Xét nghiệm công thức máu toàn phần đo một số thành phần và đặc điểm của máu, bao gồm:
- Tế bào hồng cầu (mang oxy)
- Tế bào bạch cầu (chống lại nhiễm trùng)
- Hemoglobin (protein vận chuyển oxy trong tế bào hồng cầu)
- Hematocrit (tỷ lệ tế bào hồng cầu có trong huyết tương)
- Tiểu cầu (giúp đông máu)
Video Tìm hiểu xét nghiệm công thức máu
Số lượng tế bào tăng hoặc giảm bất thường trong kết quả xét nghiệm công thức máu toàn phần có thể cho thấy rằng bạn đang có một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn cần được đánh giá thêm.
Tại sao cần làm xét nghiệm này?
Công thức máu toàn phần là một xét nghiệm máu phổ biến được thực hiện vì nhiều lý do:
- Để kiểm tra sức khỏe tổng quát của bạn. Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm này trong buổi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sức khỏe tổng quát của bạn và tầm soát nhiều bệnh khác nhau như thiếu máu hoặc bệnh bạch cầu.
- Để chẩn đoán một bệnh nào đó. Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm này nếu bạn đang suy nhược, mệt mỏi, sốt, viêm nhiễm, bầm tím hoặc chảy máu. Công thức máu toàn phần có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân của những dấu hiệu và triệu chứng này. Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn bị nhiễm trùng, xét nghiệm cũng có thể giúp xác nhận chẩn đoán đó.
- Để theo dõi tình trạng bệnh lý. Nếu bạn được chẩn đoán mắc chứng rối loạn máu ảnh hưởng đến số lượng các tế bào máu, bác sĩ có thể sử dụng công thức máu toàn phần để theo dõi tình trạng này.
- Để theo dõi điều trị. Công thức máu toàn phần có thể được sử dụng để theo dõi sức khỏe nếu bạn đang dùng các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến số lượng tế bào máu.
Cần chuẩn bị như thế nào cho xét nghiệm?
Nếu mẫu máu của bạn chỉ cần xét nghiệm công thức máu toàn phần thì bạn có thể ăn uống bình thường trước khi lấy mẫu. Còn nếu mẫu máu được sử dụng cho các xét nghiệm bổ sung, bạn có thể cần nhịn ăn trong một khoảng thời gian nhất định trước khi xét nghiệm. Bác sĩ sẽ hướng dẫn cụ thể cho bạn.
Những gì bạn có thể mong đợi
Để có công thức máu toàn phần, bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ lấy mẫu máu bằng cách đâm kim vào tĩnh mạch trên cánh tay, thường là ở chỗ gấp khuỷu tay. Mẫu máu được gửi đến phòng xét nghiệm để phân tích, còn bạn có thể trở lại các hoạt động thường ngày của mình ngay lập tức.
Kết quả
Sau đây là kết quả công thức máu toàn phần bình thường cho người lớn:
Số lượng hồng cầu | Nam: 4,35-5,65 nghìn tỷ tế bào / L * Nữ: 3,92-5,13 nghìn tỷ tế bào / L |
Huyết sắc tố | Nam: 13,2-16,6 gam / dL *** Nữ: 11,6-15 gam / dL |
Hematocrit | Nam: 38,3-48,6% Nữ: 35,5-44,9% |
Số lượng tế bào máu trắng | 3,4-9,6 tỷ tế bào / L |
Số lượng tiểu cầu | Nam: 135-317 tỷ / L Nữ: 157-371 tỷ / L |
| |
Không phải là một xét nghiệm chẩn đoán xác định
Công thức máu toàn phần thường không phải là một xét nghiệm chẩn đoán xác định. Tùy thuộc vào lý do bác sĩ chỉ định xét nghiệm này, kết quả nằm ngoài giới hạn bình thường có thể cần theo dõi thêm hoặc không. Bác sĩ cần xem xét kết quả của CBC cùng với kết quả của các xét nghiệm máu khác, hoặc các xét nghiệm bổ sung nếu cần thiết.
Ví dụ, nếu bạn khỏe mạnh và không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh, kết quả xét nghiệm công thức máu toàn phần nằm ngoài giới hạn bình thường có thể không phải là nguyên nhân đáng lo ngại và đôi khi không cần theo dõi. Tuy nhiên, trong trường hợp bạn đang điều trị ung thư, kết quả xét nghiệm này nằm ngoài giới hạn bình thường có thể cho thấy bạn cần thay đổi kế hoạch điều trị.
Trong một số trường hợp, nếu kết quả của bạn cao hơn hoặc thấp hơn đáng kể so với mức bình thường, bác sĩ sẽ giới thiệu bạn đến bác sĩ huyết học.
Kết quả có thể chỉ ra điều gì?
Kết quả ở các chỉ số sau đây trên hoặc dưới phạm vi bình thường trên có thể cho thấy có vấn đề.
- Số lượng hồng cầu, hemoglobin và hematocrit. Các kết quả về số lượng hồng cầu, hemoglobin và hematocrit có liên quan với nhau vì chúng đều đo lường các chỉ số của tế bào hồng cầu.
Tế bào hồng cầu (nguồn: https://www.openaccessgovernment.org/)Nếu các chỉ số này thấp hơn bình thường, bạn đang bị thiếu máu. Thiếu máu khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược, đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau: bao gồm thiếu vitamin hoặc sắt, mất máu hoặc một tình trạng bệnh lý ẩn.
Số lượng tế bào hồng cầu cao hơn bình thường (tăng hồng cầu) hoặc nồng độ hemoglobin, hematocrit cao có thể chỉ ra một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, chẳng hạn như bệnh đa hồng cầu hoặc bệnh tim.
- Số lượng tế bào bạch cầu. Số lượng tế bào bạch cầu thấp (giảm bạch cầu) có thể do tình trạng bệnh lý gây ra, chẳng hạn như rối loạn tự miễn phá hủy các tế bào bạch cầu, các vấn đề về tủy xương hoặc ung thư. Một số loại thuốc cũng có thể làm giảm số lượng bạch cầu.
Nếu số lượng bạch cầu cao hơn bình thường, bạn có thể bị nhiễm trùng, viêm, rối loạn hệ thống miễn dịch hoặc bệnh tủy xương. Số lượng bạch cầu cao cũng có thể là một phản ứng với thuốc.
- Số lượng tiểu cầu. Số lượng tiểu cầu thấp hơn bình thường (giảm tiểu cầu) hoặc cao hơn bình thường (tăng tiểu cầu) thường là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn hoặc nó có thể là tác dụng phụ của thuốc. Nếu số lượng tiểu cầu nằm ngoài giới hạn bình thường này, bạn có thể sẽ cần các xét nghiệm bổ sung để chẩn đoán nguyên nhân.
Để biết thông tin cụ thể về ý nghĩa của kết quả công thức máu toàn phần nếu chúng nằm ngoài phạm vi bình thường, hãy trao đổi với bác sĩ.