Phân tích tiếng sáo trong vợ chồng A Phủ

I. Dàn ý phân tích tiếng sáo trong vợ chồng A Phủ

1. Mở bài

“Vợ chồng A Phủ” của nhà văn Tô Hoài là một tác phẩm xuất sắc viết về người lao động miền núi. Trong truyện có rất nhiều những chi tiết đặc sắc và độc đáo góp phần làm bật lên được cuộc đời của nhân vật Mị, tô đậm thêm cho bức tranh miền núi Tây Bắc với bạn đọc. Ở đó, chi tiết tiếng sáo có lẽ là mang nặng giá trị nhất, bởi nó không chỉ đơn giản thể hiện một nét truyền thống của người dân tộc mà còn góp phần quan trọng trong việc thể hiện vẻ đẹp, con người nhân vật.

2, Thân bài

a, Giải thích

- Chi tiết là gì? => Chi tiết có thể là một hành động, một sự kiện, một hành động trong truyện. Nó không chỉ đơn giản là yếu tố cấu thành nên một tác phẩm mà còn mang sức chứa lớn về nội dung và tư tưởng. Ta từng bắt gặp hương cháo hành đã làm Chí dậy sóng, ánh sáng của đoàn tàu rực sáng khi lướt qua phố huyện ảm đạm nơi chị em Liên, mang kí ức của một Hà Nội phồn hoa của hai chị em… Có đôi khi, chỉ một chi tiết nhỏ cũng đủ để tôn thêm sâu sắc hơn cái hồn của tác phẩm văn học.

- Giới thiệu khái quát về tác phẩm và chi tiết:

+ “Vợ chồng A Phủ” là thành quả của chuyến đi dài ngày của Tô Hoài cùng với bộ đội lên vùng cao Tây Bắc. Tại đây, trải qua những năm tháng cùng người dân miền núi, vùng đất ấy đã “để thương để nhớ” trong lòng người nghệ sĩ nhiều quá, chính niềm thương nhớ khôn nguôi ấy đã thôi thúc ông viết nên tác phẩm.

+ Câu chuyện kể về Mị - một cô gái người Mèo xinh đẹp và trẻ trung. Những tưởng cô sẽ có một cuộc sống hạnh phúc, một cuộc đời tươi đẹp, ấy nhưng không. Gia đình Mị mang trên vai món nợ khổng lồ từ thời bố mẹ Mị còn trẻ, vì để cưới được nhau mà phải vay thống lí Pá Tra. Món nợ ấy qua từng năm lại lớn thêm, lãi mẹ đẻ lãi con, đến đời Mị, thống lí nói sẽ trừ hết nợ nếu để Mị gả cho A Sử - con trai thống lí. Nghe thì có vẻ tốt, ấy nhưng đây là một cuộc hôn nhân ép buộc, một cuộc hôn nhân không tình yêu.

+ Trở thành con dâu gạt nợ, bị công việc quấn thân, vội vã với những đày ải của nhà thống lí. Mang tiếng là con dâu ấy nhưng cuộc sống của Mị không khác gì con ở, bị đối xử bất công. Dần dần, chính bản thân Mị cũng bị cuộc sống ấy làm cho tê liệt cảm xúc. Những tưởng Mị sẽ cứ mãi như thế mà ở đến hết cuộc đời, nhưng vào đêm tình mùa xuân, sức sống của người con gái ấy thức tỉnh, tất cả chính là nhờ có âm thanh tiếng sáo ngoài kia.

b, Phân tích chứng minh

- Tiếng sáo không phải đến tận đêm tình mùa xuân mới xuất hiện. Nó trở đi trở lại trong những trang đời của Mị, từ khi Mị còn là một cô gái tự do, cho đến khi trở thành con dâu gạt nợ. Âm thanh tiếng sáo cứ văng vẳng bên tai như một lời mời gọi, dần dắt Mị tìm đến với tự do của riêng mình. Nhưng chỉ đến đêm tình mùa xuân, âm thanh tiếng sáo ấy mới thực sự khiến sức sống trong Mị bùng lên một cách mạnh mẽ.

* Tiếng sáo đánh thức cảm xúc

- “Ngoài đầu núi, đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bồi hồi.”: Âm thanh tiếng sáo hiện hữu trong tâm trí Mị, khiến người con gái ấy thấy thiết tha, thấy bồi hồi, đôi môi mấp máy nhẩm thầm theo lời bài hát. Âm thanh quen thuộc của quá khứ khiến Mị tự nhiên mà cất lên tiếng nói. => Tiếng sáo ấy là tiếng gọi của mùa xuân, đã đánh thức cảm xúc thẳm sâu trong tâm hồn Mị đang sống kiếp con dâu gạt nợ.

- “Lòng Mị đang sống về ngày trước, tai văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng”: Tiếng sáo gọi bạn đầu làng đưa Mị trở về với những kí ức của mình, quay trở lại làm một cô gái người Mèo nơi vùng núi Tây Bắc, xinh đẹp, tài hoa, “thổi sáo giỏi”. Kỉ niệm những đêm mùa xuân ngồi bên bếp uống rượu và thổi sáo, “Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo.” Và người con gái toàn sắc toàn tài ấy thổi hay đến mức “có biết bao nhiêu người mê, cứ ngày đêm thổi sáo đi theo hết núi này sang núi khác” => Lúc này đây, tiếng sáo trở thành tiếng vang kí ức đánh thức những kỉ niệm thẳm sâu trong lòng Mị.

- “Tiếng sáo lửng lơ ngoài đường” đưa Mị trở lại hiện tại, nơi căn phòng với ô cửa sổ lỗ vuông nhỏ bằng bàn tay mờ mờ trăng trắng. Lúc này đây, Mị “thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui như những đêm Tết ngày trước”, cảm thấy rằng mình còn trẻ và muốn đi chơi. Rằng bao nhiêu người có chồng rồi vẫn đi chơi đấy, trong khi Mị và A Sử nào có lòng với nhau đâu => Giờ đây, tiếng sáo là tiếng gọi của tình yêu, của giai điệu bản tình ca mùa xuân, đưa Mị trở lại là chính mình.

=> Âm thanh tiếng sáo được miêu tả từ xa đến gần, là thanh âm của ngoại cảnh, mở ra khung cảnh mùa xuân Tây Bắc bàng bạc chất thơ, chính là điểm tựa để Tô Hoài khơi gợi những dòng cảm xúc, tâm lí của Mị.

* Tiếng sáo thúc giục hành động

- Tiếng sáo vẫn cứ văng vẳng bên tai, “rập rờn trong đầu Mị”, dẫn đến hành động nổi loạn của người con gái trẻ ấy: đến góc nhà, “lấy ống mỡ, xắn một miếng, bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng”. Lúc này, Mị đã có ý thức và hành động xua đi bóng tối, hướng tới thắp lên ánh sáng. Hành động ấy không chỉ là có ý định xua đi cái tối trong phòng mà còn là xua đi cái tối đang bủa vây lấy cuộc đời Mị, lấy tâm hồn Mị bao lâu nay.

- Rồi Mị sửa soạn đi chơi, quấn lại tóc, với tay lấy cái váy hoa ở phía trong vách, trở thành một cô gái xinh đẹp ngày nào. Tiếng sáo đã dẫn dắt bước chân Mị, đưa Mị bước ra khỏi căn phòng chật hẹp, đưa Mị đến gần hơn với ánh sáng, với hạnh phúc.

* Tiếng sáo giải thoát tâm hồn Mị

- Đúng lúc Mị chuẩn bị đi chơi thì bị A Sử nhìn thấy là lấy dây trói lại vào cột nhà, quấn luôn cả tóc lên cột, khiến đầu Mị không quay không nghiêng được. Ấy nhưng Mị không biết mình đang bị trói, vẫn thả hồn theo tiếng sáo ngoài kia, đi theo những cuộc chơi, phiêu du theo âm thanh của những bản tình ca tha thiết. Nhờ tiếng sáo, Mị thoát khỏi nghịch cảnh của hiện tại, thậm chí không ý thức được rằng mình đang bị trói.

=> Chính tiếng sáo trở thành tiếng gọi của tự do, giải phóng tâm hồn của Mị.

- Khi tiếng sáo lịm tắt, ô cửa gắn tâm hồn Mị với mùa xuân, với tình yêu cũng đóng lại. Mị cảm nhận được cái siết chặt của những vòng dây trói trên người mình. Nhưng đó không chỉ là sợi dây trói thân thể Mị mà còn là sợi dây giam giữ tâm hồn Mị.

c, Đánh giá

- Tiếng sáo đã trở thành điểm tựa nâng đỡ tâm hồn Mị, giải thoát sức sống mãnh liệt đã bị kìm hãm bấy lâu nay trong Mị, để rồi đến đêm đông cởi trói cho A Phủ, sức sống ấy bùng lên thật mạnh mẽ.

- Chi tiết nghệ thuật độc đáo ấy không chỉ nêu bật được nét văn hóa đặc trưng của vùng núi Tây Bắc, nét truyền thống đẹp của người dân tộc Mèo mà còn giúp nhà văn từ đó dễ dàng miêu tả được tâm lí nhân vật một cách logic, sống động và hấp dẫn.

- Đồng thời giúp nhà văn dễ dàng thể hiện được tình cảm của mình với nhân vật, góp phần tô đậm thêm giá trị nhân đạo cũng như giá trị hiện thực của tác phẩm.

3. Kết bài

- Khái quát lại giá trị chi tiết với tác phẩm và tác giả, có thể đưa thêm lí luận để bài viết sâu sắc hơn.

Ví dụ: Tác phẩm khép lại nhưng âm thanh tiếng sáo ấy vẫn cứ văng vẳng mãi trong tâm trí ta. Để rồi mỗi lần lắng nghe và nhớ lại, bất giác trong ta hiện lên hình ảnh một người con gái xinh đẹp với cuộc đời gian truân mà cũng thật kiên cường, hiện lên một bức tranh Tây Bắc thơ mộng đầy chất thơ.

II. Một số bài văn mẫu hay phân tích tiếng sáo trong vợ chồng A Phủ

Bài mẫu số 1

Nếu hình ảnh căn buồng Mị nằm là một trong những chi tiết có sức ám ảnh ở truyện ngắn Vợ chồng A Phủ nhất thì hình tượng tiếng sáo đêm tình mùa xuân lại có sức quyến rũ lòng người nhất. Hình tượng tiếng sáo nằm ở phần giữa tác phẩm, ngòi bút Tô Hoài đã rất dụng công để miêu tả thanh âm của tiếng sáo nơi vùng núi cao Tây Bắc trong đêm tình mùa xuân.

Sau những chuỗi ngày sống chỉ mang ý nghĩa của sự tồn tại, tê liệt, chai lì thì cái nồng nàn của lửa, của men rượu, cái tươi vui chộn rộn của mùa xuân Hồng Ngài đã đánh thức tâm hồn Mị, tiếng sáo đã vọng đến đôi tai Mị. Tiếng sáo được miêu tả từ xa đến gần, với những cung bậc khác nhau: khi tiếng sáo lấp ló ngoài đầu núi, tiếng sáo văng vẳng gọi bạn đầu làng, tiếng sáo lửng lơ bay ngoài đường, trong đầu Mị, rập rờn tiếng sáo, tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, ...

Trước hết, đây là chi tiết có ý nghĩa tả thực về nét đẹp văn hóa của miền núi cao Tây Bắc, khiến người ta liên tưởng đến âm thanh quen thuộc, gần gũi của núi rừng trong những đêm xuân ở Hồng Ngài. Nếu Tây Nguyên có tiếng cồng, tiếng chiêng âm vang khắp bản làng, rừng núi, nếu miền quê đồng bằng Bắc Bộ có tiếng trống chèo, tiếng hát giao duyên, tiếng đàn bầu thánh thót thì với những người dân Tây Bắc, họ vốn ít nói, kiệm lời, họ gửi lòng mình vào tiếng khèn, tiếng sáo, tiếng kèn môi, thổi lá để trao gửi tâm tình, để mời gọi bạn yêu. Tiếng sáo vang lên với những cung bậc khác nhau, khi xa khi gần, khi trầm bổng khoan thai, khi rập rờn, khi lấp ló… m thanh tiếng sao vang lên những ca từ mộc mạc thể hiện lẽ sống hồn nhiên, yêu đời, phóng khoáng của những con người nơi đây

“Mày có con trai, con gái rồi
Mày đi làm nương
Ta không có con trai con gái
Ta đi tìm người yêu…”.

Chẳng những vậy, tiếng sáo còn mang đến chất thơ, làm dịu mát cuộc sống trăm đắng ngàn cay với nỗi đời cơ cực của con người nơi đây, khiến mảnh đất Tây Bắc vốn xa lạ, hoang vu trở nên gần gũi, thơ mộng.

Không dừng lại ở ý nghĩa tả thực, chi tiết tiếng sáo góp phần diễn tả vẻ đẹp tâm hồn Mị trong đêm tình mùa xuân. Tiếng sáo lay thức tâm hồn Mị, khiến lòng Mị thiết tha, bổi hồi, nhẩm thầm bài hát của người đang thổi và những kí ức đẹp đẽ nồng nàn của người con gái đã trở về. Tiếng sáo đã làm bừng lên khát vọng sống, Mị ý thức hiện tại mình vẫn còn trẻ, Mị ý thức về quyền hạnh phúc “Mị muốn đi chơi”, Mị sửa soạn lại đầu tóc, váy áo, … Tiếng sáo khiến Mị quên đi thực tại khổ đau: khi Mị định ăn lá ngón để chết ngay chứ không muốn nghĩ về ngày trước nữa thì tiếng sáo lửng lơ ngoài đường lại đưa Mị trở về với niềm khát sống, khi bị trói đứng cả đêm, tâm hồn Mị vẫn bay bổng cùng tiếng sáo, tiếng sáo đưa Mị theo những cuộc chơi. Nếu căn buồng Mị nằm biểu tượng cho thứ ngục thất tinh thần giam hãm đời Mị, thì hình tượng tiếng sáo trở thành biểu tượng đẹp đẽ cho khát vọng tự do, khát vọng sống, khát vọng tình yêu trong tâm hồn Mị.

Chi tiết góp phần thể hiện tư tưởng, tài năng của ngòi bút Tô Hoài. Đó là tấm lòng nâng niu trân trọng của nhà văn đối với nét đẹp văn hóa vùng miền cùng tấm lòng thấu hiểu, ngợi ca khát vọng tự do, hạnh phúc của con người miền sơn cước. Một chi tiết giàu chất thơ, lai láng dư vị trữ tình có sức sống lâu bền trong tâm hồn người đọc, để mỗi khi nhắc tới “Vợ chồng A Phủ” là bên tai đã văng vẳng tiếng sáo gọi bạn yêu ngoài đầu núi.

Bài mẫu số 2

Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, nếu tục cúng trình ma là một hủ tục ám ảnh đời sống tâm linh của người dân Tây Bắc, thì tiếng sáo gọi bạn tình lại trở thành một nét đẹp văn hóa trong đời sống sinh hoạt và đời sống tinh thần của con người nơi đây. Tiếng sáo xuất hiện trong thiên truyện lúc văng vẳng từ xa, có khi vọng lại thiết tha, bổi hổi, lúc lửng lơ bay ngoài đường, lúc lại rập rờn trong đầu Mị. Tiếng sáo làm nên một miền không gian êm dịu, nên thơ thuộc về thế giới tâm hồn đẹp đẽ của nhân vật Mị. Trong lời bài hát của người thổi sáo có khát vọng tự do và tình yêu của trai gái người Mèo:

“Mày có con trai con gái rồi
Mày đi làm nương
Ta không có con trai con gái
Ta đi tìm người yêu.”

Và cả những ước hẹn buông lơi:

“Anh ném pao, em không bắt
Em không yêu quả pao rơi rồi…
Em không yêu, quả pao rơi rồi.
Em yêu người nào, em bắt pao nào…”

Với ý nghĩa đó, tiếng sáo đã trở thành một sợi dây tóc phát sáng, khi nó là một chi tiết nghệ thuật gắn với cuộc đời, số phận của nhân vật Mị, là hiện thân thế giới tâm hồn đẹp đẽ của cô gái người H'Mông này. Mị từng là một cô gái trẻ, đẹp. Tết đến trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị. Ngày đó, Mị thổi sáo giỏi. Mị uốn chiếc lá trên môi thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Nhưng vì món tiền mà bố mẹ Mị đã vay của nhà thống lí Pá Tra chưa trả được nên Mị bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí. Từ đây, Mị sống cuộc sống tủi cực, thê thảm. Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi. Mị âm thầm như một cái bóng Mỗi ngày Mị càng không nói, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa. Nhưng rồi, mùa xuân Hồng Ngài mang theo màu sắc, âm thanh và sự rộn rã đã đánh thức sức sống tiềm tàng ở cô gái sống mà như đã chết ấy. Quá trình thức tỉnh của Mị gắn liền với sự vọng về của tiếng sáo. Tiếng sáo trở thành chất xúc tác mạnh mẽ lay tỉnh một tâm hồn ngủ yên trong đêm lặng với sự ám ảnh của bóng ma.

Lần đầu tiên tiếng sáo xuất hiện trong tác phẩm cũng là lần đầu tiên sau bao ngày dài câm nín ở nhà thống lí Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi hổi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hát người đang thổi. Tiếng sáo đã làm rung lên cảm xúc trong tâm hồn Mị – sự thay đổi đó chứng tỏ hồn Mị chưa chết hẳn. Mị đang sống lại, lòng Mị đã có sợi dây xúc cảm. Mị đang sống với giai điệu, với ý nghĩa lời bài hát người đang thổi. Trong không khí đón tết, nhìn cảnh người nhảy đồng, người hát, có thêm cái nồng nàn của rượu, khi Mị uống ực từng bát, tiếng sáo đã đưa Mị về quá khứ, lòng Mị thì đang sống về ngày trước. Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Từ đây, tiếng sáo thức dậy khát vọng sống, sức sống trong Mị, Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi. Nghĩ đến cảnh A Sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau, trong Mị xuất hiện suy nghĩ Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa. Nhớ lại, chỉ thấy nước mắt ứa ra. Như vậy là, Tiếng sáo gọi bạn yêu lửng lơ bay ngoài đường kia chính là tấm gương soi hắt lại để Mị nhìn rõ hơn về cuộc sống hiện tại của mình. Mị đã muốn chết ngay, nghĩa là Mị đã không chấp nhận hoàn cảnh, Mị đang muốn phản kháng lại hoàn cảnh. Đây là điều hoàn toàn khác với Mị lầm lũi suốt bao tháng ngày trong nhà thống lí trước đây. Nhìn thấy A Sử chuẩn bị đi chơi, Bây giờ Mị cũng không nói. Mị đến góc nhà, lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng – Mị muốn thắp sáng thêm khát vọng sống mới nhen nhóm tìm về. Trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo. Tiếng sáo vẫy gọi Mị, thôi thúc Mị. Điệp khúc Mị muốn đi chơi một lần nữa bùng lên . Mị cũng sắp đi chơi. Ngay sau đó, hàng loạt các hoạt động diễn ra một cách nhanh chóng, Mị quấn lại tóc, Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách, như thể Mị đang thực hiện hành động giải phóng cho mình, cởi bỏ khỏi sự trói buộc của con ma nhà thống lí, thoát khỏi căn buồng kín mít của Mị – căn buồng chỉ có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng.

Thế rồi khát vọng ấy mới được nhen nhóm, ngay lập tức đã bị A Sử chặn đứng. A Sử đã nắm Mị, lấy thắt lưng trói hai tay Mị. Nó xách cả một thúng sợi đay ra trói đứng Mị vào cột nhà. Tóc Mị xõa xuống, A Sử quấn luôn tóc lên cột, làm cho Mị không cúi, không nghiêng được đầu nữa. Nhưng sự thực, A Sử chỉ có thể trói được thân xác Mị, còn tâm hồn Mị vẫn hoàn toàn tự do. Mị vẫn sống trọn vẹn trong thế giới của riêng mình, Trong bóng tối, Mị đứng lặng im, như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn. Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi. Như vậy, tiếng sáo là chất xúc tác làm thay đổi tâm lí nhân vật Mị, giúp người đọc nhận ra sức sống tiềm tàng ở Mị, một sức sống mãnh liệt không gì có thể hủy diệt được.

Chi tiết tiếng sáo đã giúp nhà văn Tô Hoài khám phá ra vẻ đẹp tâm hồn Mị, khẳng định được sức sống bất diệt của con người. Có thể xem, tiếng sáo là chi tiết nghệ thuật đẹp, giàu sức gợi, ám ảnh người đọc. Nhân vật Mị trong hoàn cảnh này làm ta liên tưởng đến quá trình thức tỉnh của nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao. Những nhà văn lớn vẫn thường là những nhà nhân đạo chủ nghĩa. Cả Nam Cao và Tô Hoài đều là những nhà văn như thế.

Bài mẫu số 3

Cây cối đâm hoa kết trái là quy luật của tự nhiên, con gái lớn lên lấy chồng là quy luật của xã hội và cũng là niềm mơ ước của biết bao cô gái trẻ. Thế nhưng, ông trời nhiều khi “chơi ác”, ngay cả hạnh phúc tưởng chừng như đơn giản ấy cũng không mỉm cười với nhân vật Mị trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”, nó quay lưng với cô và mở ra những trang đời đen tối đầy nước mất. Mị là một cô gái trẻ đẹp, yêu lao động, hiếu thảo và thương bố. Đó còn là một cô gái yêu tự do, yêu cuộc sống như cánh chim hải âu không sợ biển lớn, dẫu biết rằng “món nợ truyền kiếp” kia, đến chết cũng không trả hết, nhưng cô sẵn sàng trả nợ bằng mọi giá để được tự do bên bố - người đàn ông suốt đời gánh nợ trên vai nay đã đến tuổi cận tàn. Thế nhưng, ngang trái đã chụp lên Mị một màu đen tang tóc: “Mị bị bắt về làm dâu gạt nợ, làm vợ A Sử”.

Sống trong nhà thống lí, Mị không khác gì kiếp con trâu, con ngựa. Làm việc cả ngày lẫn đêm, từ ngày này qua ngày khác như một cái máy. Cuộc sống thống khổ ấy đã khiến Mị mất đi ý thức về cuộc sống, Mị ngày càng không nói "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa". Căn buồng Mị nằm như chốn địa ngục trần gian, chỉ có một ô lỗ vuông bằng bàn tay. Mị bị bóc lột sức lao động, bị chôn vùi tuổi thanh xuân trong nhà thống lí dưới sự tồn tại của cường quyền và thần quyền. Cuộc sống thống khổ đã khiến Mị mất đi ý thức về sự sống.

Mùa xuân năm ấy trên khắp núi đồi Tây Bắc ngập tràn sắc xuân hòa quyện cùng tiếng sáo rủ bạn đi chơi, nghe tiếng sáo “Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày trước”. Lần đầu tiên, tiếng sáo xuất hiện trong tác phẩm, cũng là lần đầu tiên sau bao ngày dài câm nín trong nhà thống lí “Mị thấy thiết tha bổi hổi” cùng với đó là những cơn “gió rét thổi vào cỏ gianh vàng ửng”. Và chính chi tiết “tiếng sáo” đã đánh thức tâm hồn, đánh thức khát vọng sống và sức sống tiềm tàng trong Mị. “Tiếng sáo” là sự hiện thân của một phần tuổi trẻ và những kí ức tươi đẹp của Mị. Mị uống rượu: “Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ừng ực từng bát” , tiếng sáo hòa cùng chất men làm Mị say. Trong cơn mê say, lòng Mị sống về quá khứ, cái thời Mị “uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo, có biết bao người ngày đêm đi theo Mị”. Quá khứ khiến Mị thật chua xót khi nghĩ đến cuộc sống hiện tại: Mị sống trong nhà thống lí không bằng kiếp con trâu, con ngựa; “A Sử chẳng bao giờ cho Mị đi chơi tết” ; quan trọng là “A Sử với Mị, không có lòng mà vẫn phải ở với nhau”. Có cay đắng nào bằng cuộc sống hôn nhân mà không xuất phát từ tình yêu, tình nghĩa vợ chồng mà không có sự gắn kết, điều đó làm cho Mị ước: “nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa”. Muốn chết, nghĩa là đã ý thức được sự sống, mong muốn một cuộc sống bớt đau thương hơn, bớt tủi nhục hơn. Như vậy, tiếng sáo gọi bạn kia chính là tấm gương để Mị nhìn rõ hơn về cuộc sống hiện tại của mình. Mị đã muốn “chết ngay”, nghĩa là Mị đã chấp nhận thực tại, muốn phản kháng lại hoàn cảnh.

Sau khi nghe tiếng sáo “Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày trước”. Tuổi xuân, tuổi trẻ của Mị cứ thế lớn dần lên, cho tới khi chiếm trọn tâm hồn, Mị nhận ra “Mị trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ, Mị muốn đi chơi”, “Mị đến góc nhà, lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng". Trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo, tiếng sáo vẫy gọi Mị, thôi thúc Mị “Mị quấn lại tóc, Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách” - hành động của Mị được miêu tả bằng những câu văn ngắn,mang nhịp điệu gấp gáp như thế Mị đang nhanh chóng, dứt khoát thực hiện hành động giải phóng cho mình, rũ bỏ con ma nhà thống lí, thoát khỏi căn buồng kín mít kia. Những hành động ấy đã chứng tỏ rằng Mị đã thật sự hồi sinh, sức sống tiềm tàng trong con người Mị đã sống dậy nhờ âm thanh của tiếng sáo. Tiếng sáo đánh thức tâm hồn, sức sống mãnh liệt của Mị. Tiếng sáo đưa Mị đi theo

những cuộc chơi, ngay cả khi đã bị A Sử trói chặt vào cột nhà. Mị không cảm thấy đau đớn vì lúc này sự hồi sinh nhân tính của Mị rất mạnh mẽ. Nhờ có tiếng sáo và chất men của rượu trong đêm tình mùa xuân mà Mị đã được hồi sinh, khao khát sống của Mị được đánh thức.

Chi tiết “tiếng sáo” là tác nhân làm thay đổi trạng thái tâm lí của nhân vật Mị, từ một người lầm lũi “như con rùa nuôi trong xó cửa” Mị cảm thấy “tha thiết bổi hổi”. Đó là sức sống tiềm tàng mãnh liệt trong Mị, góp phần bộc lộ tư tưởng của tác phẩm, ngòi bút nhân đạo sâu sắc của Tô Hoài. Mị đã được hồi sinh sau bao ngày dài câm nín, “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”, sống vật vờ như cái xác không hồn trong nhà thống lí Pá Tra. Nhà văn xót thương cho số phận của Mị và trân trọng sức sống, khát vọng sống, khát vọng tự do và hạnh phúc của cô. Song, nhà văn cũng tố cáo gay gắt chế độ thực dân phong kiến miền núi, bọn thống trị gian ác đã chà đạp, đàn áp con người bằng những hủ tục.

Cùng là tác nhân làm thay đổi trạng thái tâm lí nhân vật, khơi dậy khát vọng sống trong họ. Cùng là chi tiết góp phần tô đậm giá trị nhân đạo của hai nhà văn và thể hiện tài năng phân tích diễn biến tâm lý bậc thầy, chi tiết “tiếng chim hót” đánh thức phần người của Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của Nam Cao và chi tiết “tiếng sáo gọi bạn” đánh thức tâm hồn Mị trong đêm tình mùa xuân đã đánh thức tâm hồn, con người tưởng chừng như đã chết của nhân vật. Nó khơi dậy trong họ niềm ham sống và khát vọng sống, khát vọng tự do và hạnh phúc. Tuy nhiên, “tiếng sáo” là âm thanh khơi gợi Mị nhớ về quá khứ tươi đẹp, trái ngược với hiện tại. “Tiếng sáo” làm cho sức sống tiềm tàng, khát vọng tự do của Mị trỗi dậy một cách mãnh liệt. Còn “tiếng chim hót” là âm thanh quen thuộc, nhưng mãi đến hôm nay khi tỉnh Chí mới nghe thấy và đây là âm thanh giúp thổi bùng khao khát được làm người lương thiện của Chí.

Qua việc khắc họa những “chi tiết tiêu biểu” nhà văn Nam Cao và Tô Hoài đã khẳng định tài năng của mình trong việc xây dựng các “chi tiết điển hình” để xây dựng thành công tâm lí nhân vật, từ đó góp phần quan trọng vào việc khắc họa chủ đề tư tưởng của tác phẩm. Với ý nghĩa đó, tác phẩm “Chí Phèo” - Nam Cao, “Vợ chồng A Phủ” - Tô Hoài trở thành những tác phẩm tiêu biểu trong dòng văn học Việt Nam.

Bài mẫu số 4

Vợ chồng A Phủ, là kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn. Tô Hoài đã "cùng ăn, cùng ở, cùng làm" với đồng bào dân tộc Tây Bắc trong suốt 8 tháng của năm 1952. Để rồi ông rút ra cho bản thân những giá trị tinh thần, những giá trị rất riêng về bản sắc dân tộc của người dân nơi đây. Từ đó, những gì tinh tú nhất được văn nhân gửi gắm vào Vợ chồng A Phủ. Một trong những cái hay, cái riêng nhất của bài ta không thể không nói đến tiếng sáo. Một hình ảnh mang giá trị nghệ thuật cốt lõi, một yếu tố làm nên thành công của tác phẩm.

Nói đến con người và núi rừng Tây Bắc xa xôi ấy, ta sẽ nói đến cảnh sắc và những bản sắc văn hóa rất riêng biệt của họ như chợ phiên, áo váy mang hơi thở dân tộc Mèo... Mà trong ấy tiếng sáo là một yếu tố không thể thiếu, một nét đặc trưng làm bật lên vẻ đẹp hoang vu của thiên nhiên nơi đây. Dường như cảm nhận và thấy được giá trị của sáo và âm thanh đầy cuốn hút ấy, Tô Hoài đã khiến tiếng sáo trở thành một giá trị mang tính nghệ thuật không thể thiếu vào tác phẩm. Bởi tiếng sáo như là một bông hoa xinh đẹp, mang tính thơ, tính văn chương đầy nghệ thuật và trữ tình giữa hiện thực phũ phàng, khắc nghiệt của chế độ cường quyền, thần quyền lúc bấy giờ. Nếu thiếu đi tiếng sáo, thử hỏi có còn một Mị yêu đời, muốn được sống được đi chơi nữa hay không?

Câu trả lời sẽ không còn một Mị tha thiết được sống, được đi chơi vào mùa xuân khi mất đi tiếng sáo. Bởi tiếng sáo đã gắn liền với cô từ trước khi vào làm dâu nhà thống lí. “Mị thổi sáo giỏi. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Tiếng sáo của tình yêu, là tiếng gọi đi chơi “ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi”. Một thanh âm có sức hút mạnh mẽ làm Mị “thiết tha bổi hổi”. Từ một con người mang danh “con dâu gạt nợ”, bị bắt về cúng trình ma, ngày ngày lầm lũi như “con rùa nuôi trong xó cửa”. Mị dường như không muốn sống nữa. Những ngày đầu về làm dâu “có đến hằng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc”. Mị toan ăn lá ngón tự tử, ấy vậy mà Mị ném đi đống lá ngón trong tay. “Mị không đành lòng chết. Mị chết thì bố Mị còn khổ hơn bao nhiêu lần bây giờ nữa”. Cô quay về nhà thống lí như thân xác không hồn. “Ai ở xa về, thường trông thấy có một cô gái ngồi quay sợi gai bên tảng đá trước cửa,cạnh tàu ngựa.Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi,thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi”. Mị quen khổ rồi, không sợ gì cả, đến cả cái chết cũng thế. Cuộc đời của Mị đã chấm dứt từ cái đêm trở về từ nhà bố Mị. Ấy vậy mà, những đêm tình mùa xuân tới mang theo tiếng sáo đã thắp sáng lại cuộc đời tăm tối của Mị. “Lòng Mị thì đang sống vè ngày trước. Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng”. Trong lòng vang lên tiếng sáo, thanh âm đã khiến lòng Mị phơi phới trở lại, cô đã tìm lại ý nghĩa sống. “Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”. Tiếng sáo còn làm bừng lên cái không gian, màu sắc tăm tối của tác phẩm. Nó mang dấu hiệu của sự sống, của mùa sinh sôi nảy nở, “những chiếc váy hóa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ”. Mị đã ý thức được sự sống. Mị đến góc nhà, lấy ống mỡ, “xắn một miếng bỏ thêm vào đia đèn cho sáng”. Dường như Mị không chỉ thắp sáng căn phòng mà là thắp lên sự sống, thắp sáng cuộc đời của cô. Ánh sáng tuy le lỏi của đèn dầu nhưng đủ mạnh mẽ trong ý thức của Mị. Ánh sáng và âm thanh của sáo đã cứu rỗi cuộc đời Mị. Cũng giống như ngọn lửa của bếp sưởi vào những đêm mùa đông “trên núi cao dài và buồn”, Mị chỉ biết chỉ còn ở với ngọn lửa. Phải chăng trong cái giá lạnh của nơi thiếu tình người này, đó là tia hi vọng, là nơi khiến trái tim của Mị được sưởi ấm, được sống với cuộc đời mà mình muốn. Đó có phải là mơ ước của riêng Mị hay không? Hay còn là của những người lao động vùng cao Tây Bắc được Tô Hoài thổ lộ thay cho?

Mị ý thức được sự sống nhờ có tiếng sáo. Cô với tay lấy cái váy hóa ở phía trong vách, sẵn tay quấn lại tóc. Nhưng thằng A Sử thấy được, nó trói Mị lại, quấn cả tóc Mị lên cột để không nghiêng đi đâu được. “Trong bóng tối, Mị đứng im lặng, như không biết mình đang bị trói. Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”. Tiếng sáo đối lập với “tiếng chân ngựa đạp vào vách”, nó thức tỉnh Mị. Mị nghĩ mình không bằng con ngựa. Sự đau đớn ấy của Mị dường như lại là điều đáng mừng. Bởi cô biết đau, biết rằng mình muốn sống, muốn thoát khỏi đây. Đâu còn Mị lầm lũi “như con rùa nuôi trong xó cửa”, chỉ biết làm việc và trông ra cửa sổ đến bao giờ chết thì thôi. Tiếng sáo như một giá trị nhân đạo mà Tô Hoài đã đưa vào tác phẩm để cứu Mị, nó còn là một nghệ thuật, nét chấm phá độc đáo trong bài đến nhường nào. Nếu không có tiếng sáo, liệu có khiến trái tim, con người trong Mị sống lại, có khiến Mị cắt dây, cởi trói cho A Phủ hay không? Liệu cô có thấy mình đang bị cột lại như A Phủ để rung cảm, để sợ người nào đó vô tội mất mạng trong tay bọn cường hào ác bá hay không?

Tóm lại, tiếng sáo là điểm nhấn cực kì ý nghĩa và mang tính trữ tình trong Vợ chồng A Phủ. Nếu thiếu tiếng sáo ta sẽ không thấy một Mị yêu đời muốn hòa mình với trời xuân như thế. Sẽ không có một ai có thể níu kéo phần đời còn lại của Mị và A Phủ như vậy nếu không có thanh âm kì diệu ấy. Tô Hoài đã thành công trong việc xây dựng nội dung và cốt truyện, thành công trong miêu tả tâm lí nhân vật và tố cáo tội ác của cường quyền và những hủ tục lúc bấy giờ.

Bài mẫu số 5

“Vợ chồng A Phủ” của nhà văn Tô Hoài là một tác phẩm xuất sắc viết về người lao động miền núi. Trong truyện có rất nhiều những chi tiết đặc sắc và độc đáo góp phần làm bật lên được cuộc đời của nhân vật Mị, tô đậm thêm cho bức tranh miền núi Tây Bắc với bạn đọc. Ở đó, chi tiết tiếng sáo có lẽ là mang nặng giá trị nhất, bởi nó không chỉ đơn giản thể hiện một nét truyền thống của người dân tộc mà còn góp phần quan trọng trong việc thể hiện vẻ đẹp, con người nhân vật.

Chi tiết là gì? Chi tiết có thể là một hành động, một sự kiện, một hành động trong truyện. Nó không chỉ đơn giản là yếu tố cấu thành nên một tác phẩm mà còn mang sức chứa lớn về nội dung và tư tưởng. Ta từng bắt gặp hương cháo hành đã làm Chí dậy sóng, ánh sáng của đoàn tàu rực sáng khi lướt qua phố huyện ảm đạm nơi chị em Liên sống, mang kí ức của một Hà Nội phồn hoa của hai chị em… Có đôi khi, chỉ một chi tiết nhỏ cũng đủ để tôn thêm sâu sắc hơn cái hồn của tác phẩm văn học.

“Vợ chồng A Phủ” là thành quả của chuyến đi dài ngày của Tô Hoài cùng với bộ đội lên vùng cao Tây Bắc. Tại đây, trải qua những năm tháng cùng người dân miền núi, vùng đất ấy đã “để thương để nhớ” trong lòng người nghệ sĩ nhiều quá, chính niềm thương nhớ khôn nguôi ấy đã thôi thúc ông viết nên tác phẩm.

Câu chuyện kể về Mị - một cô gái người Mèo xinh đẹp và trẻ trung. Những tưởng cô sẽ có một cuộc sống hạnh phúc, một cuộc đời tươi đẹp, ấy nhưng không. Gia đình Mị mang trên vai món nợ khổng lồ từ thời bố mẹ Mị còn trẻ, vì để cưới được nhau mà phải vay thống lí Pá Tra. Món nợ ấy qua từng năm lại lớn thêm, lãi mẹ đẻ lãi con, đến đời Mị, thống lí nói sẽ trừ hết nợ nếu để Mị gả cho A Sử - con trai thống lí. Nghe thì có vẻ tốt, ấy nhưng đây là một cuộc hôn nhân ép buộc, một cuộc hôn nhân không tình yêu.

Trở thành con dâu gạt nợ, bị công việc quấn thân, vội vã với những đày ải của nhà thống lí. Mang tiếng là con dâu ấy nhưng cuộc sống của Mị không khác gì con ở, bị đối xử bất công. Dần dần, chính bản thân Mị cũng bị cuộc sống ấy làm cho tê liệt cảm xúc. Những tưởng Mị sẽ cứ mãi như thế mà ở đến hết cuộc đời, nhưng vào đêm tình mùa xuân, sức sống của người con gái ấy thức tỉnh, tất cả chính là nhờ có âm thanh tiếng sáo ngoài kia.

Tiếng sáo không phải đến tận đêm tình mùa xuân mới xuất hiện. Nó trở đi trở lại trong những trang đời của Mị, từ khi Mị còn là một cô gái tự do, cho đến khi trở thành con dâu gạt nợ. Âm thanh tiếng sáo cứ văng vẳng bên tai như một lời mời gọi, dần dắt Mị tìm đến với tự do của riêng mình. Nhưng chỉ đến đêm tình mùa xuân, âm thanh tiếng sáo ấy mới thực sự khiến sức sống trong Mị bùng lên một cách mạnh mẽ.

Tiếng sáo đánh thức cảm xúc: “Ngoài đầu núi, đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bồi hồi.”: Âm thanh tiếng sáo hiện hữu trong tâm trí Mị, khiến người con gái ấy thấy thiết tha, thấy bồi hồi, đôi môi mấp máy nhẩm thầm theo lời bài hát. Âm thanh quen thuộc của quá khứ khiến Mị tự nhiên mà cất lên tiếng nói. Tiếng sáo ấy là tiếng gọi của mùa xuân, đã đánh thức cảm xúc thẳm sâu trong tâm hồn Mị đang sống kiếp con dâu gạt nợ.

“Lòng Mị đang sống về ngày trước, tai văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng”: Tiếng sáo gọi bạn đầu làng đưa Mị trở về với những kí ức của mình, quay trở lại làm một cô gái người Mèo nơi vùng núi Tây Bắc, xinh đẹp, tài hoa, “thổi sáo giỏi”. Kỉ niệm những đêm mùa xuân ngồi bên bếp uống rượu và thổi sáo, “Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo.” Và người con gái toàn sắc toàn tài ấy thổi hay đến mức “có biết bao nhiêu người mê, cứ ngày đêm thổi sáo đi theo hết núi này sang núi khác”. Lúc này đây, tiếng sáo trở thành tiếng vang kí ức đánh thức những kỉ niệm thẳm sâu trong lòng Mị.

“Tiếng sáo lửng lơ ngoài đường” đưa Mị trở lại hiện tại, nơi căn phòng với ô cửa sổ lỗ vuông nhỏ bằng bàn tay mờ mờ trăng trắng. Lúc này đây, Mị “thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui như những đêm Tết ngày trước”, cảm thấy rằng mình còn trẻ và muốn đi chơi. Rằng bao nhiêu người có chồng rồi vẫn đi chơi đấy, trong khi Mị và A Sử nào có lòng với nhau đâu. Giờ đây, tiếng sáo là tiếng gọi của tình yêu, của giai điệu bản tình ca mùa xuân, đưa Mị trở lại là chính mình. Âm thanh tiếng sáo được miêu tả từ xa đến gần, là thanh âm của ngoại cảnh, mở ra khung cảnh mùa xuân Tây Bắc bàng bạc chất thơ, chính là điểm tựa để Tô Hoài khơi gợi những dòng cảm xúc, tâm lí của Mị. Tiếng sáo vẫn cứ văng vẳng bên tai, “rập rờn trong đầu Mị”, dẫn đến hành động nổi loạn của người con gái trẻ ấy: đến góc nhà, “lấy ống mỡ, xắn một miếng, bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng”. Lúc này, Mị đã có ý thức và hành động xua đi bóng tối, hướng tới thắp lên ánh sáng. Hành động ấy không chỉ là có ý định xua đi cái tối trong phòng mà còn là xua đi cái tối đang bủa vây lấy cuộc đời Mị, lấy tâm hồn Mị bao lâu nay.

Rồi Mị sửa soạn đi chơi, quấn lại tóc, với tay lấy cái váy hoa ở phía trong vách, trở thành một cô gái xinh đẹp ngày nào. Tiếng sáo đã dẫn dắt bước chân Mị, đưa Mị bước ra khỏi căn phòng chật hẹp, đưa Mị đến gần hơn với ánh sáng, với hạnh phúc.

Đúng lúc Mị chuẩn bị đi chơi thì bị A Sử nhìn thấy là lấy dây trói lại vào cột nhà, quấn luôn cả tóc lên cột, khiến đầu Mị không quay không nghiêng được. Ấy nhưng Mị không biết mình đang bị trói, vẫn thả hồn theo tiếng sáo ngoài kia, đi theo những cuộc chơi, phiêu du theo âm thanh của những bản tình ca tha thiết. Nhờ tiếng sáo, Mị thoát khỏi nghịch cảnh của hiện tại, thậm chí không ý thức được rằng mình đang bị trói. Chính tiếng sáo trở thành tiếng gọi của tự do, giải phóng tâm hồn của Mị.

Khi tiếng sáo lịm tắt, ô cửa gắn tâm hồn Mị với mùa xuân, với tình yêu cũng đóng lại. Mị cảm nhận được cái siết chặt của những vòng dây trói trên người mình. Nhưng đó không chỉ là sợi dây trói thân thể Mị mà còn là sợi dây giam giữ tâm hồn Mị.

Tiếng sáo đã trở thành điểm tựa nâng đỡ tâm hồn Mị, giải thoát sức sống mãnh liệt đã bị kìm hãm bấy lâu nay trong Mị, để rồi đến đêm đông cởi trói cho A Phủ, sức sống ấy bùng lên thật mạnh mẽ. Chi tiết nghệ thuật độc đáo ấy không chỉ nêu bật được nét văn hóa đặc trưng của vùng núi Tây Bắc, nét truyền thống đẹp của người dân tộc Mèo mà còn giúp nhà văn từ đó dễ dàng miêu tả được tâm lí nhân vật một cách logic, sống động và hấp dẫn.

Đồng thời giúp nhà văn dễ dàng thể hiện được tình cảm của mình với nhân vật, góp phần tô đậm thêm giá trị nhân đạo cũng như giá trị hiện thực của tác phẩm.

Tác phẩm khép lại nhưng âm thanh tiếng sáo ấy vẫn cứ văng vẳng mãi trong tâm trí ta. Để rồi mỗi lần lắng nghe và nhớ lại, bất giác trong ta hiện lên hình ảnh một người con gái xinh đẹp với cuộc đời gian truân mà cũng thật kiên cường, hiện lên một bức tranh Tây Bắc thơ mộng đầy chất thơ.

Bài mẫu số 6

Belinxky từng nói rằng: “ Tác phẩm văn học sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả…”, phải chăng để tác phẩm vượt ra ngoài quy luật của sự băng hoại, nhà văn cần xây dựng hình tượng nghệ thuật thay vì mô phỏng cuộc đời vào trang viết? Vậy nên ta có dịp bắt gặp thông điệp sâu sắc của nhà văn Tô Hoài muốn gửi gắm qua hình tượng tiếng sáo độc đáo trong truyện ngắn “ Vợ chồng A Phủ”.

Nhà văn Tô Hoài quan niệm khi kiếm tìm chất liệu cho trang văn cần cái đẹp rất thực giữa trang đời, “ cho dù phải đập vỡ những thần tượng trong lòng người đọc”. Vậy nên, sau chuyến đi của nhà văn và bộ đội vào giải phóng Tây Bắc, trong suốt tám tháng sống gắn bó, nghĩa tình với đồng bào tạo nên chất men say chắp cánh cảm hứng sáng tác “ Vợ chồng A Phủ” trích trong tập “ Truyện Tây Bắc”(1953).

Ở đó nhà văn khám phá vẻ đẹp, chất ngọc của tâm hồn người lao động và niềm thấu hiểu nỗi thống khổ số phận của họ chịu sự áp bức của thần quyền và ủy quyền những năm cách mạng chưa về. Nhà văn đã dùng công xây dựng hình tượng nghệ thuật xuất phát từ những hình ảnh chân thực trong cuộc sống, được lọc qua lăng kính chủ quan của nghệ sĩ và vốn ngôn từ, hình tượng mang tính đa nghĩa trong tâm trí bạn đọc.

Hình tượng tiếng sáo xuất hiện khá nhiều trong đêm tình mùa xuân, có khi “ lấp ló đầu núi”, “ thiết tha bổi hổi”, lúc “ lửng lơ bay ngoài đường”, “ rập rờn trong đầu Mị”. Khi A Sử trói đứng Mỵ ở cột nhà, tiếng sáo vẫn đưa cô vào cuộc chơi trong cơn mơ thức chập chờn, trong tạp âm cuộc sống.

Tiếng sáo được coi là linh hồn trong đêm tình khi những chàng trai, cô gái mở hội lòng. Đó cũng là hiện thân của vùng miền văn hóa, phong tục, âm thanh náo nhiệt, lắng sâu của đêm hội. Âm vang ấy thường gắn liền với câu hát gọi bạn yêu, chơi pao, con quay, quyện trong tiếng khèn và tiếng đàn môi. Đó là phương tiện kết nối tiếng lòng thẳm sâu của người miền núi. Trước cây bút Tô Hoài, miền núi từng hiện lên là chốn sơn cùng hiểm họa, không gian xa lạ, hoang vu bí hiểm với những truyền thuyết ghê rợn như “ Vàng và máu”, “ Ngậm ngải tìm trầm”, thì đến Tô Hoài, ông khám phá nét đẹp trong trẻo trở thành chất thơ bay bổng dạt dào trong đời sống tinh thần của con người.

Hình tượng tiếng sáo còn giàu sức gợi khi nó mang lại sự hồi sinh trong tâm hồn nhân vật Mị. Trong gian buồng tối, tiếng sáo văng vẳng gọi dậy giác quan của Mỵ sau bao ngày sống không bằng chết. Mắt cô không còn thấy cái mờ mờ trăng trắng không biết là sương hay nắng, mà biết đón nhận sắc màu tươi sáng của những chiếc váy hoa. Tai không còn nghe tiếng chân ngựa đạp vách mỏi mòn mà đón nhận những thanh âm vui tươi: tiếng chó sủa, nói cười…Thân xác rạo rực hơi men rượu ngô. Tiếng sáo cũng đánh thức tiềm thức của Mỵ, khiến nàng chợt nhớ, nhẩm thầm lời ca năm nào:

“Mày có con trai, con gái rồi
Mày đi làm nương
Ta không có con trai, con gái
Ta đi tìm người yêu”

Bài hát một thời con gái đắm say đã ngủ sâu trong khao khát, nay tìm về. Âm vang tiếng sáo còn giúp Mỵ “ sống” lại với những kỉ niệm cơ hồ không mảy may biết đến khổ đau hiện tại. Nhận thức của Mị cũng trở về vẹn nguyên, tuổi trẻ Mị “ còn trẻ, trẻ lắm”, quyền sống tự do “ A Sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau”. Đó là sự trói buộc sức sống, kìm hãm tuổi trẻ của cô. Tiếng sáo gọi dậy khát vọng mạnh mẽ, dẫn nàng tới chuỗi hành động: xắn miếng mỡ bỏ vào đĩa đèn, hành động sửa soạn ngắn, nhịp nhanh, một loạt động từ “ quấn, với tay, xắn” thổi sinh khí cho nhân vật. Mị vùng bước đi khi chân tay bị trói bởi sợi dây nghiệt ngã của A Sử, tuy con chim chưa thoát khỏi lồng chật nhưng khát vọng vươn tới cao xanh. Tiếng sáo dìu Mỵ tham gia cuộc chơi ngoài đường nhộn nhịp, thức tỉnh mọi tri giác của Mỵ.

Hình tượng tiếng sáo được xây dựng sống động bởi ngôn từ mang đậm hơi thở cuộc sống, hình ảnh giàu sức gợi, cách dẫn truyện tự nhiên, khiến chữ chữ đứng trên trang giấy. Hình tượng đậm tô vẻ đẹp của con người lao động trong cơ cực vẫn mang tâm hồn trong sáng, giàu khát vọng, đồng thời giúp ta cảm nhận nét phong phú của văn hóa vùng cao và kết tinh tài năng tả cảnh, khắc họa tâm lý nhân vật tài tình. Truyện ngắn “ Vợ chồng A Phủ” quả thực vượt lên sự băng hoại của thời gian bởi những ý nghĩa hình tượng tiếng sáo mang lại.

Bài mẫu số 7

Tô Hoài là một trong những nhà văn hiện thực lớn nhất của nền văn học Việt Nam thế kỉ XX. Ông đi nhiều, trải nghiệm nhiều, với cảm quan hiện thực đầy tinh tế về cuộc sống đời thường tăng vốn hiểu biết giàu có về phong tục và đời viết không ngừng nghỉ đưa nhà văn Tô Hoài lên vị trí không thể nhầm lẫn, khó có thể thay thế. Vợ chồng A Phủ, một trong ba truyện in trong tập Truyện Tây Bắc, có thể nói là một tác phẩm xuất sắc bậc nhất của nhà văn Tô Hoài. Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ Tô Hoài không chỉ thành công ở việc khắc họa chân dung các nhân vật mà nhà văn còn có biệt tài trong việc xây dựng các chi tiết truyện rất đặc sắc. Trong đó, chi tiết tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân mang nhiều ý nghĩa.

Hình tượng tiếng sáo được nhắc đến nhiều lần: “Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi…”. “Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng…”. “Mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lơ lửng bay ngoài đường…”. “Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi,…”.

Trước hết, hình tượng tiếng sáo biểu hiện cho vẻ đẹp của phong tục, nét đẹp văn hóa người dân miền núi. Tiếng sáo mở ra một không gian xa xôi của núi rừng tây bắc. Tiếng sáo gọi bạn, gọi người yêu là nét đẹp văn hoá của người dân miền núi. Đó là biểu tượng cho tiếng gọi cuộc sống, tình yêu; nó đã lay gọi, khơi gợi lòng yêu đời, yêu cuộc sống tự do trong Mĩ. Tiếng sáo đại diện cho tài năng của con người. “Mị thổi sáo giỏi”, “Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm để thổi sáo đi theo Mị”

Tiếng sáo có quan hệ mật thiết với quá trình diễn biến tâm lí của Mị, là động lực thúc đẩy Mị đi đến hành động chuẩn bị đi chơi xuân. Tiếng sáo kêu gợi quá khứ tươi đẹp ,ước mơ về cuộc sống hạnh phúc, đồng thời tiếng sáo là chất xúc tác trực tiếp khơi gợi sức sống tiềm tàng của Mị “Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”, “Mị vùng bước đi”.
Sức sống con người cho dù bị giẫm đạp, trói buộc nhưng vẫn luôn âm ỉ chờ cơ hội bùng lên là giá trị nhân đạo. Tiếng sáo là chi tiết nghệ thuật đặc biệt tố cáo bản chất của giai cấp thống trị thực dân phong kiến miền núi, cự tuyệt quyền sống, quyền làm người của con người. Nếu tiếng chân ngựa đạp vào vách là sự lên tiếng của hiện thực phũ phàng thì tiếng sao lại là hiện thân của những ước mơ, hoài niệm.

Hình tượng tiếng sáo thể hiện sự khám phá độc đáo của nhà văn Tô Hoài. Hình ảnh tiếng sáo là một chi tiết hết sức đặc sắc, trở đi trở lại nhiều lần trong tác phẩm, có ý nghĩa như một hình tượng nghệ thuật, mang ý nghĩa, dùng nhiều giá trị mang sức nặng. Có thể nói, từ một hình tượng quen thuộc ngoài đời sống, thường xuất hiện trong các lễ hội mùa xuân, thì qua ngòi bút Tô Hoài đã biến thành một chi tiết, một hình tượng thật đắt giá.

Hình tượng tiếng sáo tộ đậm giá trị nhân đạo của tác phẩm: Không chỉ có sự phát hiện, tái hiện hình tượng thành công, tiếng sáo còn cộng hưởng, làm gia tăng sức mạnh của tư tưởng nhân đạo trong tác phẩm. Đặc biệt khi nó nhấn mạnh vào những mộng tưởng, những thôi thúc của Mị trong đêm tình mùa xuân.

Tiếng sáo là một hình tượng nghệ thuật độc đáo. Tiếng sáo xuất hiện trong đêm tình mùa xuân là âm thanh hình tượng quen thuộc, đặc trưng của người Mèo ở vùng cao mỗi khi tết đến, nghệ thuật xuân về. Đó là tiếng sáo gọi bạn yêu, là cầu nối cho các đôi lứa, giúp các chàng trai tỏ tình và giãi bày yêu thương. Âm thanh ấy cũng chất chứa nhiều khát vọng yêu thương cháy bỏng trong các nhịp đập trái tim.

Tiếng sáo là một trong những chi tiết được Tô Hoài dụng công miêu tả. Nó xuất hiện nhiều lần, trở đi trở lại với các mức độ và sắc thái khác nhau. Lúc đầu là tiếng sáo lấp ló ngoài đầu núi, tiếp đến nó văng vắng ở đầu làng, “lửng lơ bay ngoài đường”. Và rồi giữa Mị và tiếng sáo không còn khoảng cách. Âm thanh ấy len lỏi vào trong tâm trí của Mị. Không chỉ có tiếng sáo hiện tại cô nghe, mà Mi còn nhớ lại cả tiếng sáo trong quá khứ, về khoảng thời gian tươi đẹp, kiêu hãnh của mình. Cuối cùng, tiếng sáo trở thành động lực, dù tiếng sáo thực đã mất, nhưng tiếng sáo tâm tưởng – hay tiếng lòng khát khao của Mị đã bừng tỉnh.

Nghệ thuật miêu tả tiếng sáo và tâm trạng nhân vật của nhà văn Tô Hoài rất tài hoa. Tám lần ông nói tới tiếng sáo, kể về những cô gái, chàng trai thổi sáo, hát tình ca, nghe sáo, đi theo tiếng sáo. Ba lần ông giai đặc tả tiếng sáo: văng vẳng tiếng sáo…, tiếng sáo lửng lơ bay…, trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo… Những từ tượng thanh, kết hợp nghệ thuật đảo âm tiết (không viết lơ lửng mà viết lửng lơ), đảo từ (động từ văng vẳng trước danh từ tiếng sáo, tính từ lửng lơ trước động từ bay, động từ rập rờn trước danh từ tiếng sáo) khiến cho những âm thanh của thứ nhạc cụ dân dã ấy trở nên sống động, có hồn, ấn tượng xiết bao. Và nhờ đó, những cung bậc tâm trạng của nhân vật Mị trở nên phong phú, trầm thăng, xốn xang, rung nhịp cùng tiếng sáo.

Nhờ tiếng sáo đêm tình mùa xuân đó mà nhà văn mở được cánh cửa tâm hồn nhân vật My đã im ỉm khóa suốt bao nhiêu năm trời. Tiếng sáo là một hình tượng nghệ thuật mang sức nặng giá trị nhân đạo. Tiếng sáo đã gọi dậy một tâm hồn chai sạn. Hay nói cách khác, nhờ hình tượng, tiếng sáo, nhà văn đã đi sâu vào để phát hiện sức sống tiềm tàng của mang sức người con gái Mèo ấy. Đó là một sức sống mạnh mẽ, đầy những khát năng giá trị khao.

Tiếng sáo làm Mị thức dậy những ký ức xưa cǜ, tiếng sáo là đại diện cho miền ký ức tươi đẹp: Có biết bao người ngày đêm thổi sáo đi theo, cái thời Mị là một cô gái xinh đẹp, yêu tự do. Nhớ lại, Mi lại ứa nước mắt, mà tiếng sáo lại lửng lơ bay ngoài đường, lúc này tiếng sáo như động lực, như thôi thúc Mị, đây đưa Mị đến với những đêm tình mùa xuân.

Và tiếng sáo vẫn tiếp tục vang lên những giai điệu như tô đậm hơn những khát khao bung tỏa, khát khao tự do, khát khao hạnh phúc của Mị mặc cho những nút thắt của sợi dây đang xiết chặt tấm thân Mị.

Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn. Đọc tác phẩm, suy ngẫm về sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị, chúng ta không thể lướt qua hình tượng thẩm mỹ tiếng sáo. Bởi vì, đấy là một điểm sáng nghệ thuật vừa hiện thực, vừa lãng mạn, đậm chất dân tộc và chất thơ. Bởi vì, đây cũng là một cung bậc tinh tế trong cảm hứng nhân đạo, nhân văn rất đáng trân trọng của ngòi bút Tô Hoài.

Xem thêm những bài văn mẫu 12 hay khác:

TOP 10 Bài văn phân tích nhân vật Tràng (2024) SIÊU HAY

TOP 10 Bài phân tích tác phẩm Vợ nhặt (2024) SIÊU HAY

TOP 10 Bài phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng (2024) SIÊU HAY

TOP 10 Bài phân tích Những đứa con trong gia đình (2024) SIÊU HAY

TOP 10 Bài phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông (2024) SIÊU HAY