(NH4)2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 + NH3 + H2O | (NH4)2SO4 ra NH3 | (NH4)2SO4 ra BaSO4 | Ba(OH)2 ra BaSO4

Ba(OH)₂ + (NH₄)₂SO₄ → BaSO₄ ↓ + 2NH₃ ↑ + H₂O

1. Phương trình phản ứng (NH₄)₂SO₄ tác dụng với Ba(OH)₂

(NH₄)₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄↓ + 2NH₃↑ + 2H₂O

Phản ứng này thuộc loại phản ứng trao đổi.

2. Cách tiến hành phản ứng (NH₄)₂SO₄ tác dụng với Ba(OH)₂

- Cho (NH₄)₂SO₄ vào ống nghiệm đựng Ba(OH)₂ rồi đun nóng ống nghiệm.

3. Hiện tượng của phản ứng (NH₄)₂SO₄ tác dụng với Ba(OH)₂

- Xuất hiện kết tủa màu trắng của BaSO₄ và có khí không màu, mùi khai (là NH₃) thoát ra.

4. Cách viết phương trình ion thu gọn của phản ứng (NH₄)₂SO₄ tác dụng với Ba(OH)₂

Bước 1: Viết phương trình phân tử:

(NH₄)₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + 2NH₃ + 2H₂O

Bước 2: Viết phương trình ion đầy đủ bằng cách: chuyển các chất vừa dễ tan, vừa điện li mạnh thành ion; các chất điện li yếu, chất kết tủa, chất khí để nguyên dưới dạng phân tử:

2NH₄⁺ + SO₄^2- + Ba²⁺ + 2OH^- → BaSO₄↓ + 2NH₃ + 2H₂O

Bước 3: Viết phương trình ion thu gọn từ phương trình ion đầy đủ bằng cách lược bỏ đi các ion giống nhau ở cả hai vế:

2NH₄⁺ + SO₄^2- + Ba²⁺ + 2OH^- → BaSO₄↓ + 2NH₃↑ + 2H₂O

5. Mở rộng kiến thức về muối amoni

Muối amoni là tinh thể ion gồm cation $N{H}_4^{+}$ và anion gốc axit.

Thí dụ: NH₄Cl (amoni clorua), NH₄NO₃ (amoni nitrat).

5.1. Tính chất vật lý

- Tất cả các muối amoni đều tan nhiều trong nước.

- Khi tan trong nước, điện li hoàn toàn thành các ion.

NH₄Cl → $N{H}_4^{+}$ + Cl^-

5.2. Tính chất hoá học

a. Tác dụng với dung dịch kiềm

- Dung dịch đậm đặc của muối amoni phản ứng với dung dịch kiềm khi đun nóng sinh ra khí amoniac.

Thí dụ:

NH₄Cl + NaOH $\stackrel{t^o}{\to }$ NH₃↑ + NaCl + H₂O

Phương trình ion rút gọn là:

$N{H}_4^{+}$ + OH^- → NH₃↑ + H₂O

→ Phản ứng này để nhận biết ion amoni và điều chế amoniac trong phòng thí nghiệm.

b. Phản ứng nhiệt phân

Các muối amoni dễ bị phân hủy bởi nhiệt.

- Muối amoni chứa gốc của axit không có tính oxi hóa khi nung nóng bị phân hủy thành NH₃.

Thí dụ:

NH₄Cl _(r) $\stackrel{t^o}{\to }$ NH₃↑ + HCl↑

- Các muối amoni cacbonat và amoni hiđrocacbonat bị phân hủy dần dần ngay ở nhiệt độ thường, khi đun nóng thì phản ứng xảy ra nhanh hơn.

(NH₄)₂CO_3 (r) $\stackrel{t^o}{\to }$ NH₃↑ + NH₄HCO_3 (r)

NH₄HCO_3 (r) $\stackrel{t^o}{\to }$ NH₃↑ + CO₂↑ + H₂O

Lưu ý: NH₄HCO₃ (bột nở) được dùng làm xốp bánh.

- Muối amoni chứa gốc của axit có tính oxi hóa như axit nitrơ, axit nitric khi bị nhiệt phân cho ra N₂, N₂O.

Thí dụ:

NH₄NO₂ $\stackrel{t^o}{\to }$ N₂ + 2H₂O

NH₄NO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ N₂O + 2H₂O

⇒ Những phản ứng này được sử dụng để điều chế các khí N₂ và N₂O trong phòng thí nghiệm.

6. Mở rộng về phản ứng trao đổi trong dung dịch chất điện li

Xét phản ứng:

Dung dịch A + dung dịch B → Sản phẩm.

- Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.

- Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành ít nhất 1 trong số các chất sau:

+ Chất kết tủa.

+ Chất điện li yếu.

+ Chất khí.

Thí dụ:

+ Phản ứng tạo thành chất kết tủa:

Na₂SO₄ + BaCl₂ → 2NaCl + BaSO₄↓

+ Phản ứng tạo thành chất điện li yếu:

HCl + NaOH → NaCl + H₂O

+ Phản ứng tạo thành chất khí:

Fe + H₂SO_4 loãng → FeSO₄ + H₂↑

7. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1: Trộn 300 ml dung dịch NaNO₂ 2M với 200 ml dung dịch NH₄Cl 2M rồi đun nóng cho đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn. Thể tích khí thu được ở đktc là

A. 22,4 lít.

B. 13,44 lít.

C. 8,96 lít.

D. 1,12 lít.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

$n_{NaN{O}_2}=\mathrm{0,6}mol;n_{N{H}_{4}Cl}=\mathrm{0,4}mol$

NaNO₂ + NH₄Cl $\stackrel{t^o}{\to }$ N₂ + NaCl + 2H₂O

→ $n_{N_2}=n_{N{H}_{4}Cl}=\mathrm{0,4}mol$

→$V_{N_2}=\mathrm{0,4.22,4}=\mathrm{8,96}$lít.

Câu 2: Muối được làm bột nở trong thực phẩm là

A. CaCO₃.

B. Na₂CO₃.

C. NH₄HCO₃.

D. NH₄Cl.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Người ta dùng muối NH₄HCO₃ làm bột nở trong thực phẩm.

Câu 3:Sản phẩm phản ứng nhiệt phân nào sau đây không đúng?

A. NH₄NO₂ $\stackrel{t^o}{\to }$ N₂ + 2H₂O

B. NH₄NO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$NH₃ + HNO₃

C. NH₄Cl $\stackrel{t^o}{\to }$ NH₃ + HCl

D. NH₄HCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ NH₃ + H₂O + CO₂

Hướng dẫn giải:

Đáp ánB

NH₄NO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$N₂O + 2H₂O

Câu 4:Nhận xét nào dưới đây không đúng về muối amoni?

A. Muối amoni kém bền với nhiệt.

B. Tất cả muối amoni tan trong nước.

C. Các muối amoni đều là chất điện li mạnh.

D. Dung dịch của các muối amoni luôn có môi trường bazơ.

Hướng dẫn giải:

Đáp ánD

D sai do NH₄⁺ + H₂O ⇄ NH₃ + H₃O⁺

→ muối amoni thường có môi trường axit.

Câu 5:Có ba dung dịch mất nhãn: NaCl; NH₄Cl; NaNO₃. Dãy hoá chất nào sau đây có thể phân biệt được ba dung dịch :

A. Phenol phtalein và NaOH.

B. Cu và HCl.

C. Phenol phtalein; Cu và H₂SO₄ loãng .

D. Quỳ tím và dung dịch AgNO₃.

Hướng dẫn giải:

Đáp ánD

- Khi cho quỳ tím vào 3 mẫu thử thì chỉ có NH₄Cl làm quỳ tím hóa đỏ. Do hiện tượng thủy phân của NH₄Cl: ${\text{NH}}_{\text{4}}^{\text{+}}+H_{2}O\underset{}{\rightleftarrows }{\text{NH}}_{\text{3}}{\text{+ H}}_3{O}^{\text{+}}$

- Cho AgNO₃ vào 2 dung dịch còn lại thì NaCl tạo kết tủa trắng.

AgNO₃ + NaCl → AgCl↓ + NaNO₃

Câu 6: Hợp chất X tan trong nước tạo dung dịch không màu. Dung dịch này không tạo kết tủa với dung dịch BaCl₂, khi phản ứng với NaOH tạo ra khí có mùi khai, khi phản ứng với dung dịch HCl tạo ra khí làm đục nước vôi trong và làm mất màu dung dịch thuốc tím. Chất này là

A. NH₄HSO_3.

B. Na₂SO₃.

C. NH₄HCO_3.

D. (NH₄)₂CO₃.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

- X+ NaOH sinh ra khí có mùi khai → cation là $N{H}_4^{+}$.

- Dung dịch X không tạo kết tủa với dung dịch BaCl₂ → gốc axit không thể là $S{O}_4^{2-},C{O}_3^{2-},S{O}_3^{2-}$.

- Dung dịch X + HCl sinh ra khí làm đục nước vôi trong và làm mất màu dung dịch thuốc tím → anion là $HS{O}_3^{-}$.

→ X là NH₄HSO₃.

Câu 7: Muối (NH₄)CO₃ không tạo kết tủa khi phản ứng với dung dịch của hóa chất nào sau đây?

A. Ca(OH)₂.

B. MgCl₂.

C. FeSO₄.

D. NaOH.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Ta có các phản ứng:

(NH₄)₂CO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + 2NH₃↑ + 2H₂O

(NH₄)₂CO₃ + MgCl₂ → MgCO₃ + 2NH₄Cl

(NH₄)₂CO₃ + FeSO₄ → FeCO₃↓ + (NH₄)₂SO₄

(NH₄)₂CO₃ + 2NaOH → Na₂CO₃ + 2NH₃↑ + 2H₂O.

Câu 8: Cho các thí nghiệm sau :

(1). NH₄NO₂ $\stackrel{t^o}{\to }$

(2). KMnO₄ $\stackrel{t^o}{\to }$

(3). NH₃ + O₂ $\stackrel{t^o}{\to }$

(4). NH₄Cl $\stackrel{t^o}{\to }$

(5). (NH₄)₂CO_{3$\stackrel{t^o}{\to }$}

(6). AgNO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$

Số thí nghiệm tạo ra đơn chất là :

A. 6

B. 5

C. 4

D. 3

Hướng dẫn giải:

Đáp ánC

Số thí nghiệm tạo ra đơn chất là (1), (2), (3) và (6).

(1). $N{H}_{4}N{O}_2\stackrel{t^0}{\to }{N}_2\uparrow +2H_{2}O$

(2). $2KMn{O}_4\stackrel{t^0}{\to }{K}_{2}Mn{O}_4+Mn{O}_2+O_2\uparrow$

(3). $4N{H}_3+3O_2\stackrel{t^0}{\to }2N_2\uparrow +6H_{2}O$

(4). $N{H}_{4}Cl\stackrel{t^0}{\to }N{H}_3+HCl$

(5). ${\left({\text{NH}}_{\text{4}}\right)}_{\text{2}}{\text{CO}}_{\text{3}}\stackrel{t^0}{\to }C{O}_2+2N{H}_3+H_{2}O$

(6). $AgN{O}_3\stackrel{t^o}{\to }Ag+N{O}_2+\frac{1}{2}{O}_2$

Câu 9:Thể tích khí N₂ (ở đktc) thu được khi nhiệt phân hoàn toàn 16 gam NH₄NO₂ là

A. 0,56 lít.

B. 11,20 lít.

C. 1,12 lít.

D. 5,60 lít.

Hướng dẫn giải:

Đáp ánD

NH₄NO₂ $\underset{t^0}{\to }$ N₂ + 2H₂O

$n_{N_2}=n_{N{H}_{4}N{O}_2}=\frac{16}{64}=\mathrm{0,25}mol$

$\to n_{N_2}=\mathrm{0,25.22,4}=\mathrm{5,6}$lít

Câu 10: Muối NH₄HCO₃ thuộc loại

A. muối hỗn tạp.

B. muối trung hòa.

C. muối axit.

D. muối kép.

Hướng dẫn giải:

Đáp ánC

Muối NH₄HCO₃ thuộc loại muối axit vì gốc $HC{O}_3^{-}$ vẫn có khả năng phân li ion H⁺.

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

(NH4)2SO4 + BaCl2 → NH4Cl + BaSO4 | (NH4)2SO4 ra BaSO4 | (NH4)2SO4 ra NH4Cl

(NH4)2SO4 + NaOH → Na2SO4 + NH3 + H2O

NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

NH4NO3 ra NH3 | NH4NO3 + Ba(OH)2 → Ba(NO3)2 + NH3 + H2O

NH4Cl + NaOH → NH3 + H2O + NaCl | NH4Cl ra NH3