Hình ảnh amidan bình thường và viêm amidan. Nguồn: everydayhealth.comViêm amidan có thể xảy ra với người ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Bệnh này thường xuất hiện ở trẻ em từ độ tuổi mẫu giáo đến giữa tuổi vị thành niên. Các triệu chứng bao gồm đau họng, sưng amidan và sốt.
Tình trạng dễ lây lan này được gây ra bởi nhiều loại vi rút và vi khuẩn chẳng hạn như vi khuẩn streptococcal (nguyên nhân gây viêm họng). Viêm amidan do viêm họng hạt có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.
Viêm amidan rất dễ chẩn đoán. Các triệu chứng thường biến mất trong vòng 7 đến 10 ngày. Bài viết này sẽ cho bạn biết thêm về các phương pháp điều trị viêm amidan.
Triệu chứng của viêm amidan
Có 3 loại viêm amidan: cấp tính, mãn tính và tái phát.
Các triệu chứng viêm amidan:
- Đau họng
- Khó nuốt hoặc đau khi nuốt
- Giọng khàn
- Hôi miệng
- Sốt
- Ớn lạnh
- Đau tai
- Đau bụng
- Đau đầu
- Cứng cổ
- Đau hàm và cổ do các hạch bạch huyết sưng lên
- Amidan sưng đỏ
- Amidan có đốm trắng hoặc vàng
Amidan ở trẻ nhỏ khiến chúng trở nên cáu kỉnh, kém ăn hoặc chảy nhiều nước dãi.
Viêm amidan cấp tính
Viêm amidan rất phổ biến ở trẻ em. Trên thực tế, hầu hết trẻ nhỏ đều từng bị viêm amidan ít nhất 1 lần.
Nếu triệu chứng kéo dài khoảng 10 ngày trở xuống thì đó được coi là amidan cấp tính. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn hoặc viêm tái phát nhiều lần trong năm thì đó được coi là viêm amidan mãn tính hoặc tái phát.
Viêm amidan cấp tính có thể được điều trị tại nhà. Tuy nhiên trong một vài trường hợp, bạn vẫn cần đến các biện pháp khác như thuốc kháng sinh.
Viêm amidan mãn tính
Video Viêm amidan mãn tính có nên cắt không
Triệu chứng của viêm amidan mãn tính kéo dài lâu hơn viêm amidan cấp tính. Bạn có thể sẽ phải trải nghiệm các triệu chứng dai dẳng như:
- Đau họng
- Hôi miệng
- Nổi hạch mềm ở cổ
Viêm amidan mãn tính cũng có thể tạo ra sỏi amidan (nơi các tế bào chết, nước bọt và thức ăn tích tụ). Cuối cùng thì các mảnh vụn này đông cứng lại tạo thành những viên đá nhỏ. Chúng có thể tự bong ra hoặc bạn cần phải đến gặp bác sĩ để loại bỏ chúng.
Bác sĩ có thể đề nghị thực hiện phẫu thuật cắt bỏ amidan nếu bạn bị viêm amidan mãn tính.
Viêm amidan tái phát
Giống với viêm amidan mãn tính, một phương pháp điều trị chuẩn cho bệnh viêm amidan tái phát là cắt bỏ. Viêm amidan tái phát được định nghĩa là:
- Đau họng hoặc viêm amidan ít nhất từ 5 đến 7 lần trong 1 năm
- Viêm ít nhất 5 lần trong vòng 2 năm gần đây
- Viêm ít nhất 3 lần trong vòng 3 năm gần đây
Một nghiên cứu vào năm 2018 chỉ ra rằng nhân tố gây viêm amidan mãn tính và tái phát là các màng sinh học ở các nếp gấp của amidan. Màng sinh học là cộng đồng vi sinh vật có khả năng kháng sinh mạnh có thể gây nhiễm trùng tái đi tái lại.
Di truyền cũng có thể là một lý do gây bệnh viêm amidan tái phát.
Một nghiên cứu vào năm 2019 phát hiện ra rằng yếu tố di truyền có thể làm giảm phản ứng miễn dịch đối với nhóm vi khuẩn streptococcus (nguyên nhân gây viêm họng và viêm amidan).
Khi nào nên đi khám bác sĩ
Đi khám bác sĩ. Nguồn: respiratorycarev2.comBạn nên đi khám bác sĩ nếu xuất hiện các triệu chứng sau:
- Sốt cao hơn 39.5°C
- Yếu cơ
- Cứng cổ
- Đau họng dai dẳng hơn 2 ngày
Trong một số trường hợp hiếm hoi, viêm amidan có thể khiến cổ họng sưng tấy đến mức gây khó thở. Nếu điều này xảy ra thì bạn cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Trong một số trường hợp, viêm amidan sẽ tự biến mất. Một số trường hợp lại yêu cầu các phương pháp điều trị khác.
Viêm amidan có lây không?
Nếu bạn bị viêm amidan, các triệu chứng sẽ xuất hiện từ sau 24 đến 48 giờ kể từ khi bạn bị lây. Bạn cũng có khả năng lây bệnh sang người khác cho đến khi bạn khỏi hẳn.
Nếu bạn uống kháng sinh trị viêm amidan do vi khuẩn thì sau 24 giờ sẽ không còn khả năng lây bệnh cho người khác.
Bạn có thể bị lây viêm amidan nếu bạn tiếp xúc với giọt bắn từ người mắc bệnh khi họ ho hoặc hắt xì. Nếu bạn chạm vào một vật bị ô nhiễm như tay nắm cửa sau đó chạm vào mũi hoặc miệng thì bạn cũng có thể bị viêm amidan.
Việc tiếp xúc với nhiều người sẽ làm tang nguy cơ mắc bệnh. Đây là lý do tại sao trẻ em trong độ tuổi đi học dễ mắc bệnh. Nếu xuất hiện các triệu chứng thì tốt nhất bạn nên ở nhà để tránh lây bệnh cho mọi người.
Các triệu chứng thường sẽ xuât hiện từ 2 đến 4 ngày sau khi bạn tiếp xúc với người bị viêm amidan.
Nguyên nhân gây viêm amidan
Amidan là hàng phòng thủ đầu tiên của bạn chống lại bệnh tật. Chúng tạo ra các tế bào bạch cầu giúp cơ thể bạn chống lại nhiễm trùng.
Amidan chống lại vi khuẩn và vi rút xâm nhập vào cơ thể bạn qua đường miệng và mũi. Tuy nhiên amidan cũng dễ bị nhiễm trùng do những kẻ thù này.
Viêm amidan có thể được gây ra bởi vi rút (cảm lạnh thông thường) hoặc do vi khuẩn (viêm họng liên cầu khuẩn).
Viêm amidan do vi rút
Vi rút là nguyên nhân phổ biến nhất gât ra bệnh viêm amidan. Các vi rút cảm lạnh thường là nguồn gốc viêm amidan nhưng các vi rút khác cũng có khả năng gây bệnh. Các vi rút khác như:
Vi rút Epstein-Barr có thể gây ra cả bệnh bạch cầu đơn nhân và viêm amidan nên đôi khi những người mắc bệnh bạch cầu đơn nhân cũng sẽ bị viêm amidan như một bệnh nhân nhiễm trùng thứ phát.
Nếu bạn bị viêm amidan do vi rút thì các triệu chứng có thể bao gồm ho hoặc ngạt mũi. Thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng đối với vi rút nhưng bạn có thể điều trị các triệu chứng thông thường bằng cách uống đủ nước, uống thuốc giảm đau và nghỉ ngơi đầy đủ để giúp cơ thể hồi phục.
Viêm amidan do vi khuẩn
Khoảng 15 đến 30 phần trăm các trường hợp viêm amidan là do vi khuẩn gây ra. Loài vi khuẩn thường gặp nhất là vi khuẩn strep (gây viêm họng) nhưng các vi khuẩn khác cũng có khả năng gây viêm amidan.
Viêm amidan do vi khuẩn gây ra phổ biến hơn ở trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 15.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị viêm amidan do vi khuẩn. Ngoài thuốc kháng sinh thì quy trình điều trị hầu hết các trường hợp viêm amidan do vi rút và vi khuẩn đều giống nhau.
Chẩn đoán viêm amidan
Chẩn đoán viêm amidan. Nguồn: integrisok.comChẩn đoán được đưa ra dựa trên khám nghiệm lâm sàng cổ họng của bạn. Bác sĩ cũng có thể lấy dịch cổ họng bằng cách ngoáy nhẹ tăm bông vào phía sau cổ họng của bạn. Mẫu dịch sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để xác định nguyên nhân gây nhiễm trùng.
Bác sĩ cũng có thể lấy mẫu máu để xét nghiệm công thức máu toàn bộ. Cách này có thể cho biết tình trạng nhiễm trùng của bạn là do vi khuẩn hay vi rút gây ra. Điều đó giúp bạn quyết định phương pháp điều trị.
Điều trị viêm amidan
Viêm amidan nhẹ không nhất thiết cần điều trị, đặc biệt nếu nguyên nhân gây viêm là vi rút như cảm lạnh.
Các phương pháp điều trị đối với những trường hợp viêm amidan nặng hơn có thể bao gồm kháng sinh hoặc cắt amidan.
Nếu bạn bị mất nước do viêm amidan thì bạn có thể cần phải truyền nước. Thuốc giảm đau cũng có thể làm giảm cơn đau họng trong quá trình hồi phục.
Phẫu thuật cắt amidan
Phương pháp này thường chỉ được dùng để điều trị viêm amidan mãn tính, tái phát hoặc những trường hợp viêm amidan gây ra các biến chứng hoặc triệu chứng mà không thuyên giảm.
Nếu bạn bị viêm amidan hoặc viêm họng ít nhất 5 đến 7 lần trong năm qua thì việc cắt amidan có vẻ là lựa chọn hợp lý. Phẫu thuật cũng có thể giảm nhẹ các vấn đề về hồ hấp hoặc khó nuốt do viêm amidan.
Theo một nghiên cứu năm 2017, cắt amidan có thể làm giảm số ca nhiễm trùng cổ họng ở trẻ em trong năm đầu tiên sau phẫu thuật. Tuy nhiên một nghiên năm 2018 lại cho thấy những người trưởng thành cắt bỏ amidan khi còn nhỏ sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh về đường hô hấp và truyền nhiễm về lâu dài.
Cắt amidan có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh viêm họng liên cầu khuẩn. Tuy nhiên bạn vẫn có thể bị viêm họng và mắc các bệnh nhiễm trùng họng khác sau khi cắt amidan. Tuy không phổ biến nhưng Amidan cũng có thể phát triển trở lại sau khi phẫu thuật cắt bỏ.
Bạn có thể về nhà ngay trong ngày phẫu thuật nhưng sẽ mất từ 1 đến 2 tuần để bạn hồi phục hoàn toàn. Hãy tìm hiểu những việc cần làm trước và sau khi cắt amidan.
Kháng sinh cho bệnh viêm amidan
Uống thuốc kháng sinh để điều trị viêm amidan. Nguồn: theconversation.comNếu viêm amidan do nhiễm trùng vi khuẩn gây ra thì bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh cho bạn.
Thuốc kháng sinh sẽ khiến các triệu chứng của bạn biến mất nhanh hơn. Tuy nhiên chúng làm tăng nguy cơ kháng thuốc và gây ra các tác dụng phụ khác chẳng hạn như khó chịu ở dạ dày. Thuốc kháng sinh càng cần thiết hơn đối với những người có nguy cơ bị biến chứng do viêm amidan.
Thuốc kháng sinh bác sĩ kê cho bạn có thể là penicilin. Các loại thuốc kháng sinh khác cũng có tác dụng tương tự trong trường hợp bạn bị dị ứng với penicillin.
Điều quan trọng là bạn phải uống thuốc đầy đủ. Ngay cả khi các triệu chứng đã biến mất thì tình trạng nhiễm trùng vẫn có thể chuyển biến xấu nếu bạn không uống hết thuốc theo kê đơn. Bác sĩ sẽ khuyên bạn sắp xếp lịch tái khám để đảm bảo rằng thuốc có hiệu quả.
Các phương pháp điều trị viêm amidan tại nhà
Có một vài cách giảm đau họng do viêm amidan tại nhà mà bạn có thể thử:
- Uống nhiều nước
- Nghỉ ngơi đầy đủ
- Súc miệng bằng nước muối ấm nhiều lần trong ngày
- Sử dụng viên ngậm họng
- Ăn kem que hoặc các món ăn đông lạnh khác
- Dung máy tạo ẩm để làm ẩm không khí trong căn nhà của bạn
- Tránh khói thuốc
- Uống acetaminophen hoặc ibuprofen để giảm đau và viêm
Dùng thuốc xịt họng và viên ngậm đối với trẻ em. Hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi cho chúng dùng thuốc.
Viêm amidan ở người lớn
Viêm amidan phổ biến ở trẻ em vì nhóm đối tượng này thường tiếp xúc gần với nhiều người hàng ngày ở trường khiến chúng tiếp xúc với nhiều loại vi rút và vi khuẩn. Tuy nhiên người lớn cũng có thể bị viêm amidan.
Tiếp xúc thường xuyên với nhiều người làm tăng khả gặp phải người bị nhiễm trùng. Do đó việc sử dụng các phương tiện giao thông công cộng hoặc thực hiện các hoạt động xã hội cùng với nhiều người làm tăng khả năng bị viêm amidan.
Các triệu chứng và cách điều trị viêm amidan cho cả trẻ em và người lớn đều giống nhau. Tuy nhiên người lớn phải phẫu thuật cắt amidan sẽ mất nhiều thời gian để hồi phục hơn so với trẻ em.
Viêm amidan và viêm họng do liên cầu khuẩn
Trong một số trường hợp, viêm amidan và viêm họng liên cầu khuẩn có thể do cùng một loại vi rút gây ra nhưng hai bệnh này không giống nhau.
Một số vi khuẩn hoặc vi rút khác nhau có thể gây ra viêm amidan, bao gồm cả vi khuẩn liên cầu nhóm A. Cũng chính vi khuẩn này là nguyên nhân gây ra bệnh viêm họng liên cầu khuẩn.
Cả hai bệnh này đều có thể lây truyền nên hãy cố gánh tránh xa người khác nếu bạn nghi mình mắc những bệnh này.
Ngoài các triệu chứng giống viêm amidan, người bị viêm họng cũng có thể có những trải nghiệm như:
- Đau nhức cơ thể
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Nổi đốm nhỏ màu đỏ ở sau miệng
- Mủ trắng xuất hiện quanh amidan
- Nổi mẩn
Qua các xét nghiệm, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán cho cả hai bệnh. Phương pháp điều trị viêm amidan do vi khuẩn và viêm họng liên cầu khuẩn đều giống nhau.
Biến chứng viêm amidan
Ngưng thở khi ngủ. Nguồn: keystonecardiology.comNhững người bị viêm amidan mãn tính có thể bắt đầu bị ngưng thở khi ngủ. Điều này xảy ra khi đường thở bị sưng lên khiến bạn không thể ngủ ngon. Ngoài ra nó cũng có thể dẫn đến các vấn đề y tế khác nếu không được điều trị.
Tình trạng nhiễm trùng cũng có khả năng trở nên nặng hơn và lây lan sang các vùng khác trên cơ thể. Đây được gọi là viêm mô tế bào amidan.
Nhiễm trùng cũng có thể khiến mủ tích tụ ở phía sau amidan (áp xe phúc mạc). Tình trạng này có thể cần đến dẫn lưu và phẫu thuật.
Nếu bạn không uống đủ liều thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng sinh không tiêu diệt được vi khuẩn thì có khả năng xảy ra các biến chứng do viêm amidan. Các biến chứng bao gồm sốt thấp khớp và viêm cầu thận sau nhiễm khuẩn.
Ngăn ngừa viêm amidan
Để giảm nguy cơ bị viêm amidan, bạn cần phải tránh xa những người đang bị nhiễm trùng. Nếu bạn bị viêm amidan thì hãy tránh xa người khác cho đến khi bạn không còn khả năng lây nhiễm nữa.
Hãy đảm bảo rằng bạn và con bạn có các thói quen vệ sinh đều đặn. Hãy rửa tay thường xuyên đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bị đau họng, ho hoặc hắt hơi.
Tổng kết
Amidan bị sưng có thể gây khó thở dẫn đến giấc ngủ bị gián đoạn. Viêm amidan không được điều trị có thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng lan rộng ra vùng sau amidan hoặc các mô xung quanh.
Các triệu chứng của viêm amidan do nhiễm vi khuẩn thường cải thiện vài ngày sau khi bạn bắt đầu uống thuốc kháng sinh. Viêm họng dễ lây lan cho đến khi bạn uống thuốc kháng sinh đủ 24 giờ.
Xem thêm: