugar.com)Các xét nghiệm chức năng gan được sử dụng để đo các enzym và protein cụ thể trong máu. Tùy thuộc vào xét nghiệm, mức độ cao hơn hoặc thấp hơn bình thường của các enzym hoặc protein này có thể cho thấy gan có vấn đề.
Một số xét nghiệm chức năng gan phổ biến bao gồm:
Xét nghiệm alanin transaminase (ALT)
Alanine transaminase (ALT) được cơ thể sử dụng để chuyển hóa protein. Nếu gan bị tổn thương hoặc không hoạt động bình thường, ALT có thể được giải phóng vào máu. Điều này làm cho mức ALT tăng lên. Kết quả cao hơn bình thường của xét nghiệm này có thể là dấu hiệu của tổn thương gan.
Theo Đại học chuyên ngành Tiêu Hóa Hoa Kì (American College of Gastroenterology), chỉ số ALT > 25 IU/L (đơn vị đo quốc tế/ lít) ở nữ và > 33 IU/L ở nam thường yêu cầu xét nghiệm và đánh giá thêm.
Xét nghiệm aspartate aminotransferase (AST)
Aspartate aminotransferase (AST) là một loại enzym được tìm thấy trong một số bộ phận của cơ thể, bao gồm tim, gan và cơ bắp. Vì mức độ AST không đặc hiệu cho tổn thương gan như ALT, nên thường được đo cùng với ALT để kiểm tra các vấn đề về gan. Khi gan bị tổn thương, AST có thể được giải phóng vào máu. Kết quả xét nghiệm AST cao có thể cho thấy gan hoặc cơ có vấn đề.
Chỉ số bình thường của AST thường lên đến 40 IU/L ở người lớn và có thể cao hơn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Xét nghiệm phosphatase kiềm (ALP)
Phosphatase kiềm (ALP) là một loại enzym được tìm thấy trong xương, đường mật và gan. Xét nghiệm ALP thường được chỉ định kết hợp với một số xét nghiệm khác. Mức ALP cao có thể cho thấy tình trạng viêm gan, tắc nghẽn đường mật hoặc bệnh lý của xương.
Trẻ em và thanh thiếu niên có thể có mức ALP cao do xương đang phát triển. Mang thai cũng có thể làm tăng mức ALP. Chỉ số bình thường của ALP thường lên đến 120 U/L ở người lớn.
Xét nghiệm albumin
Albumin là protein chính do gan tạo ra, thực hiện nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, như:
- Duy trì áp lực thẩm thấu keo trong máu (ngăn dịch rò rỉ ra khỏi mạch máu)
- Nuôi dưỡng các mô
- Vận chuyển hormone, vitamin và các chất khác khắp cơ thể
Xét nghiệm albumin đo mức độ gan đang tạo ra loại protein đặc biệt này. Kết quả xét nghiệm albumin thấp này có thể cho thấy gan không hoạt động bình thường.
Chỉ số bình thường của albumin là 3,5-5,0 g/dL (gram/decilit). Tuy nhiên, albumin thấp cũng có thể là kết quả của chế độ dinh dưỡng kém, bệnh thận, nhiễm trùng và tình trạng viêm.
Xét nghiệm bilirubin
Bilirubin là một sản phẩm thải ra từ sự phân hủy của các tế bào hồng cầu. Bilirubin thường được xử lý bởi gan, đi qua gan trước khi được thải ra ngoài qua phân.
Gan bị tổn thương không thể xử lý bilirubin đúng cách, dẫn đến lượng bilirubin trong máu cao bất thường. Kết quả xét nghiệm bilirubin cao có thể cho thấy gan không hoạt động bình thường.
Bilirubin là một sản phẩm thải ra từ sự phân hủy của các tế bào hồng cầu, bilirubin thường được xử lý bởi gan và được thải ra ngoài qua phân. (nguồn: pulmonologyadvisor.com)Chỉ số bình thường của bilirubin toàn phần thường là 0,1-1,2 mg/dL (miligam/decilit). Có một số bệnh di truyền làm tăng nồng độ bilirubin trong máu, nhưng chức năng gan vẫn bình thường.
Tầm quan trọng của xét nghiệm chức năng gan?
Các xét nghiệm chức năng gan có thể giúp xác định xem gan có hoạt động bình thường hay không. Gan thực hiện rất nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, chẳng hạn như:
- Loại bỏ chất độc khỏi máu
- Chuyển hóa các chất dinh dưỡng
- Dự trữ khoáng chất và vitamin
- Điều chỉnh quá trình đông máu
- Sản xuất cholesterol, protein, các enzym và mật
- Tham gia vào hệ thống miễn dịch của cơ thể, loại bỏ vi khuẩn khỏi máu
- Khử độc các chất có thể gây hại cho cơ thể
- Duy trì sự cân bằng hormone
- Điều chỉnh lượng đường trong máu
Các bệnh lý về gan có thể khiến người bệnh rất khó chịu và thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Các triệu chứng của rối loạn gan?
Vàng da, vàng mắt là triệu chứng thường gặp của các bệnh lý về gan. (nguồn: healthline.com)Các triệu chứng của rối loạn gan bao gồm:
- Cảm thấy yếu ớt, mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng
- Giảm cân
- Vàng da, vàng mắt
- Tích tụ dịch trong bụng (cổ trướng)
- Nước tiểu sẫm màu hoặc phân nhạt màu
- Buồn nôn, nôn
- Bệnh tiêu chảy
- Đau bụng
- Bầm tím hoặc chảy máu bất thường
Bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra chức năng gan nếu đang có các triệu chứng của rối loạn gan. Các xét nghiệm chức năng gan khác nhau cũng có thể theo dõi sự tiến triển hoặc hiệu quả điều trị bệnh và kiểm tra tác dụng phụ của một số loại thuốc.
Cách chuẩn bị cho xét nghiệm chức năng gan
Bác sĩ sẽ hướng dẫn đầy đủ cho bạn về cách chuẩn bị để lấy máu cho xét nghiệm.
Một số loại thuốc và thực phẩm có thể ảnh hưởng đến nồng độ các enzym và protein trong máu. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn tránh một số loại thuốc hoặc tránh ăn bất cứ thứ gì trong một khoảng thời gian trước khi xét nghiệm. Đảm bảo tiếp tục uống nước trước khi xét nghiệm. Bạn có thể mặc áo sơ mi có tay áo dễ dàng cuộn lại để thuận tiện cho việc lấy máu hơn.
Quy trình thực hiện xét nghiệm chức năng gan?
Bác sĩ hoặc kĩ thuật viên sẽ quấn một sợi dây đàn hồi trên cánh tay để giúp nhìn rõ tĩnh mạch hơn. Sau đó, sử dụng kim để lấy máu từ tĩnh mạch cánh tay. (nguồn: capitalmomnebraska.com)Bạn có thể lấy máu ở bệnh viện hoặc trung tâm xét nghiệm. Sau đây là quy trình thực hiện lấy máu xét nghiệm:
- Đầu tiên bác sĩ hoặc kĩ thuật viên xét nghiệm sẽ sát khuẩn da để giảm nguy cơ gây nhiễm trùng.
- Tiếp theo họ sẽ quấn một sợi dây đàn hồi trên cánh tay của bạn để giúp nhìn rõ tĩnh mạch hơn. Sau đó, sử dụng kim để lấy máu từ tĩnh mạch cánh tay.
- Kết thúc bạn sẽ được đặt một ít gạc hoặc bông lên vết kim đâm để cầm máu.
Mẫu máu của bạn sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm để kiểm tra.
Những nguy cơ của xét nghiệm chức năng gan
Lấy máu là thủ thuật thông thường và hiếm khi gây ra bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào. Tuy nhiên, những nguy cơ khi lấy máu có thể bao gồm:
- Chảy máu dưới da hoặc tụ máu
- Chảy máu quá nhiều
- Ngất xỉu
- Nhiễm trùng
Sau khi xét nghiệm chức năng gan
Sau khi lấy máu, bạn thường có thể rời đi và tiếp tục cuộc sống như bình thường. Tuy nhiên, nếu cảm thấy choáng váng hoặc choáng váng trong quá trình lấy máu, bạn nên nghỉ ngơi trước khi rời phòng xét nghiệm.
Kết quả của các xét nghiệm chức năng gan này có thể không cho bác sĩ biết chính xác tình trạng hoặc mức độ tổn thương gan, nhưng có thể giúp xác định các bước tiếp theo. Bác sĩ sẽ thông báo và thảo luận kết quả xét nghiệm với bạn.
Nói chung, nếu kết quả cho thấy chức năng gan có vấn đề, bác sĩ sẽ xem xét các loại thuốc và tiền sử bệnh trước đây của bạn để giúp xác định nguyên nhân. Nếu uống nhiều rượu, thì bạn cần phải ngừng uống. Nếu bác sĩ xác định rằng một loại thuốc đang làm tăng men gan, thì họ sẽ khuyên bạn ngừng thuốc.
Bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp khác để kiểm tra các bệnh lý của gan, ví dụ như siêu âm, chụp CT. Trong một số trường hợp, sinh thiết gan có thể cần thiết để đánh giá u gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ, hoặc các bệnh lý gan khác.
Xem thêm: