Tác giả, tác phẩm Tôi đi học
I. Tìm hiểu tác phẩm Lũ lụt là gì ? – Nguyên nhân và tác hại
1. Thể loại
- Văn bản Lũ lụt là gì ? – Nguyên nhân và tác hại thuộc thể loại văn bản thông tin.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
- Theo MƠ KIỀU, khbvptr.vn, 2-11-2020.
3. Phương thức biểu đạt
- Phương thức biểu đạt: thuyết minh.
4. Tóm tắt văn bản Lũ lụt là gì ? – Nguyên nhân và tác hại
- Giải thích khái niệm lũ lụt.
- Nguyên nhân gây ra lũ lụt.
- Tác hại của lũ lụt.
5. Bố cục văn bản Lũ lụt là gì ? – Nguyên nhân và tác hại
- Phần 1 (từ đầu đến …trực tiếp tràn vào khu dân cư): dẫn dắt vấn đề nói đến và giải thích hiện tượng lũ lụt.
- Phần 2 (tiếp đến …gây nên nhiều thiên tai): nêu nguyên nhân gây ra lũ lụt.
- Phần 3 (phần còn lại): tác hại của lũ lụt.
6. Giá trị nội dung
- Văn bản đề cập đến những thông tin cơ bản về hiện tượng lũ lụt bao gồm khái niệm, nguyên nhân, tác hại của lũ lụt gây ra và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người.
7. Giá trị nghệ thuật
- Văn bản thông tin trình bày logic, rõ ràng, rành mạch làm tăng hiệu quả diễn đạt thông tin của văn bản.
II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Lũ lụt là gì ? – Nguyên nhân và tác hại
1. Giải thích hiện tượng lũ lụt
- Lũ: hiện tượng ngập lụt, nước chảy xiết có khả năng cuốn trôi nhà cửa, cây cối. Gồm có 3 loại:
+ Lũ ống: hiện tượng lũ, nước với lưu lượng lớn đổ từ trê cao xuống thấp với địa hình khép kín tại các hang hoặc khe suối nhỏ, thường hẹp và có dạng ống.
+ Lũ quét: hiện tượng lượng mưa lũ khổng lồ cháy từ trên cao xuống thấp.
+ Lũ sông: hiện tượng xảy ra do các trận mưa lớn ở đầu nguồn khiến cho lưu vực nước trên sông cao và chảy xiết hơn, làm tràn đê gây nên tình trạng ngập lụt.
- Lụt: hiện tượng nước ngập trong một vùng đất với một khoảng thời gian nhất định.
→ Lũ lụt: hiện tượng mực nước trên sông, hồ quá lớn, quá mức quy định dẫn đến tình trạng ngập úng, nước tràn hoặc gây vỡ đê, trực tiếp tràn vào khu dân cư.
- Nhận xét: việc tác giả bóc tách, chia khái niệm “lũ lụt” ra chi tiết, giải thích từng khái niệm, phân loại các loại về từ lũ và lụt. Sau đó mới rút ra định nghĩa tổng quát về lũ lụt.
→ Tăng tính hiệu quả về truyền đạt nội dung thông tin mà tác giả hướng đến, giúp nội dung mang tính cụ thể, rõ ràng hơn.
2. Nguyên nhân gây ra lũ lụt
- Do bão hoặc triều cường: lượng nước lũ lớn, kèm sạt lở đất → ngập nước vùng ven biển.
- Do hiện tượng mưa lớn kéo dài → các con sông không kịp thoát, gây ngập úng.
- Do các thảm họa sóng thần, thủy triều: mực nước tràn về, dâng cao, tràn qua các con đê, hồ thủy điện → ngập lụt.
- Do sự tác động của con người: chặt phá rừng, khai thác bừa bãi → đồi núi bị xói mòn, gây tình trạng ngập lụt, sạt lở đất mỗi khi mưa bão đến.
3. Tác hại của lũ lụt
- Gây thiệt hại về vật chất: phá hủy nhà dân, nương rẫy, giết hại các loài động vật, các cây lương thực ngập úng mà chết, nguồn thực phẩm trở nên khan hiếm.
- Gây thương vong về con người:
Ví dụ:
+ Năm 1911, lũ lụt sông Dương Tử ở Trung Quốc đã khiến 100 000 người chết.
+ Năm 1971, lũ lụt đồng bằng sông Hồng đã khiến 594 người chết, hơn 100 000 người bị thương nặng.
- Tác động xấu đến môi trường nước: kéo theo các chất thải làm ô nhiễm đến nguồn nước, tình trạng khan hiếm nước ngọt, ảnh hưởng đến sức khỏe của mỗi người.
- Nguyên nhân của nhiều mầm bệnh: các loại dịch bệnh lan truyền qua đường nước rất nhanh.
- Ảnh hưởng đến kinh tế địa phương, đất nước: làm giảm “tức thời” các hoạt động du lịch, không thể tăng gia sản xuất, đẩy mạnh việc làm.
Xem thêm các tác giả - tác phẩm Ngữ Văn 8 sách Cánh diều hay, chi tiết khác:
Tác giả tác phẩm: Nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI
