Video Xương quai xanh thế nào là đẹp
Xương đòn hay còn được gọi là xương quai xanh, là một xương dài hình chữ S nằm giữa vai và xương ức ở đầu lồng ngực. Nó hỗ trợ cấu trúc giữa vai và phần còn lại của khung xương, và là một trong những xương thường xuyên bị gãy nhất trong cơ thể.
Cấu trúc xương đòn
Hình ảnh cấu trúc giải phẫu xương đònXương đòn kết hợp với xương bả vai, và xương ức để tạo thành hai khớp ở hai đầu xương, đó là:
- Khớp cùng vai – đòn (Acromioclavicular – AC): Khớp cùng vai - đòn hình thành giữa mỏm cùng vai của xương vai và đầu cùng vai của xương đòn, được giữ bởi dây chằng cùng đòn.
- Khớp ức – đòn (Sternoclavicular): Khớp ức – đòn hình thành giữa xương ức và xương đòn ở phía trước ngực và được hỗ trợ bởi dây chằng sườn đòn.
Kích thước tương đối của xương đòn khiến cho nó tương đối dễ gãy. Gãy xương đòn xảy ra do ngã chống tay xuống đất trong tư thế dạng hoặc do va chạm trực tiếp vào vai. Đoạn 1/3 đầu xương là dễ gãy nhất, chiếm khoảng 80% tổng số trường đoạn đứt gãy.
Xương đòn và xương vai kết hợp lại được gọi là đai vai.
Chức năng xương đòn
Xương đòn kết nối vai với phần còn lại của bộ xương. Vị trí này cho phép mở rộng phạm vi vận động của vai giúp lực truyền được phân bố hợp lý, không tập trung vào một chỗ, từ đó bảo vệ cánh tay.
Xương đòn có biên độ vận động nhỏ về độ cao và độ lõm (chuyển động lên và xuống), co và duỗi (chuyển động tiến và lùi) và xoay.
Cơ dưới đòn là cơ chính điều khiển xương đòn. Nó có nguyên ủy là xương sườn đầu tiên, bám tận mặt dưới của xương đòn và được chi phối bởi dây thần kinh dưới đòn. Khi cơ co, xương đòn lõm xuống hoặc di chuyển xuống dưới.
Cơ delta trước, cơ hình thang, cơ ức đòn chũm và các cơ chính của ngực đều gắn vào xương đòn để hỗ trợ và góp phần nhỏ vào các chuyển động đa hướng.
Đường trung đòn là một đường thẳng đứng kéo từ điểm giữa của xương đòn xuống dọc theo chiều dài cơ thể đóng vai trò là một mốc giải phẫu quan trọng giúp xác định vị trí các cấu trúc khác, bao gồm đỉnh tim, nơi đặt ống nghe để nghe nhịp tim.
Các tình trạng bệnh lý liên quan xương đón
Xương đòn và các khớp liên quan sẽ bị tổn thương do các chấn thương hoặc do vận động vai quá mức trong thời gian dài. Các tình trạng bệnh lý chung liên quan đến xương đòn bao gồm:
Bong gân hoặc trật khớp cùng vai – đòn
Các chấn thương ảnh hưởng đến khớp cùng vai – đòn như va chạm trực tiếp vào vùng vai trước hoặc ngã chống tay xuống đất trong tư thế dạng sẽ làm tổn thương các dây chằng giữ mỏm cùng vai và xương đòn với nhau. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng bong gân khớp cùng vai – đòn hoặc trật khớp. Các triệu chứng chủ yếu là những cơn đau tập trung ở vùng đầu vai.
Gãy xương đòn (gãy xương quai xanh)
Ảnh: Gãy xương đòn. www.https://ihr.org.vn/Chấn thương ở vai, đặc biệt là chấn thương trực tiếp ở vùng vai trước sẽ gây gãy xương đòn. Các triệu chứng bao gồm đau ở xương đòn của vai, cũng như đau và khó cử động cánh tay.
Bong gân hoặc trật khớp ức - đòn
Khớp ức – đòn là khớp giữa xương đòn và xương ức, có thể bị trật do chấn thương vùng vai trước, gây đau và sưng tấy quanh vùng bị thương.
Thoái hóa khớp cùng vai – đòn (thường xuất hiện ở người tập cử tạ sai tư thế)
Phần cuối của xương đòn còn gọi là đầu cùng vai tham gia tạo thành khớp xương đòn có thể bị kích thích và viêm. Tiêu xương, hay thoái hóa xương, có thể dễ dàng xảy ra ở phần này do diện tích bề mặt khớp nhỏ nhưng lực tác động lên nó lớn và lặp đi lặp lại, đặc biệt là khi nâng vật nặng như khi tập các bài tập đẩy tạ nằm (bench press) hoặc đẩy tạ qua đầu (military press). Điều này dẫn đến tốc độ phá hủy các tế bào xương cũ lớn hơn tốc độ chữa lành và hình thành các tế bào xương mới. Bạn sẽ thường cảm thấy đau nhói khi ngẩng đầu hoặc khi có cử động nâng cánh tay và vai. Ngoài ra bạn cũng sẽ cảm thấy cơn đau âm ỉ kể cả khi đang nghỉ ngơi.
Viêm khớp cùng vai – đòn
Tuổi tác và sự vận động vai quá mức trong thời gian dài sẽ dẫn đến thoái hóa sụn và phát triển thành bệnh viêm khớp cùng vai – đòn, gây viêm vùng vai và gây đau khi cử động cánh tay.
Điều trị phục hồi chức năng
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các chấn thương có liên quan đến xương đòn, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp điều trị phục hồi chức năng sau:
- Thuốc: thuốc giảm đau và chống viêm được chỉ định để kiểm soát tạm thời các triệu chứng sau chấn thương.
- Tiêm cortisone: Tiêm cortisone vào khớp cùng vai - đòn để giúp giảm đau và tiêu viêm.
- Nghỉ ngơi: Cần tránh các hoạt động có khả năng làm gia tăng chấn thương có liên quan đến xương đòn để cơ thể có thời gian tiêu viêm và hỗ trợ chữa lành các khớp bị thương. Nên tránh các động tác giơ tay qua đầu, kéo mạnh, chống đẩy và nâng vật nặng.
- Điều trị bảo tồn: Bạn sẽ cần đeo đai vai để bảo vệ xương đòn sau khi bị thương. Đối với bong gân hoặc trật khớp cùng vai – đòn và khớp ức – đòn, bạn sẽ phải đeo đai vai trong vòng hai đến sáu tuần tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Đối với chấn thương gãy xương đòn, bạn có thể phải đeo đai vai từ sáu đến tám tuần cho đến khi xương liền lại.
- Vật lý trị liệu: Vật lý trị liệu giúp phục hồi các cấu trúc xung quanh xương đòn sau chấn thương để giảm đau, phục hồi phạm vi chuyển động và khả năng vận động khớp thích hợp, đồng thời tăng cường các cơ xung quanh vai và bả vai.
- Phẫu thuật nội soi: Phẫu thuật nội soi khớp vai thường được thực hiện cho những bệnh bị thoái hóa khớp cùng vai – đòn muốn tiếp tục luyện tập cử tạ và chơi các hoạt động thể thao mà không bị đau. Bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật cắt bỏ một phần đầu cùng vai xương đòn. Một phần nhỏ của xương đòn bị viêm sẽ được cắt bỏ để tăng không gian trong khớp cùng vai – đòn, giảm sự chèn ép và thoái hóa khớp. Phẫu thuật nội soi cũng được thực hiện để kiểm soát các triệu chứng viêm khớp cùng vai – đòn khi các phương pháp điều trị khác không làm giảm được cơn đau.
- Phẫu thuật chỉnh hình: Đối với trường hợp gãy xương đòn nghiêm trọng sẽ cần phẫu thuật chỉnh hình. Cố định bên trong giảm mở (Open reduction internal fixation – ORIF) là phẫu thuật phổ biến nhất, trong đó “giảm mở” nghĩa là các mảnh gãy của xương đòn được sắp xếp lại vị trí hoặc loại bỏ bớt bằng phẫu thuật (ngược với “giảm kín” là sự sắp xếp xương không cần phẫu thuật), sau đó được “cố định bên trong”, nghĩa là giữ các mảnh xương gãy ở vị trí ổn định bằng các thiết bị kim loại như đinh vít, chốt bằng thép không gỉ.
Xem thêm: