Một số tuyến trong cơ thể sản xuất hormone, theo các chuyên gia y tế cho rằng tuyến yên là tuyến kiểm soát chính. Nó không chỉ kiểm soát các tuyến khác mà còn tạo ra hormone kích thích sự phát triển.
Tuyến yên nằm trong não, ở dưới vùng dưới đồi. Nó tiết ra các hormon để đáp ứng lại các hóa chất truyền tin từ vùng dưới đồi.
Hormon tăng trưởng (hGH) giúp phát triển chiều cao, cũng như xây dựng hệ thống xương và cơ bắp trong cơ thể. Nó có vai trò rất quan trọng cho quá trình tăng trưởng và phát triển bình thường của con người.
Các yếu tố di truyền có thể dẫn đến tình trạng thiếu hormon tăng trưởng ở trẻ em. Ở người lớn, nguyên nhân phổ biến gây tình trạng thiếu hormon tăng trưởng là do tổn thương tuyến yên.
Trong bài viết này, chúng tôi nêu ra các chỉ định cần phải bổ sung hormon tăng trưởng, chức năng của hormon tăng trưởng và các tác dụng phụ có thể gặp khi dùng nó.
Tại sao sử dụng hormone tăng trưởng người?
Hình: Thuốc hormon tăng trưởng có thể giúp điều trị cho trẻ em và người lớn bị thiếu hụt hormone tăng trưởng.
Hormon tăng trưởng người cần thiết cho sự phát triển, đặc biệt là ở trẻ em. Nó cũng tham gia vào nhiều quá trình khác trong cơ thể, bao gồm quá trình cấu tạo nên mật độ xương, khối lượng cơ và tác động đến tâm lý, cảm xúc của con người.
Các hormon khác nhau kiểm soát các chức năng và quá trình khác nhau của cơ thể, bao gồm sự tăng trưởng và phát triển, quá trình chuyển hóa, chức năng tình dục, sinh sản và tâm lý con người.
Các hormon giúp tạo protein và tăng phân hủy chất béo để giúp cung cấp năng lượng cần thiết cho sự phát triển của mô.
Nồng độ hormon tăng trưởng có thể thay đổi trong ngày và thay đổi theo mức độ hoạt động thể chất của cơ thể.
Tập thể dục và các hoạt động tương tự có thể làm tăng đáng kể nồng độ hormon tăng trưởng trong cơ thể. Đi ngủ, trạng thái căng thẳng và lượng đường trong máu thấp cũng làm tăng lượng hormon tăng trưởng.
Chỉ cần thay đổi nhỏ về nồng độ hormon tăng trưởng cũng ảnh hưởng đến toàn cơ thể.
Quá ít hoặc quá nhiều hormon tăng trưởng có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sự phát triển. Quá ít hormon tăng trưởng là một trong những nguyên nhân chính gây ra tầm vóc thấp lùn.
Một số người bổ sung hormon tăng trưởng vì họ tin rằng nó có khả năng giúp xây dựng cơ bắp, cải thiện hiệu suất thể thao hoặc làm chậm quá trình lão hóa. Tuy nhiên, bằng chứng hiện tại không ủng hộ việc sử dụng hormon tăng trưởng cho những mục đích này.
Trẻ em
Trẻ em thiếu hormon tăng trưởng mức độ thấp có thể thấp hơn hoặc có chiều cao bình thường lúc sơ sinh. Các vấn đề về tăng trưởng có thể xuất hiện sớm, ví dụ chúng nhỏ hơn các bạn cùng lớp và cao lên ít hơn 5 cm một năm.
Một số trẻ cơ thể không có khả năng tạo hormon tăng trưởng từ khi chúng được sinh ra và nồng độ hormon tiếp tục duy trì ở mức thấp trong suốt cuộc đời chúng.
Các triệu chứng của thiếu hụt hormone tăng trưởng ở trẻ em là:
- Nhìn trẻ trẻ hơn nhiều so với những đứa trẻ khác cùng tuổi
- Trẻ có thân hình mũm mĩm
- Tóc phát triển chậm
- Dậy thì muộn
- Tầm vóc thấp
Ở một số trẻ em, nguyên nhân thiếu hormon tăng trưởng được xác định một phần là do di truyền, nhưng đôi khi nguyên nhân của sự thiếu hụt này là không rõ.
Ở người trưởng thành
Ở người lớn, nguyên nhân gây thiếu hormon tăng trưởng thường do tuyến yên bị tổn thương, có thể là vĩnh viễn. Thương tổn này có thể xảy ra trong thời thơ ấu hoặc ở tuổi trưởng thành.
Các nguyên nhân khác bao gồm:
- Liệu pháp xạ trị
- Chấn thương sọ não
- Tình trạng nhiễm trùng, chẳng hạn như viêm màng não
Nguyên nhân tại chính tuyến yên gây ảnh hưởng đến sản xuất hormon tăng trưởng thường do khối u tuyến yên.
Tuyến yên có thể bị tổn thương do chính khối u hoặc do điều trị như phẫu thuật và xạ trị.
Ở người lớn, thiếu hormon tăng trưởng có thể gây ra một số vấn đề khác nhau bao gồm:
- Lo âu và trầm cảm
- Tăng mỡ quanh eo
- Tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ
- Tim co bóp yếu
- Cơ và xương yếu
- Mệt mỏi
- Giảm khả năng suy nghĩ
- Một số vấn đề khác
Thiếu hormon tăng trưởng cũng có thể đi kèm với thiếu một hoặc nhiều hormon khác.
Điều trị hormon tăng trưởng cũng có thể mang lại lợi ích trong một số trường hợp bệnh lý.
Chúng bao gồm:
- Hội chứng Turner: Phụ nữ mắc hội chứng này thường có các đặc điểm sinh dục nữ kém phát triển.
- Hội chứng Prader-Willi: Đây là một rối loạn di truyền gây yếu cơ, khó bú, tăng trưởng kém và chậm phát triển.
- Hội chứng Noonan: Rối loạn di truyền này cản trở sự phát triển thích hợp của nhiều bộ phận khác nhau trong cơ thể.
- Bệnh thận mạn tính
Tiêm thuốc
Phương pháp điều trị phổ biến nhất ở cả người lớn và trẻ em là liệu pháp hormon tăng trưởng, sử dụng thuốc tiêm là hormon tăng trưởng nhân tạo.
Liều sử dụng là vài lần/tuần hoặc hàng ngày, phụ thuộc vào mức độ thiếu hormon của người bệnh. Hormon tăng trưởng này hoạt động giống của chức năng của hormon tăng trưởng tự nhiên do cơ thể sản xuất ra. Thuốc được bác sĩ kê đơn chỉ định dùng.
Phương pháp điều trị hormon tăng trưởng có thể được bệnh nhân tự quản lý hoặc do bác sĩ chỉ định. Phương pháp điều trị thường được đưa ra để áp dụng trong vài năm. Bệnh nhân sẽ tái khám hàng tháng hoặc lâu hơn để kiểm tra tình trạng của họ.
Cần thực hiện các xét nghiệm máu để chỉnh liều, xem xét có cần bổ sung hormon tăng trưởng hay không và có nên tăng, giảm hoặc ngừng phương pháp điều trị hay không. Nồng độ cholesterol, nồng độ đường máu và mật độ xương cũng sẽ được kiểm tra.
Sử dụng hormon tăng trưởng có thể ảnh hưởng đến đáp ứng của cơ thể với insulin, insulin là hormon có vai kiểm soát đường trong máu. Thiếu hụt hormon tăng trưởng nếu không được điều trị có thể dẫn đến tăng cao cholesterol máu và giòn xương.
Điều trị cụ thể đối với tình trạng thiếu hormon tăng trưởng tùy thuộc vào từng người.
Các bác sĩ điều trị căn cứ vào các yếu tố nhất định để xác định điều trị cụ thể, bao gồm:
- Tuổi tác
- Sức khỏe tổng thể và tiền sử bệnh tật
- Mức độ thiếu hormon
- Khả năng tuân theo điều trị
- Mong muốn của bệnh nhân
- Lựa chọn của bệnh nhân
Thiếu hormon tăng trưởng ở trẻ em được điều trị càng sớm thì trẻ càng có cơ hội phát triển chiều cao gần như bình thường khi trưởng thành.
Trẻ em có thể tăng tới 10 cm hoặc hơn trong 3 năm đầu điều trị. Có thể tăng thêm 7.5 cm hoặc nhiều hơn nữa trong vòng 2 năm tiếp theo.
Nhiều người lớn phải điều trị hormon tăng trưởng trong suốt đời.
Khi được điều trị hormon tăng trưởng, bệnh nhân phải được theo dõi thường xuyên để đánh giá mức độ an toàn và hiệu quả của hormon.
Mục tiêu của liệu pháp hormon tăng trưởng ở người lớn và trẻ em là phục hồi năng lượng, trao đổi chất và tăng cường sự phát triển của cơ thể. Điều trị hormon giúp giảm tổng lượng mỡ trong cơ thể, đặc biệt xung quanh bụng.
Tiêm hormon tăng trưởng có thể giúp cải thiện sức mạnh và khả năng tập luyện thể thao, giảm nguy cơ mắc bệnh tim ở những người bệnh.
Điều trị hormon giúp người bệnh nâng cao chất lượng cuộc sống.
Rủi ro và tác dụng phụ
Hầu hết bệnh nhân đều dung nạp tốt liệu pháp điều trị tiêm hormon tăng trưởng, chỉ gặp một số vấn đề.
Tuy nhiên, các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm:
- Đau cơ
- Đau khớp
- Đau đầu
- Sưng bàn tay và bàn chân
Khi gặp phải các triệu chứng này hoặc các vấn đề khác, bệnh nhân nên nói chuyện với bác sĩ của họ. Bác sĩ có thể thay đổi liều nếu cần thiết để giúp khắc phục các triệu chứng này.
Tiêm hormon tăng trưởng không được khuyến khích cho những người có:
- Khối u
- Ung thư
- Ốm nặng
- Co vấn đề hô hấp nghiêm trọng
- Đa chấn thương
- Biến chứng từ phẫu thuật tim hoặc phẫu thuật bụng hở
Hormon tăng trưởng có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng, đáp ứng với insulin ở những bệnh nhân tiểu đường, nên theo dõi lượng đường trong máu của bệnh nhân cẩn thận.
Có thể bổ sung các liệu pháp điều trị khác tùy thuộc vào nguyên nhân gây thiếu hormon.
Có thể tiến hành phẫu thuật hoặc xạ trị để điều trị khối u tuyến yên. Khi đó, có thể cần dùng thêm hormon tuyến yên để điều chỉnh một số tuyến nội tiết hoạt động không bình thường.
Quá liều hormone tăng trưởng người
Nếu nồng độ hormon tăng trưởng quá cao ở người lớn, họ có thể gặp phải:
- Đau cơ hoặc khớp
- Giữ nước dẫn đến sưng nề
- Hội chứng ống cổ tay
Việc sử dụng thuốc tiêm hormon tăng trưởng trong thời gian dài có thể gây ra một tình trạng gọi là chứng to viễn cực.
Sử dụng hormon tăng trưởng tổng hợp không giúp người trưởng thành cao thêm. Sử dụng hormon liều cao sẽ làm dày xương của người bệnh thay vì dài ra.
Những người mắc chứng to viễn cực sẽ thấy xương phát triển quá mức, đặc biệt là ở bàn tay, bàn chân và mặt.
Vùng da ở bàn tay, bàn chân và mặt cũng có thể bị ảnh hưởng, trở nên dày, thô và nhiều lông. Nồng độ hormon tăng trưởng cao có thể dẫn đến tăng huyết áp và bệnh tim.
Các mục đích sử dụng khác
Các vận động viên đôi khi sử dụng hormon để xây dựng khối lượng cơ và nâng cao hiệu suất. Tuy nhiên, làm như vậy là không hợp pháp khi tham gia các môn thể thao cạnh tranh ở Mỹ
Tiêm hormon tăng trưởng đã trở nên phổ biến để sử dụng trong các trường hợp không có bệnh lý. Các vận động viên thể hình và vận động viên đôi khi sử dụng chúng để cố gắng có được cơ bắp lớn hơn, nhiều năng lượng hơn và tăng sức chịu đựng.
Chúng được coi là thuốc tăng cường thành tích và bị cấm trong các môn thể thao chuyên nghiệp.
Tiêm hormon tăng trưởng cũng được quảng cáo như một liệu pháp chống lão hóa hoặc giảm cân.
Nhiều người sử dụng hormon với mục mục đích giúp nâng cao năng lượng cũng như chống lại sự sụt giảm khối lượng cơ và xương xảy ra do quá trình lão hóa.
Hiệp hội Nội tiết không khuyến nghị tiêm hormon cho người lớn hoặc trẻ em trừ khi họ bị thiếu hụt hormon tăng trưởng.
Không có đủ bằng chứng để chứng minh rằng tiêm hormon có thể làm chậm quá trình lão hóa. Các nghiên cứu cho thấy nó không cải thiện thành tích thể thao. Các tác dụng ngoài ý muốn thường xảy ra, đặc biệt là giữ nước trong cơ thể.
Sử dụng chúng cho bất kỳ lý do phi y tế nào là bất hợp pháp ở Hoa Kỳ.
Thuốc tiêm hormon tăng trưởng được thiết kế cho người lớn hoặc trẻ em bị thiếu hormone tăng trưởng và chỉ nên sử dụng khi được bác sĩ kê đơn.
Trẻ em và người lớn có nồng độ hormon tăng trưởng thấp nên đảm bảo họ ngủ nhiều, ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và tuân theo lời khuyên của bác sĩ.
Hỏi và đáp
Câu hỏi: Mọi người thường quan tâm đến việc sử dụng hormon để có một cơ thể có khả năng hoạt động thể thao tốt hơn và ngăn ngừa lão hóa. Đây có phải là một quan niệm tốt?
A: Hormon tăng trưởng là một loại thuốc mạnh, có thể gây ra các tác dụng phụ đáng kể. Do đó, một người trước khi dùng thuốc cần cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro mà nó mang lại. Lợi ích của thuốc có lớn hơn rủi ro không?
Đối với những người không bị thiếu hụt hormon, câu trả lời là không nên sử dụng hormon. Rất ít dữ liệu ủng hộ rằng dùng hormon tăng trưởng mang lại lợi ích cho những người có nồng độ hormon bình thường. Nó có thể cải thiện khối lượng nạc trong cơ thể ở vận động viên và người lớn tuổi nhưng dường như không cải thiện sức mạnh hoặc hiệu suất làm việc. Nó cũng không cải thiện các yếu tố nguy cơ đối với các bệnh mạn tính, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc bệnh tim. Không có bằng chứng đáng tin cậy nào khẳng định rằng nó có thể giúp ngăn ngừa lão hóa.
Xem thêm :
- Melatonin: Lợi ích, cách sử dụng, tác dụng phụ và liều dùng
- Các cách tự nhiên để cơ thể tăng tạo hormon tăng trưởng người
- Vai trò của hormon tăng trưởng trong 'điều trị loãng xương ở phụ nữ mãn kinh'
- Hormone tăng trưởng có thể thúc đẩy việc đốt cháy mỡ
- Hormone tăng trưởng (GH) có tác dụng giảm đau trong bệnh đau cơ xơ hóa