Video Những "đứa trẻ ngoan" bỗng dưng nghiện ma túy
Tổng quát nghiện ma túy
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện (nghiện ma túy) là gì?
Nhiều loại thuốc, ma túy khi sử dụng lâu dài gây ra tình trạng nghiện
Nguồn ảnh: https://www.pinterest.com
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện hoặc nghiện ma túy là một bệnh tiến triển, người bệnh mất kiểm soát trong việc sử dụng một số chất bất chấp những tác hại mà nó gây ra. Rối loạn sử dụng chất gây nghiện có thể đe dọa tính mạng.
Nghiện không phải là vấn đề của ý chí hay đạo đức. Nghiện là một căn bệnh nguy hiểm và phức tạp. Người nghiện ma túy có thể muốn bỏ nhưng không bỏ được. Thuốc gây nghiện tác động lên não bộ khiến việc cai nghiện trở nên khó khăn về thể chất và tinh thần. Điều trị nghiện ma túy đòi hỏi sự chăm sóc và trị liệu suốt đời.
Lạm dụng thuốc là gì?
Các loại thuốc thường bị lạm dụng bao gồm:
- Rượu.
- Thuốc lắc: GHB, ketamine, MDMA (ecstasy/ thuốc lắc), flunitrazepam (Rohypnol).
- Chất kích thích: cocaine (bao gồm cả các dẫn xuất) và methamphetamine (meth).
- Chất gây ảo giác: ayahuasca, D – lysergic acid diethylamide (LSD), peyote (mescaline), phencyclidine (PCP) và DMT.
- Chất gây độc: dung môi, bình xịt, khí và nitrit (poppers).
- Cần sa.
- Thuốc giảm đau opioid: heroin, fentanyl, oxycodone, hydrocodone, codeine và morphine.
- Thuốc theo toa và thuốc cảm.
- Thuốc an thần, thuốc ngủ và thuốc giải lo âu (thuốc chống trầm cảm).
- Steroid đồng hóa.
- Cần sa tổng hợp (K2 hoặc cỏ Mỹ).
- Cathinones tổng hợp (muối tắm).
- Thuốc lá/nicotin và thuốc lá điện tử.
Mặc dù những loại thuốc này rất khác biệt với nhau, nhưng chúng đều có cơ chế kích thích các trung tâm gây nghiện trong não. Vì vậy, những chất này có khả năng gây nghiện trong khi những chất khác thì không.
Tại sao những người bị rối loạn sử dụng chất gây nghiện ngày càng cần nhiều ma túy hơn theo thời gian?
Các chất gây nghiện mang lại cảm giác sảng khoái khi sử dụng. Khi tình trạng lạm dụng thuốc kéo dài sẽ dẫn đến những thay đổi trong não bộ. Não trở nên mẫn cảm hơn với việc sử dụng thuốc nên phải sử dụng liều cao hơn để tạo ra tác dụng tương tự.
Khi sử dụng nhiều hơn, ma túy bắt đầu chi phối cuộc sống của người bệnh, thậm chí nhiều người ngừng tận hưởng các khía cạnh khác của cuộc sống. Đối với nhiều người, các mối quan hệ xã hội, gia đình và công việc đều bị đảo lộn. Người nghiện ma túy sẽ thấy bối rối, bất thường nếu họ không sử dụng nữa. Người bệnh sẽ cần tăng thêm liều để đạt được khoái cảm như ban đầu.
Ai có nguy cơ mắc chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện?
Bất kỳ ai cũng có thể mắc hội chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện. Không ai có thể đoán trước được liệu một người có thể mắc hội chứng nghiện hay không. Các yếu tố khiến bạn có thể dễ bị sử dụng ma túy:
- Sinh học: Cấu tạo di truyền, giới tính, dân tộc và các vấn đề sức khỏe tâm thần của một người có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Khoảng 2/3 số người đang điều trị nghiện là nam giới. Các dân tộc thiểu số có nguy cơ mắc hội chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện cao hơn.
- Môi trường: Môi trường xung quanh có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc hội chứng này. Ví dụ: căng thẳng, áp lực từ bạn bè, lạm dụng thể chất hoặc tình dục và tiếp xúc sớm với ma túy có thể làm tăng nguy cơ.
- Tuổi: Sử dụng thuốc ở lứa tuổi thanh thiếu niên có nguy cơ mắc bệnh cao. Các vùng chức năng của não kiểm soát khả năng phán đoán, quyết định và tự kiểm soát chưa phát triển đầy đủ. Thanh thiếu niên dễ bị lôi kéo tham gia vào các hành vi nguy cơ. Trong bộ não đang phát triển, thuốc có thể gây ra những thay đổi khiến khả năng nghiện cao hơn.
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện phổ biến như thế nào?
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện và rối loạn sử dụng rượu là những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các bệnh có thể phòng tránh được và nguy cơ tử vong sớm. Một nghiên cứu chỉ ra rằng khoảng 1 trong số 9 người Mỹ sử dụng ma túy bất hợp pháp (khoảng 11% dân số). Các loại thuốc bị lạm dụng phổ biến nhất là cần sa và các thuốc kê đơn.
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện ảnh hưởng đến như thế nào đến cơ thể?
Thuốc ảnh hưởng đến não, đặc biệt là "hệ thần kinh tưởng thưởng" của não.
Con người có những động cơ sinh học để tìm kiếm phần thưởng. Thông thường, những phần thưởng này đến từ những hành vi lành mạnh. Khi bạn dành thời gian cho người thân yêu hoặc ăn một bữa ăn ngon, cơ thể sẽ tiết ra một chất hóa học gọi là dopamine giúp bạn cảm thấy sảng khoái, vui vẻ. Nó trở thành một chu kỳ: Bạn tìm kiếm những trải nghiệm này vì chúng thưởng cho bạn những cảm giác tốt đẹp.
Lạm dụng ma túy cũng sinh ra một lượng lớn dopamine trong não. Nhưng thay vì cảm thấy có động lực để làm những việc cần để tồn tại (ăn, làm việc, dành thời gian cho những người thân yêu), lượng dopamine khổng lồ này có thể dẫn đến những thay đổi tiêu cực làm thay đổi suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Điều đó tạo ra động lực không lành mạnh để tìm kiếm niềm vui từ ma túy thay vì từ những trải nghiệm thú vị lành mạnh. Chu kỳ xoay quanh việc tìm kiếm và sử dụng ma túy để có được cảm giác sung sướng đó.
Nghiện ma túy khiến não bộ thay đổi theo thời gian. Nó ảnh hưởng đến hoạt động của não, thậm chí cả cấu trúc của não. Đó là lý do tại sao các bác sĩ coi rối loạn sử dụng chất gây nghiện là một bệnh não.
Việc sử dụng ma túy ban đầu là một sự lựa chọn. Nhưng khi trở thành nghiện, đó lại là một tình trạng rất nguy hiểm. Ma túy ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định, bao gồm cả quyết định ngừng sử dụng ma túy.
Bạn có thể cố gắng bỏ nhưng lại không thể bỏ được. Khi bị nghiện, ngừng sử dụng ma túy có thể gây khó chịu về thể chất. Nó khiến bạn ốm yếu, mệt mỏi và thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Triệu chứng và nguyên nhân nghiện ma túy
Tại sao mọi người dùng ma túy?
Có một số lý do để một người bắt đầu sử dụng ma túy như:
- Tận hưởng trải nghiệm thú vị.
- Muốn thay đổi hoặc loại bỏ cảm giác khó chịu.
- Muốn cải thiện hiệu quả tại nơi làm việc, trường học hoặc trong thể thao.
- Tò mò hoặc nhượng bộ trước áp lực của bạn bè.
Các triệu chứng của rối loạn sử dụng chất gây nghiện là gì?
Các triệu chứng của nghiện ma túy bao gồm:
- Mắt đỏ ngầu và mệt mỏi.
- Thay đổi cảm giác thèm ăn, thường là ăn ít hơn.
- Những thay đổi về ngoại hình như da sạm hoặc luộm thuộm.
- Thèm thuốc.
- Khó hoàn thành nhiệm vụ ở cơ quan, trường học hoặc ở nhà.
- Thực hiện các hành vi nguy cơ mặc dù biết trước những hậu quả tiêu cực (chẳng hạn như lái xe khi đang bị suy nhược hoặc quan hệ tình dục không an toàn).
- Không có khả năng giảm hoặc kiểm soát việc sử dụng ma túy.
- Các vấn đề về tiền bạc.
- Giảm cân.
Chẩn đoán và xét nghiệm nghiện ma túy
Làm thế nào để chẩn đoán rối loạn sử dụng chất gây nghiện?
Bước đầu tiên để chẩn đoán nghiện ma túy là nhận ra vấn đề và mong muốn được giúp đỡ. Bước đầu tiên này có thể bắt đầu với sự giúp đỡ của bạn bè hoặc những người thân thiết. Khi quyết định tìm kiếm sự giúp đỡ để cai nghiện, các bước tiếp theo bao gồm:
- Hoàn thành bài kiểm tra của bác sĩ .
- Điều trị theo từng cá nhân, nội trú hoặc ngoại trú.
Quản lý và điều trị nghiện ma túy
Có nhiều phương pháp, mô hình giúp điều trị cai nghiện ma túy
Nguồn ảnh: https://www.pinterest.com
Các phương pháp điều trị nghiện ma túy là gì?
Có một số liệu pháp để điều trị hội chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện. Ngay cả với một triệu chứng rối loạn nghiêm trọng, việc điều trị cũng có thể hữu ích. Thông thường sẽ kết hợp nhiều liệu pháp với nhau:
- Giải độc: Ngừng dùng ma túy nhằm giúp loại bỏ dần độc tố của ma túy khỏi cơ thể. Lúc này có thể cần sự giám sát và chăm sóc sức khỏe để cai nghiện một cách an toàn.
- Các liệu pháp hỗ trợ bằng thuốc: Trong quá trình cai nghiện, thuốc có thể giúp kiểm soát cảm giác thèm thuốc và làm giảm các triệu chứng cai nghiện.
- Liệu pháp hành vi: Liệu pháp nhận thức hành vi hoặc liệu pháp tâm lý khác (liệu pháp trò chuyện) có thể kết hợp đề điều trị nguyên nhân gây nghiện. Trị liệu cũng giúp xây dựng lòng tự trọng và lối sống lành mạnh.
Các thuốc có sẵn giúp điều trị hội chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện?
Thuốc có thể là một phần trong kế hoạch điều trị. Nhóm chăm sóc y tế sẽ lựa chọn các loại thuốc tốt và phù hợp nhất. Các phương pháp điều trị hỗ trợ bằng thuốc có sẵn cho:
- Thuốc phiện: Methadone, buprenorphine và naltrexone được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận để điều trị bệnh rối loạn sử dụng thuốc phiện.
- Rượu: Ba loại thuốc được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận bao gồm naltrexone, acamprosate và disulfiram (Antabuse).
- Thuốc lá: Miếng dán, thuốc xịt, kẹo cao su hoặc kẹo ngậm nicotine có thể hữu ích. Bác sĩ cũng có thể kê đơn bupropion (Wellbutrin) hoặc varenicline (Chantix).
Điều trị nội trú hay ngoại trú?
Cả hai kế hoạch điều trị nội trú và ngoại trú đều tùy thuộc vào nhu cầu của người bệnh. Điều trị thường bao gồm các buổi trị liệu nhóm diễn ra hàng tuần trong ba tháng đến một năm.
Điều trị nội trú có thể bao gồm:
- Nhập viện.
- Các cộng đồng trị liệu hoặc trại cai nghiện được kiểm soát chặt chẽ, môi trường không có ma túy.
Có cách nào chữa khỏi hội chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện không?
Không có cách nào chữa khỏi nghiện ma túy. Mọi người có thể quản lý và điều trị chứng nghiện. Nhưng luôn có nguy cơ cơn nghiện sẽ quay trở lại. Quản lý rối loạn sử dụng chất gây nghiện là quá trình kéo dài suốt đời.
Phòng bệnh nghiện ma túy
Có thể ngăn ngừa hội chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện không?
Ngăn ngừa nghiện ma tuý nên bắt đầu bằng giáo dục. Giáo dục trong trường học, cộng đồng và gia đình giúp ngăn ngừa việc lạm dụng một chất gây nghiện. Một số cách khác để ngăn ngừa như:
- Không thử ma túy bất hợp pháp dù chỉ một lần.
- Uống thuốc theo hướng dẫn đối với các loại thuốc kê đơn. Không bao giờ dùng nhiều hơn so với chỉ định. Ví dụ: nghiện chất dạng thuốc phiện có thể bắt đầu chỉ sau năm ngày.
- Vứt các đơn thuốc không sử dụng ngay lập tức để giảm rủi ro bị người khác sử dụng sai.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hội chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện?
Nhiều người có cả tình trạng sức khỏe tâm thần và rối loạn sử dụng chất gây nghiện. Đôi khi, bệnh tâm thần có trước khi có nghiện ma túy. Cơn nghiện cũng có thể là nguyên nhân hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần. Khi cả hai bệnh trên được điều trị đúng cách, cơ hội phục hồi sẽ cải thiện.
Tiên lượng nghiện ma túy
Triển vọng cho những người bị rối loạn sử dụng chất gây nghiện là gì?
Nghiện là một căn bệnh suốt đời. Nhưng người bệnh có thể phục hồi sau cai nghiện và có cuộc sống viên mãn. Tiếp nhận điều trị cai nghiện là điều cần thiết để phục hồi. Mỗi biện pháp điều trị sẽ khác nhau ở mỗi người bệnh, nhưng liệu pháp liên tục và các nhóm giúp đỡ điều trị có thể giúp ích cho nhiều người.
Những ảnh hưởng lâu dài của việc nghiện ma túy
Nếu bạn tiếp tục lạm dụng thuốc, cấu trúc và chức năng của não có thể thay đổi. Rối loạn sử dụng chất làm thay đổi:
- Cách xử sự.
- Giải quyết căng thẳng.
- Học hỏi.
- Đưa ra các nhận định và quyết định.
- Trí nhớ.
Nghiện có tái phát không?
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện là một “bệnh tái phát”. Những người đang trong giai đoạn phục hồi có nguy cơ sử dụng lại ma túy cao hơn. Tái phát có thể xảy ra thậm chí nhiều năm sau khi bạn dùng ma túy lần cuối.
Vì có khả năng tái phát nên người bệnh cần điều trị liên tục. Bác sĩ chăm sóc và người bệnh nên cùng xem xét, thảo luận về kế hoạch điều trị và thay đổi dựa trên nhu cầu cá nhân. Nếu người bệnh gặp vấn đề với thuốc theo đơn bao gồm cả opioid, hãy thông báo cho bác sĩ điều trị. Họ có thể giúp bạn tìm các lựa chọn khác để kiểm soát cơn đau.
Nghiện ma tuý có gây tử vong không?
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện có thể gây tử vong. Nếu không được điều trị, bạn có thể chết vì dùng quá liều hoặc tham gia vào các hành vi nguy hiểm dưới tác động của ma túy. Điều trị có thể giúp mọi người phục hồi sau cơn nghiện và ngăn ngừa hậu quả nghiêm trọng.
Sống chung
Làm thế nào để có thể chăm sóc bản thân tốt nhất?
Không sử dụng ma túy là cách tốt nhất để chăm sóc bản thân. Một khi thử sử dụng chất gây nghiện, bạn sẽ khó bỏ thuốc hơn. Nếu bạn nghĩ rằng bạn bị rối loạn sử dụng chất gây nghiện và muốn dừng lại, hãy đến khám và nhận sự tư vấn từ bác sĩ
Nên hỏi bác sĩ điều trị những vấn đề gì?
Nếu bạn hoặc người thân đang bị rối loạn sử dụng chất gây nghiện, hãy hỏi bác sĩ điều trị một vài điều sau:
- Có thể ngừng dùng thuốc như thế nào?
- Kế hoạch điều trị tốt nhất là gì?
- Các triệu chứng cai nghiện sẽ kéo dài bao lâu?
- Liệu pháp mất bao lâu?
- Có thể làm gì để ngăn ngừa tái phát?
- Những cộng đồng nào có thể giúp đỡ tôi trong quá trình điều trị?
Lạm dụng chất gây nghiện hay rối loạn sử dụng chất gây nghiện là một bệnh về não. Thuốc ảnh hưởng đến não bao gồm cả khả năng ra quyết định. Những thay đổi này khiến bạn khó có thể ngừng dùng thuốc, ngay cả khi bạn muốn. Nếu bạn hoặc người thân bị rối loạn sử dụng chất gây nghiện, hãy đến khám bác sĩ và nhận sự hướng dẫn điều trị. Thông thường, sự kết hợp giữa thuốc và liệu pháp liên tục sẽ giúp người bệnh phục hồi sau nghiện và quay trở lại cuộc sống thường nhật.
Xem thêm: