Lý thuyết Địa lí 10 Bài 15: Quy luật địa đới và phi địa đới (Cánh diều)

Chỉ 100k mua trọn bộ Lý thuyết Địa lí 10 Cánh diều bản word trình bày đẹp mắt (Chỉ 10k cho 1 bài bất kì):

B1: Gửi phí vào tài khoản 0711000255837 - NGUYEN THANH TUYEN - Ngân hàng Vietcombank (QR)

B2: Nhắn tin tới zalo Vietjack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận giáo án.

Xem thử tài liệu tại đây: Link tài liệu

Lý thuyết Địa lí 10 Bài 15: Quy luật địa đới và phi địa đới

A. Lý Thuyết

I. Quy luật địa đới

1. Khái niệm

- Là quy luật về sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo vĩ độ (từ xích đạo về hai cực).

- Do Trái Đất hình cầu nên góc chiếu của tia sáng mặt trời tới bề mặt đất giảm độ lớn từ xích đạo về cực đã kéo theo sự thay đổi của các yếu tố tự nhiên khác.

- Tính địa đới biểu hiện nhiệt rõ nhất ở các vùng đất bằng phẳng, rộng lớn.

2. Biểu hiện của quy luật

- Quy luật địa đới là quy luật phổ biến của vỏ địa lí, được thể hiện qua các yếu tố và thành phần tự nhiên.

- Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất:

+ Vành đai nóng. Ví dụ: giữa hai đường đẳng nhiệt năm + 20 °C của bán cầu Bắc và bán cầu Nam, trong khoảng giữa hai vĩ tuyến 30°B và 30°N.

+ Vành đai ôn hòa. Ví dụ: giữa các đường đẳng nhiệt năm + 20 °C và đường đẳng nhiệt + 10 °C tháng nóng nhất của hai bán cầu.

+ Vành đai lạnh. Ví dụ: giữa các đường đẳng nhiệt + 10 °C và 0 °C của tháng nóng nhất, ở vĩ độ cận cực của hai bán cầu.

+ Băng tuyết vĩnh cửu. Ví dụ: Nhiệt độ quanh năm đều dưới 0°C, bao quanh hai cực.

- Các đai khí áp, các đới gió và lượng mưa trên Trái Đất

+ Khí áp và gió thường xuyên trên Trái Đất cũng được phân bố theo các đai khí áp và các đới gió từ xích đạo về hai cực.

+ Lượng mưa có sự khác nhau giữa vùng xích đạo, chí tuyến, ôn đới và cực.

- Các đới khí hậu

+ Khí hậu được hình thành do tác động của bức xạ mặt trời, hoàn lưu khí quyển và bề mặt đệm.

+ Bức xạ mặt trời và hoàn lưu khí quyển là các yếu tố địa đới trên phạm vi rộng lớn nên tạo ra các đới khí hậu.

- Các nhóm đất và các kiểu thực vật chính

+ Sự phân bố của các thảm thực vật trên thế giới phụ thuộc nhiều vào khí hậu.

+ Đất chịu tác động mạnh mẽ của khí hậu và sinh vật.

=> Sự phân bố của đất và thực vật trên lục địa cũng thay đổi từ xích đạo về hai cực.

3. Ý nghĩa thực tiễn

- Hiểu biết sự phân bố các sự vật, hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất có tính quy luật từ xích đạo về hai cực giúp con người định hướng và có các hoạt động thực tiễn phù hợp với môi trường sống.

II. Quy luật phi địa đới

1. Khái niệm

- Khái niệm: Là quy luật về sự phân bố của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo kinh độ và theo độ cao.

- Nguyên nhân

+ Các quá trình nội lực đã tạo ra lục địa, đại dương và địa hình núi cao.

+ Các thành phần tự nhiên ở bờ đông, bờ tây lục địa, ở độ cao núi khác nhau sẽ có những đặc điểm không giống nhau.

2. Biểu hiện của quy luật

- Theo kinh độ (quy luật địa ô)

+ Khái niệm: Là sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo kinh độ.

+ Nguyên nhân: Sự phân bố lục địa và đại dương làm cho khí hậu và kéo theo một số thành phần tự nhiên thay đổi từ đông sang tây. Gần biển có tính chất đại dương rõ rệt, càng vào sâu trung tâm lục địa thì tính chất lục địa càng tăng.

+ Biểu hiện: Thể hiện rõ nhất ở các thảm thực vật phân bố từ tây sang đông.

- Theo đai cao (quy luật đai cao)

+ Khái niệm: Là sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo độ cao địa hình.

+ Nguyên nhân: Sự thay đổi nhiệt ẩm theo độ cao ở miền núi.

+ Biểu hiện: Sự phân bố các vành đai thực vật và nhóm đất theo độ cao địa hình.

Mô phỏng sự phân bố các vành đai thực vật theo độ cao địa hình

3. Ý nghĩa thực tiễn

- Hiểu biết về sự phân hoá của tự nhiên theo kinh độ và đai cao cho phép xác định được các định hướng chung.

- Có biện pháp cụ thể để ứng xử với tự nhiên một cách hợp lí trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống hằng ngày.

III. Kết luận

- Các quy luật địa đới và phi địa đới diễn ra đồng thời và có tác động lẫn nhau.

- Quy luật nào phát huy mạnh hơn, chi phối thiên nhiên nhiều hơn lại phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

B. Trắc Nghiệm

Câu 1. Các vòng đai nhiệt từ Xích đạo đến cực được sắp xếp theo thứ tự nào sau đây?

A. Vòng đai lạnh, nóng, ôn hoà, băng giá vĩnh cửu.

B. Vòng đai nóng, lạnh, ôn hoà, băng giá vĩnh cửu.

C. Vòng đai lạnh, nóng, băng giá vĩnh cửu, ôn hoà.

D. Vòng đai nóng, ôn hoà, lạnh, băng giá vĩnh cửu.

Câu 2. Quy luật địa đới là sự thay đổi có tính quy luật của các đối tượng địa lí theo

A. độ cao.

B. kinh độ.

C. các mùa.

D. vĩ độ.

Câu 3. Các quy luật nào sau đây chủ yếu do nội lực tạo nên?

A. Địa đới, địa ô.

B. Địa ô, đai cao.

C. Thống nhất, địa đới.

D. Đai cao, tuần hoàn.

Câu 4. Quy luật nào sau đây chủ yếu do ngoại lực tạo nên?

A. Địa đới.

B. Thống nhất.

C. Địa ô.

D. Đai cao.

Câu 5. Sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí từ Xích đạo đến cực là biểu hiện của quy luật

A. đai cao.

B. địa ô.

C. địa đới.

D. thống nhất.

Câu 6. Quy luật địa ô là sự thay đổi có tính quy luật của các đối tượng địa lí theo

A. độ cao.

B. vĩ độ.

C. các mùa.

D. kinh độ.

Câu 7. Trong tự nhiên, các thành phần xâm nhập vào nhau, trao đổi vật chất và năng lượng với nhau là biểu hiện của quy luật

A. thống nhất.

B. địa đới.

C. địa ô.

D. đai cao.

Câu 8. Quy luật nào sau đây đồng thời do cả nội lực và ngoại lực tạo nên?

A. Thống nhất.

B. Địa đới.

C. Địa ô.

D. Đai cao.

Câu 9. Trong tự nhiên, các thành phần không tồn tại và phát triển một cách cô lập là biểu hiện của quy luật

A. địa đới.

B. địa ô.

C. đai cao.

D. thống nhất.

Câu 10. Quy luật đai cao là sự thay đổi có tính quy luật của các đối tượng địa lí theo

A. đông tây.

B. các mùa.

C. vĩ độ.

D. độ cao.

Câu 11. Trong tự nhiên, một thành phần thay đổi sẽ dẫn đến sự thay đổi của các thành phần còn lại là biểu hiện của quy luật

A. đai cao.

B. thống nhất.

C. địa ô.

D. địa đới.

Câu 12. Nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +10^oC và đường đẳng nhiệt năm 0^oC ở hai bán cầu là hai vòng đai

A. băng giá vĩnh cửu.

B. lạnh.

C. nóng.

D. ôn hoà.

Câu 13. Nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20^oC của hai bán cầu là vòng đai

A. ôn hoà.

B. băng giá vĩnh cửu.

C. lạnh.

D. nóng.

Câu 14. Nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20^oC và đường đẳng nhiệt năm +10^oC ở hai bán cầu là hai vòng đai

A. nóng.

B. lạnh.

C. ôn hoà.

D. băng giá vĩnh cửu.

Câu 15. Nằm ở hai cực có nhiệt độ quanh năm dưới 0^oC là hai vòng đai

A. nóng.

B. băng giá vĩnh cửu.

C. ôn hoà.

D. lạnh.

Xem thêm các bài Lý thuyết Địa lí 10 sách Cánh diều hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 12: Đất và sinh quyển

Lý thuyết Bài 14: Vỏ địa lí. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh

Lý thuyết Bài 16: Dân số và gia tăng dân số. Cơ cấu dân số

Lý thuyết Bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hóa

Lý thuyết Bài 18: Các nguồn lực phát triển kinh tế